EEN BEETJE CULTURELE ECONOMIE

Wat is mooier dan tijdens je oude dagen te genieten van het moois en ook het dieper liggende dat voortkomt uit de

menselijke geest? We stoppen musea, bibliotheken en nu ook mediatheken vol met alle moois en exceptioneels dat mensen eerder schiepen. Daaraan werd en wordt ook een flink deel van onze welvaart besteed. Zij die als “pro’s” een heel leven in het culturele baadden (ja beste Fr., ik bedoel nu ook jou en J.!), weten het al vele jaren. Maar andere, zoals ik, die zich fors in het industriële en economische geweld stortten en ook een eigen bedrijf hadden, ontdekken dat alles veel later. Maar wij krijgen alsnog een kans, ook  om een beter oordeel over de mens te kunnen vellen. En zo ook met meer hoop dan eerder de huidige worsteling van “de mensheid in a full change-swing” geruster te beleven. Vandaar ook deze blog,  waarin geld en kunst worden verknoopt… En dat is historisch gezien ook heel gewoon weten de meeste van ons.

Picasso, Margritte en Warhol op zondagmiddag

Er staat een rij voor de kassa’s in de Vieille Charité in

Marseille in de Panier. Dit vroegere armenhuis zit nu vol met musea, permanente over Afrika en oud-Egypte en oud-Griekenland, maar het kent ook zijn “tijdelijke” expo’s. Een daarvan wordt er vandaag een gestart onder het thema: “Visages”, dus gezichten, maar ook beelden…  Terwijl we een kwartiertje “Schlange stehen” groeit de rij bezoekers razendsnel aan; even later moet de toegang al worden gedoseerd. Een verheugend verschijnsel: de mens zoekt weer de kunst op. En tracht zo weer meer van zichzelf, van nu en vroeger ook, op het spoor te komen. Een teken dat er wordt gezocht naar nieuwe waarheden voor morgen..

Onze passage van de kassa liep snel: met onze AVF-pas, een lidmaatschapskaart van een vereniging, kregen we een gratis kaartje. Daarzonder zouden we overigens ook 30% korting hebben gekregen, omdat we de 60 al hebben gehaald. Dit illustreert het marseillaanse cultuurbeleid; een ware invulling van het Franse nationale cultuurdenken ook in de politiek! Daarover straks nog veel meer…

De bedoeling en opzet van de expositie

Deze expo in meer detail beschreven, levert een viertal thema’s of onderdelen op:  “Gezichten/beelden van de maatschappij van begin 20^e eeuw”, dus van direct na de diepe wonden van WO I. Toen de mensheid weer eens de ware gezichten van mensen herontdekte…  Een volgend thema is: Beelden van de intimiteit, waarin wordt gespeeld met het verschijnsel dat wat de toeschouwer voelt en beleeft, iets heel anders kan zijn dan wat de afgebeelde ondergaat of de kunstenaar bedoelde. Het probleem ook van de menselijke communicatie. Een derde thema is: Beelden van de geest, wat gaat er werkelijk om in onze geesten vol met dromen, fantasieën en verlangens. De vierde heet kortweg “Chapelle” en betreft een expo van sculpturen uit het surrealistische. Het toont de fragiele grenzen tussen het normale en het abnormale in de menselijke geest.  Maar het museum zelf kon het ook niet laten om uit zijn permanente expo te putten onder de kop: “Gezichten en beelden uit de antiquiteit. Een

lange rij van de meest gevarieerde sculpturen uit de oudheid  wordt ons daar getoond. En wie denkt dat toen die bovengenoemde thema’s niet zouden hebben bestaan, komt tot een schokkende ontdekking. Ook toen waren er Picasso’s en Dali’s en andere, die door fysieke deformaties ook de diepere geestelijke deformaties wilden tonen.  Deze combinatie kun je gerust op zijn Frans gezegd “genial” noemen. Kunst zonder tijdgrenzen wordt getoond en op zeer overtuigende wijze. Ook langs de religieuze dimensie natuurlijk.

Tja, een expo beschrijven is eigenlijk onbegonnen en ondankbaar werk: enkel kijken kan er voor zorgen dat u de bedoeling ziet. En vaak niet alleen de bedoeling van die commissaris (hij/zij die de expo opzette en bedacht).

Cultuur en economie

Het vak zou kunnen bestaan: ergens op deze aardkloot. In

elk geval zitten er ook economische aspecten aan “cultuur”. In Marseille wordt bijvoorbeeld, per inwoner, ca 170 euro/jaar aan cultuur gespendeerd. Dat zal je in Den Haag echt niet meemaken! Weer zo’n mooi aspect van die beroemde “L’Exception Française”, die Frankrijk tot zo’n mooi land maakt. Net als die diepgewortelde “eet- en drinkcultuur” hier.. Ook zo’n waar cultureel feestje!

Maar er is ook die andere kant: investeringen in cultuur kunnen veel publiek aantrekken. En dat weet het franse land, -als een van de wereldkampioenen toerisme-, ook heel goed. Mooie dingen voor de mensen, trekken veel (ook buitenlandse) bezoekers aan. Die kaartjes kopen maar ook koffie, lunches, logies en die ook in het vervoer willen of de taxi bestellen. En dan voor thuis ook nog wat souvenirs en cadeaus mee terug nemen.

Er zijn van die mooie kengetallen van de “bestedingen per toerist”, waarbij er natuurlijk “klassen bestaan”. Zoals de rijke

cruise-toerist, waarvan wij er meer dan 1 miljoen jaarlijks hier zien. Naast de gewonere toerist, waarin ook zo’n drietal niveaus onderkend worden.

En onderschat ook niet de werkgelegenheid in deze sector in de cultural sites en de dienstverlening. Dat levert dus inwoners op en ook weer lokale belastingbetalers… Zo draait de economische molen ook gevoed door wat “cultureel lokaas”. Het recente  Europese Culturele Jaar 2013 werd een miljarden-affaire in deze regio. En nu verdringen zich alle verkiesbare politici in de pers bij het “zich op de borst rammen” om hun “beloning” voor hun (ook culturele) lucratieve visies op te eisen. Waarbij de leugens iets te veel worden gedicteerd af en toe…

Hier: cultuur voor (bijna) allen

Tenslotte moet je nog noemen dat elke inwoner ook cultureel zelf lekker mee mag doen. Veel mooie zaken als een Vieux

Port, oude forten, fraaie musea en gebouwen, de mooie kust met zijn calanques, bootje varen en zeilen, lekker zeer gevarieerd kunnen eten en “last but not least” het beleven van een wat kosmopolitische sfeer. Waarbij ik doel op het tegendeel van die enge “immigranten-haters”.

U weet het, als je een “echte Hollander” (ook al is-tie van Limburgse origine en met veel  huilandse besmetting) loslaat in Frankrijk of Marseille, gaat ie bijna direct ook aan het rekenen. Zelfs waar het zijn éigen cultuurbudget betreft. Want hier is enorm veel cultureels te beleven en als je dan ook nog “retraité bent” met veel vrije tijd, is dus zo’n budgetstudie echt de moeite waard. Daarbij moet je ook iets weten van het systeem dat hier “le

clientélisme” heet. Wat in gewoon Nederlands iets  betekent als “vriendjespolitiek” of “voor wat, hoort wat”, etc. .

Toen wij “na jarenlang cultureel asiel boven de rivieren” (dit is een grapje!), weer even in een Limburgs dorp belandden, van toen 600 inwoners, en met burgemeester en één wethouder, kreeg ik al na één week bezoek van die wethouder. Hij bleek ook mijn overbuurman te zijn. De verkiezingen waren niet ver, dus… hij was er snel al.  Pas na enige tijd (dus veel te lang naar de smaak van de wethouder!) snapte ik het…: ik moest natuurlijk op hem stemmen! En dat zou mij echt geen windeieren opleveren! Mijn Limburgse oerwortels roerden zich heel even op het moment dat ik het echt snapte… Ik was dus weer thuis gekomen!

Adviezen voor toekomstige marseillanen.

Terug naar Marseille! Als nieuwkomers werden wij ook lid

van iets wat AVF heet: Accueil des Villes de France, betekent het. Een vereniging, die in elke grotere stad bestaat hier, die nieuwkomers bijeen haalt en ze helpt bij het “locaal integreren”. Via subclubjes en twee-wekelijkse avonden met een zelf-meegebracht buffetje. Heel sympathiek en het helpt best wel bij de aanloop…. Én, met hun lidmaatschapskaart krijg je van allerlei kortingen of zelfs “nultarieven”. Maar wel enkel op het culturele vlak en dus is… ook de contributie aftrekbaar van “les impôts”! Slechts een-derde blijft voor eigen rekening zo. Ook weer zoiets uiterst sympathieks uit die “Exception française”.

Maar we ontdekten nog veel meer in dit subsidieland: als vrijwilliger van MP2013, de club voor services aan de bezoekers van ons culturele jaar, kregen we ook nog een “vrijkaart” voor de toegang tot alle culturele zaken. Maar, enkel áls we bezoekers van buiten de stad vergezelden bij hun visites! Maar dat bleek soms niet te kloppen bijvoorbeeld bij het “rijks = nationale museum dat MUCEM heet” Wat ook een beetje voor MP2013 werd gebouwd en wat het eerste “Rijksmuseum” in Frankrijk is

buiten Parijs…. “Encore cette Exception Française” dus! Maar ook daar was iets aan te doen: voor minstens 100 euro kon je sponsor worden als “Amis du Mucem”. Wat je dus gratis toegang voor jezelf opleverde voor alle activiteiten van dit Mucem en dat zelfs nog elders ook voordelen bood. Ook hier weer: slechts 1/3 is voor eigen negotie, de rest is zelfs ook “aftrekbaar van les impots”. Dit is geen sinecure: er worden door dit Mucem wel 250 activiteiten per jaar geboden: film, theater, concerten, voordrachten+discussies en natuurlijk hun permanente en tijdelijke expo’s!  

