Het Mucem is hét museum in Marseille
dat als thema heeft “de beschavingen rond de Middellandse Zee. Het is daarmee
ook uniek in Frankrijk
en in Europa. En zo gebeurde het dat een commissaire op
het idee kwam, eens te zien hoe het zat met dat oeroude carnavalsfeest. Dat wij Nederlanders (zeker de zuidelijke katholieken) prima kennen, maar dat
kennelijk
ook wordt gevierd in Marokko (!) bij de berbers, in Turkije, in Kroatië,
Roemenië, Polen en nog meer landen. Dat wil zeggen dat
het rond hossen, het veel
lawaai maken, met maskers op en ook verkleed, in al deze landen jaarlijks
voorkomt. Dat duidt er op, zeggen dan de experts, dat dit feest terug gaat naar
zeer oude tijden Dus ook naar riten uit zeer
oude beschavingen en er zijn dus
serieuze aanwijzingen dat het feest wortels heeft, in de Griekse en Romeinse
cultuur. Bij
de Romeinen mochten de jongeren van gegoede families, eens per
jaar zo tekeer gaan, dat is teruggevonden in de historie. Het is
dus via deze
culturen rond de Middellandse en veel verder is verspreid geraakt. De expo
toont dan ook maskers, kostuums, voorwerpen en filmpjes van de zeer vele
varianten van “lokale carnavals feesten”. Waarin
meestal zit: “het bespotten
van de machtigen”, het “straffeloos mogen kritiseren” en ook “het een ander
kunnen zijn”; dus een hogere of een lagere (vermomd) mogen uitbeelden.
Allemaal elementen die ik
uit mijn
cultuur herken als wezenlijke elementen van het Carnaval. De christenen en
katholieken kregen
het ook niet uitgeroeid. Dus werd het “geassimileerd” en
gedeeltelijk ook in een soort religieus jasje gegoten.
Je ziet er ook minder
fraaie dingen,
zoals het uitbeelden van (lelijke) joodse mensen (in Polen o.m.), van zwarte
mensen (vaak moren) en beiden dus op zeer negatieve wijze. Dus niet zoals het
gebeurde met die Zwarte Piet als knecht van
Sinterklaas. Oude angsten en
xenofobische reacties zijn ook volop in deze expo te vinden uit vele regio. Das
Volksempfinden is iets essentieels in carnaval: met zowel de mooie als de
lelijke kanten daarvan!
Dit samenhangend
geheel is enkel
redelijk te snappen, als je de historie er achter kent: de veroveringen van de
oude grieken, later die van de Romeinen en die brachten later ook het
christendom mee… Daar liggen dus de diepere wortels van het
carnaval. De Ottomanen (en de Arabieren) die daarna kwamen, maakten daarna kennis met dit
feest. En het werd zelfs af
en toe ook door hen overgenomen. Of men liet het
maar bestaan: zoals je het nu nog ziet bij de berbers (de niet-arabische
autochtone bevolking van de Maghreb)! Nu nog jaarlijks in Marokko op 60 km van Marrakesh en ook
in delen van Turkije.
Kortom deze expo is een
prachtige illustratie van veel zaken: van onze gemeenschappelijke wortels, van
het assimilatievermogen van diverse religies en de taaiheid van oude
gewoonten
en riten. De foto’s moeten het nu verder maar doen. Maar voor “een
ervaringsdeskundige” is het een bijzondere ontdekking. Het Mucem slaagde op
zeer bijzondere wijze weer
eens in haar missie. Met hulp van vele musea uit
diverse landen en zeer uitgebreid via het Carnavalsmuseum van Binche in Belgisch Wallonië…. Gaat dat zien en
laat u verrassen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten