ONZE VOORVADEREN WAREN KNAP AGRESSIEF!

Als je op mijn (al wat gezegende) leeftijd bent, heb je wel wat weet van het nodige geweld dat steeds onder ons mensen voorkwam…  Langzaam ontdekte ik,- en pas écht dus in mijn twenties-, dat achter al die oorlogen, die in die rijtjes in de geschiedenisles werden opgesomd, vóór alles een grote hoop doden, gewonden en ontheemden schuil gingen… Mijn leraren hadden het zelden over deze kant van al die schermutselingen. En zeker niet bij de heldhaftige, vaderlandslievende vechtpartijen uit hun trotse lijstje met er op de Tachtig Jarige (!) Oorlog, Alva, de Beeldenstorm en de heldendaden van Tromp en de Ruyter.  Langzaam begreep ik dat elke groep mensen, elke een stam, clan of streek of land, altijd een vijand had of had gezocht… En er mee vocht.

Elke verandering , bijna elk conflict werd, -leek het-, met het zwaard en ander wapentuig en dus op bloedige wijze, uitgevochten. De homo sapiens was kennelijk niks bang van een hoop geweld…  Niet enkel om zich te verdedigen, maar ook om zich te verrijken, om zijn angsten te stillen of gewoon omdat hij zijn buren (of medeburgers) niet langer pruimde. De shoa, -de “klapper” op dit gebied uit mijn levensperiode-, werd dé meest angstaanjagende uiting van haat en geweld. Waarover ik dan ook vaak en met afgrijzen moest nadenken. Mede omdat het “naast mijn eigen bedje” in 1942  begon en ook in Beek mijn geboorteplek op het Wolfseinde waar de meeste Beekse joodse families woonden… Slechts enkele die tijdig onderdoken bleven over… Tientallen werden afgevoerd via Maastricht naar Amersfoort naar akelige plekken als Auschwitz, Sobibor, Treblinka etc.. Na de oorlog bleken er wel honderd “vernietigingskampen” te zijn geweest… Mogelijk kilde deze uitschieter van de westerse beschaving, van het “humanistische en verlichte Europa” zo’n 6 miljoen “afgekeurde mensen”…. Untermenschen dus die moesten worden “ausgerottet”. François Hollande, de nieuwe franse president, erkende enkele dagen geleden pas de “eigen Franse schuld” aan wat hier het “Vel d’Hiver” heet. Het velodrome als verzamelplaats vóór het jodentransport naar het dodelijke oosten. In dit Vel d’Hiv was er voor tienduizenden slechts één WC en maar één waterkraan… De franse erkenning van het bestaan van onze diepste driften kwam dus  70 jaar na dato….

Dit Vel d’Hiv was “maar” 24 jaar na het einde van “la grande guerre”, de Franse naam voor WO I (1914-1918), waarbij in de Noord-Franse loopgraven enkele miljoenen mensen in modder en ellende omkwamen. Elk Frans dorp herinnert er aan met zijn monument voor “zijn gevallenen”… Eigenlijk zijn enkel deze twee moordpartijen al niet echt te geloven.. ja toch?

  

In dit licht bezien is de huidige (burger)oorlog Syrië, die ons nu dagelijks afschrikt met zijn minstens 20.000 doden, gewoon weer zo’n volgende uitspatting… Ik telde dat mijn grootvader in zijn leven “getuige” was van wel drie vreselijke oorlogen tussen de Duitsers en de Fransen,…in een zeer onrustig Europa. Zij die nu het vredige Europa van de laatste halve eeuw willen slopen zouden zich dat wat beter moeten realiseren.   

Ná WO II werd het in Europa namelijk heel wat “zonniger” op dit gebied; enkel de Joegoslavische oorlogen maakten U en ik nog van dichtbij mee… Helaas, wereldwijd waren al die oorlogen om ons heen intussen niet te tellen en de VN, met zijn Veiligheidsraad, had er dagen en nachten heel wat werk aan. En stuurde ook duizenden “peacekeepers” met blauwe baretten uit naar vele landen en dat vaak voor tientallen jaren… Deze “projecten” droegen en dragen mooie namen als Finul, Unifil etc. …  Slechts af en toe horen we nog van hun bestaan, dat soms al tientallen jaren duurt. Zoals de VN-macht rond de Servische enclave in Bosnië, die nog steeds niemand durft op te heffen… Omdat de situatie daar nog steeds explosief is.

Dus, we kunnen er gewoon niet omheen: wij mensen zijn, onder bepaalde omstandigheden, kennelijk niks vies van een stevig potje moord en doodslag. Steeds vanwege grondgebied, historische “rechten”, afkeer van de cultuur of de religie van een groep mensen of vanwege oude wraakgevoelens over een eerdere moordpartij.  We horen dat natuurlijk niet zo graag en wijzen liever op die “barbaarse Afrikanen, Arabieren, Jappen, etc.”. Terwijl we wel graag, -en tegen lekker veel cash-, de benodigde wapens en munitie aan diverse conflicten leveren overal in de wereld… En als het in onze ogen “een goede, eervolle zaak betreft”, (zie de recente Iraakse, Libische en Ivoriaanse bevrijdingsoorlogen), dan doen we weer “graag” mee. Soms liefst wat “verkapt” ; we leveren dan politieke steun, enkel luchtsteun of enige logistieke steun… Om “de dictator en zijn tuig” uit het luchtruim te weren of gewoon weg te knallen.

Elk modern land heeft zijn defensiebudget en zijn leger dat enkele procenten of soms wel 10% van het bruto nationale product kost… Zie de VS en nu ook China op inhaalmanoeuvre… Niemand durft “Defensie” af te schaffen, zelfs niet in tijden van grote depressie. Wat historisch gezien dus wel te begrijpen is. Zeker na de “gebroken geweertjes” en de Nederlandse neutraliteit net voor het door Duitsland in 1940 werd overvallen.

Dus, de “naakte aap” kan,- als het “moet”-, behoorlijk gevaarlijk worden vooral voor  de eigen soort.

Is de mens dus gewoon van nature een gewelddadig wezen..!?  Wij “beschaafde westerlingen” vinden dat geweldsgebruik eigenlijk maar wat gênant en een bezoedeling van onze “wereldbeschouwing en beschaving”. Oorlog en zo: dat is iets voor primitieve soortgenoten, voor ongeletterde. Wij zien ons zelf liever als redelijke mensen die hun conflicten “politiek/diplomatiek” oplossen. Dat is ons ideaalbeeld dus of eigenlijk meer wat we hópen intussen te zijn geworden…. 

Je gaat je afvragen waar dit alles vandaan komt. En zo las ik recent gretig een serie analyses en beschouwingen over de herkomst van ons ras en ook over “de mens als seriemoordenaar”. Het franse weekblad Le Point liet in een vakantienummer dit onderwerp de revue passeren en dat werd mede de aanleiding voor deze blog.

Wij, allemaal nazaten van de Homo Sapiens, begonnen ons bestaan zo’n 400.000 jaar v. Chr.. Dat was in Oost-Afrika en we waaierden van daar uit (-al weer die migratie!-), gedurende enkele honderdduizenden jaren, naar alle uithoeken der aarde. Slechts zo’n tienduizend van “ons” vertrokken uit Oost-Afrika om zo’n 45.000 jaar geleden aan komen in Europa, via het Midden-Oosten.

Wij kwamen overal  “soortgenoten” tegen zoals de Neanderthalermens in Europa en  de Denisova en de Flores in Azië. Deze soortgenoten verdwenen daarna vlotjes, net als vele dieren- en plantensoorten…  Experts zeggen dat de “zesde uitroeiing van plant en dier” niet pas 200 jaar geleden begon, maar al 50.000 jaren vóór onze generatie aanving. Dus toen wij als Homo Sapiens de wereld over trokken en ook in de gebieden waar eerder nog geen mens was geweest, zoals in Amerika en Australië.

Deze inzichten, die nu iedere geleerde deelt, maken keihard duidelijk dat het beeld dat lang is “opgehangen” van onze verre voorouders, namelijk dat deze “weldoende en vredige wezens waren” in het geheel niet klopt. Tienduizenden dieren en planten en “concurrenten” verdwenen gedurende onze trek over de aardbol. Vanaf onze aankomst in de Amerika’s  (ca 14.000 v. Chr.) verdwenen aldaar zeker 35 representanten van de megafauna: zoals de mammoets, de kangoeroes etc. En de Homo Sapiens hield ook niet van “concurrenten”!

Nu we zoveel weten van DNA is ook bekend dat “ons DNA” voor 98,7% (!) gelijk is aan dat van de chimpansee’s en bonobo’s…  Maar ook dat onze hersenmassa bij de geboorte nogal wat groter is dan die  van die chimpansee én dat dit orgaan vervolgens nog met een factor 4 groeit, voor we volwassen heten. De chimpansee komt hier niet verder dan een factor 2,5… Ook is de laatste wel die 4 jaar lang bij zijn moeder die praktisch de enige is die hem aanraakt. Pas na die periode komt er een broertje of zusje bij.

Hoe anders dan bij de mens, waar er broertjes en zusjes zijn die met hem samen worden opgevoed. Deze interactie van het jonge kind met andere kinderen en volwassenen is dan ook enorm van betekenis geworden voor onze vroegere ontwikkeling.

Het hersen-orgaan, -dat maar 2% van ons lichaamsgewicht is-, gebruikt wel ca 20% van al onze energie. En onze hersens blijken ook zeer  “elastisch” te zijn: ze ontwikkelen zich zeer snel en soepel naarmate de interactie met onze omgeving toeneemt… We blijven voortdurend synaptische verbindingen toevoegen aan het al complexe hersen-geheel.

Wat nú van een mens “geëist” wordt door zijn omgeving is oneindig veel meer dan zo’n 50.000 jaar geleden. De snelle en ingrijpende ontwikkeling van de informatietechnologie is nu steeds vaker een vervanger of een complement van onze hersens: zie de toenemende opslag van info búiten onze hersens. Op diverse media, op het internet en “in the cloud”.    

Wat dit alles betekent voor de mens van “morgen”? Wel, eigenlijk is de mens nu volop en direct bezig gegaan met de ontwikkeling van zijn eigen ADN…  Dat is eigenlijk voor het eerst in deze mate en een ding lijkt zeker: van elke technologie die de mens uitvond wist hij zich zeer snel en zeer effectief te bedienen!

De moraal van het verhaal?

De mens is echt van “dierlijke oorsprong”, nog in volle evolutie en ook nog lang niet “af”. Op zijn lange evolutionaire weg maakte hij veel mee en deed van alles: goeds en kwaads, in onze ogen. Ook moord en doodslag dus en dat tot op vandaag. Al moeten we ook bedenken, dat nog in de tijd van het Oude Testament “ (maar 2000 jaar geleden!),  “oog om oog, tand om tand” als regel gold. En ook dat ene Jezus Christus een maatschappelijke revolutie veroorzaakte door iets heel anders aan de mens voor te houden. Namelijk: : bemint uw naaste zoals uzelf…Pas 2000 jaar geleden dus begon de idee van het beschaafd denken, waarin overleg, begrijpen en compromis voorop staan. Het staat dus pas in de kinderschoenen.

Wie echt besef heeft van de lange, lastige weg van de mens nadat hij het “aap-zijn” achter zich liet, snapt dat er nog vele generaties naakte apen, ná ons, moeten komen om langzaam iets dichterbij dat humanitaire ideaal van onze dromen te kunnen komen. En tot het zover is zal het dus oppassen geblazen zijn….

“Ook de mens, (-net als een Verenigd Europa-) groeit slechts onder mega-druk en ook met veel en niet zo’n  fraaie groeistuipen”. Dat is gewoon onze evolutionaire weg en dat is ook onze enige echte hoop. Daarom moeten we ook niet wanhopen en onze idealen op een mega-tijdas plaatsen, waarop één mensengeneratie maar één stipje is….

We moeten hier dus gewoon vrede mee hebben en realistisch zijn. Zoals de Nederlandse filosoof Spinoza, die een treffend “correct”, modern mensbeeld had. Hij beweerde lang geleden al dat het menselijke gedrag vooral berustte op interne impulsen die de mens moest leren “kanaliseren”. Dat vulde hij in als “de menselijke vrije wil”. En hij beval zijn medemensen aan, dat ze enkel door veel studie van zichzelf en de mensen om zich heen, als mensen, langzaam beter konden worden…. Ook, dat dit veel tijd zou nemen en dat “intussen” veel geduld en tolerantie nodig waren.

Wat (nog) niet iedereen nu kan…. (En wees ook eerlijk: u en ik hebben dat ook nog niet altijd in voldoende mate). Er is dus vooral veel realisme nodig: de mens zal, zonder enige twijfel, al uitglijdend en weer herbeginnend, een lange evolutionaire weg moeten vervolgen.

Er is dus nog veel en eeuwenlang durend werk aan de grote mensenwinkel… En wij zijn nu dus enkel de paar getuigen daarvan tijdens een miniem tijdslot in een immense ontwikkeling…. Waarin elk van ons  ook kan (en zeker ook zal!) bijdragen: zowel ten goede als ten kwade!

  

Maar…

            Onze zon zag dit alles al miljoenen jaren, van hoog uit het zwerk en kan dus nauwelijks verbaasd zijn over wat wij nu zien en beleven. Zij symboliseert voor ons die immens lange weg, die al lang vóór onze Afrikaanse oorsprong begon. Zij bescheen die wir-war al een eeuwigheid en ziet ongetwijfeld veel  verandering op onze zwerftocht vanuit Afrika. Ook verbetering én ook herhaald terugvallen in een zeer langzaam (of een zeer snél?)  evolutionair proces.

Ze zou dus kunnen concluderen dat “de mens” het in zich heeft om ooit “goed” te worden en daar zeker naar op weg is. Met vallen en opstaan, maar toch gestaag en toch ook, van grote afstand gezien, in de goede richting.  Zij zou ons wat bescheiden kunnen maken in ons oordeel over onze prestaties maar ook trots… Want de naakte aap, die zij op zijn weg uit Afrika zag verbleken, leverde ook ongelofelijke prestaties. Of moet je zeggen dat “de natuur” een ontwikkelingsdrift in zich heeft die zich onvermoeibaar manifesteert? Veel world watchers beweren bij herhaling dat het veranderingstempo nu echt twee versnellingen hoger loopt: er zijn nu, wereldwijd, oneindig veel meer mensen met uitvinden, verbeteren en veranderen bezig…    

Dus niks fatalisme;  ons pogen doet de mensheid verder komen… De moed op geven leidt waarschijnlijk tot meer ellende op korte termijn. Ik denk (of beter ik hoop) zeer, dat de zon dit tegen ons zou willen en overtuigd zou kúnnen zeggen…

Ooit zal ook de zon opgaan boven een echte federatieve EU. Ooit zal er ook een wereldregering zijn die ons bestiert; daar zijn we slechts een paar honderd of duizend jaren van verwijderd… Een paar tikjes dus van die kosmische klok.

Het is nu weer hoog tijd voor een portie zonnestralen op uw al wat aangebraden huid. Wordt maar wat bruiner en besef daarbij dat ook u uit Oost-Afrika komt. Ga er maar eens kijken om te zien dat men daar ook best opvallend op ons lijkt…. Wij zijn slechts een wat blankere uitvoering.

De zonnewarmte zal u helpen bij het kosmische afstand nemen van dat gewoel op de aardkloot. Maakt u zich dus maar geen zorgen: wij mensen komen er best wel, maar het kan nog effe duren. Dus duw ook wat door in de goede richting.. Meer wordt ook niet van ons verwacht…

4 augustus 2012.