Ter completering van onze “cultureel-economische research”: de Region (Paca) gaf ons ook nog reducties met de PASS de la region… Ook weer nuttig als we externe visiteurs aanvoerden bij de culturele loketten. Zelfs de veerboot naar “les îles du Frioul” bleek gratis voor ons als echte Marseillanen met “vreemdelingen die we begeleidden”. U snapt al dat er hier best wat aan “culturele coördinatie” had ontbroken! Teveel identieke subsidie-potjes dus… Echt iets voor “de calculerende burger, die overigens ook een forse “taxe d’habitation en idem foncière” moet betalen hier! Dus eigenlijk is het een beetje “terug halen” van wat je al betaalde: een klein sigaartje uit eigen doos dus ook .

Tja, na enkele jaren hier en nog net vóór ook hier de “austerité” (mooi Frans woord voor wild bezuinigen) los zal barsten, gaf dit geheel best aanleiding tot enige burgerlijke tevredenheid. Laat ik het u even globaal voorrekenen op basis van een echtpaar.

Contributies AVF en Mucem: ca 125 euro/jaar par couple.

Waarvan dus voor eigen rekening blijft: ca 31 euro-tjes per jaar. Dus zoiets van ruim een halve euro per week weer voor een echtpaar.

Nou per week gaan wij, surement, naar wel 4 à 5 evenementen. Alleen maar zeker ook met bezoekers. Waarvoor dan natuurlijk wel moet worden betaald; maar dat regelt men “entre amis” natuurlijk. Verder gereken is niet nodig zoals u al snapt: bij maar één activiteit per week verdien je al je eigen bijdrage terug…

Dus beleef ook uw levensavond in Zuid-Frankrijk

Alors: leven in Marseille is zowel cultureel als economisch gezien niks verkeerd! En dan vergat ik u nog te vertellen dat er vele evenementen gratis zijn. En wat dacht u van 1,5 uur klassieke muziek van hoog niveau in de fraaie foyer van de

Opera de Marseille op zaterdagmiddag om 17.00 uur  voor 5 euro par personne…?

Dus bent u nog aan het aarzelen of u wel “naar onze zon” zou willen komen voor uw “retraite”, dan zou deze informatie u best wat kunnen helpen. Let wel: u moet er op rekenen dat het ook hier “wat minder zal worden” , want Parijs geeft minder aan de steden vanwege bezuinigingen op Staatsuitgaven, ook hier. Maar ja u moet het vergelijken met “het buitenland” en dan liggen wij hier nog wel een “demi-siècle” voor op de meeste landen in Europa.

Dus wilt u een culturele derde levensfase met alles dicht bij uw voordeur en via zeer goed (en goedkoop!) openbaar vervoer? Wel dan kom naar hier, neem uw “Carte de séjour” (krijgt u al bij het tonen van uw Nederlandse AOW-rechten) en geniet….

En natuurlijk wist u al dat die 2800 uur zon per jaar hier hartstikke gratis zijn! Al is die 5% zonnecrème ook best wel wat duur….

Maar,

De zon kende die Little Foot natuurlijk al een paar miljoen jaren geleden en wist al lang wat wij nu pas ontdekten. Little Foot is een tijdgenoot van Lucy: ons aller oer-moedertje. De experts van de universiteit van Witwatersrand in Z-Afrika kwamen daar achter omdat ze nog eens goed rondkeken in

de grot waar deze mummie Little Foot werd gevonden. Het grondonderzoek (in laagjes) leverde op dat hij zeker 3 miljoen jaar oud moet zijn…  Dat werd het einde van het debat over deze resten, die in 1997 werden gevonden. Waarvan de meesten dachten dat ze “maar”2,2 miljoen jaar oud waren! Groot nieuws, omdat het skelet van Lucy maar 40% van alle delen was en Little Foot toont ons 99%! Mogelijk moet nu dus ook “de wieg van de mens” straks “verhuizen”. Van Ethiopië naar Z-Afrika dus…. Niet echt ver maar toch een opmerkelijk nieuwtje. Die Hollandse boeren van Paul Krüger wisten niet dat ze naar hun vaderland terug keerden. Ze zouden het overigens zeker niet hebben geloofd! Beide mummies zijn ook in expo’s te bewonderen over enige tijd overigens…

Maar, zoek nu gauw die lentezon op. En denk daar na over hoe ook u uw leven cultureel nog kunt verrijken! Echt de moeite waard, en zeker na de start van uw “retraite”. Zo wordt dit terugtrekken uit “het low-culture deel” van uw leven tot en een waar genot voor uw “troisième age” zoals de Fransen het noemen.

Wat is er mooier dan deze aarde te verlaten nadat je toch nog werd overtuigd van het vele mooie en goede dat ook schuilt in de menselijke geest…

We wensen u dus weer heel veel zonnestralen toe!

28 april 2014