Volg me even in wat de wetenschap ons
leert, en ik laat dus de Amerikaanse creationisten even helemaal links liggen.
Het heelal bestaat nu 14 miljard jaren en er is ca. 3,5 miljard jaar leven op
aarde… Menselijk leven is er, denkt men, enkele miljoenen of honderdduizenden
jaren. Die éne God bestaat, denken wij mensen, sinds Abraham en enkele andere
zoals Toetankhamon uit Egypte; zo’n 3000 jaar v. Chr. dus. Welgeteld, spreekt de
mens dus pas sinds 5000 jaren van die éne God! Gedurende een futiel stukje tijd
uit onze historie is er dus sprake van een almachtige God die boven ons allen
zou staan…
Hiermee hoop ik u mijn titel te hebben verklaard
en U gelooft me nu ook als ik zeg dat niemand
met mijn teksten beoog te kwetsen of te schokken.
Ik ga dus ook uit van de gedachte, dat er
aan een God is gedacht, nadat er mensen waren. Natuurlijk kan hij er al langer
zijn geweest, maar dan had er wel geen mens enige weet van. Omdat er geen
enkele getuige bekend is die God ooit zag, is hij dus “per definitie” een product van de mens… Net zoals de rede en de wetenschap ook producten van de
mens zijn. De mensen geloofden altijd al in krachten die “boven hun stonden”. Voor
de onontwikkelde mens waren de wereld en de natuur iets magisch. Pas later
verschijnen er in Mesopotamië (het huidige Irak), in India en in Egypte goden.
Deze leken vaak op dieren, men zag ze ook vaak in wateren, in de hemel en op/in
de aarde en later namen ze de gedaante van mensen aan. Zeus, Hera, Artemis,
Diana, Mars, Jupiter etc. . Bij de grieken werd het zelfs een hele familie. Zij
koesterden een soort van goddelijke soap.
De joden kwamen het eerst op de proppen
met een God zonder concurrenten, Jahweh. Dat bleef zo tot het schisma in de joodse religie, dat ene Jezus
Christus veroorzaakte en 700 jaar later zien we Allah verschijnen in de islam,
gepredikt door de profeet Mohammed. Sindsdien zijn er drie monotheïstische
religies, dus maar zo’n goed duizend jaar. Een nog heel korte periode gezien de
lange geschiedenis van de mensheid en zijn heelal.
De wetenschap rukte steeds verder op en
stelde het bestaan van die ene almachtige God “im Frage”. Toen ene markies
Laplace zijn boek over de “Mechaniek van de hemellichamen” uitlegde aan
Napoleon was deze verbaasd dat in dat boek geen God voorkwam. Hij antwoordde: “Sire,
God dat is een hypothese die ik maar heb gelaten voor wat ze is: een pure veronderstelling”.
Hij had God niet nodig gehad voor zijn knappe boek. Hij werd niet met de dood
bedreigd zoals Galileo en Copernicus… die dat overkwam “uit de naam van God”!
Er is nog niets vernomen van protesten
tegen de recente waarneming van “Gods deeltje”, het boson van Higgs. In de 27 km lange ringvormige
tunnel onder de grond in Genève, liet men protonen botsen met bijna 300.000
kim/seconde. Zo ontstonden er 400.000 miljard botsingen die nieuwe deeltjes
genereerden; men imiteerde zo een situatie die heel dicht bij de Big Bang kwam.
Daartoe waren 2400 geleerden in touw met 20.000 computers in 200 centra in 40
landen. En toch claimt geen enkele van hen iets goddelijks te hebben. In
tegendeel. En een van hen zei zelfs: “We doen onze religieuze vrienden elke
keer een groot plezier als we alles wat emoties veroorzaakt of alles wat
mysterieus lijkt, God noemen”. Veel weten of begrijpen maakt bescheiden of moet
je het arrogant noemen?
Óf er een God bestaat is een al eeuwen lang
in discussie: Nietzsche verklaarde God een eeuw geleden hardop voor dood.
Ondanks de diepe beschouwingen van Platon, Augustinus, Spinoza en Leibnitz
eerder gevolgd door die van Teilhard de Chardin. Het antwoord kwam nooit
eensluidend en zal er ook nooit komen. Tenzij we andere universums gaan ontdekken
met andere intelligente wezens? De filosoof Jean d’Ormesson zegt het zo: “Met
God komen we nooit klaar. Want zijn sleutel is de twijfel…”.
De Franse wiskundige Pascal, die van “in
God geloven” steeds weer wisselde naar “niet in hem geloven”, zei ten einde
raad: “Het is een nietig iets in het licht van de oneindigheid, of iets groots in het licht van het niets en ook
een middelpunt tussen niets en alles”.
God, blijft het laatste domein dat de
wetenschap nog niet toegankelijk gemaakt heeft en waarin eenieder “zijn
waarheid” mag uitvinden en vorm kan geven. Hier lijken de feiten niet in staat
echt tegenwicht te bieden… Daarom blijft God ons mensen boeien. En of hij er
nou wel of niet is, God blijft de mens flink bezig houden. Én wij zien weer
eens hoe dat eruit ziet in onze dagen…
In de naam van God, -dus van één of
meerdere van de drie (of vijf?) -, wordt er nogal wat afgerommeld in onze
wereld nu en vroeger… Enkele feiten uit de duizenden die er zijn:
-de Inquisitie van de Kerk van Rome
martelde en verbrandde vele ketters met medewerking van de katholieke koningen…
Catharen, Vaudois, Camisards, etc. En de omvang van het geweld bij de diverse protestante
afsplitsingen in Frankrijk én elders door Kerk (geholpen door de katholieke
Staat) waren enorm. Al dit verschrikkelijks in onze ogen gebeurde met
overtuiging: In de naam van God!
-nogal wat fanate terroristen beroepen
zich op hun recht op moorden gegeven door Allah en willen graag hun
(vrouw-onvriendelijke) beloningen te ontvangen in het paradijs… Ook nadat ze
tientallen onschuldigen, ja zelfs duizenden in de Twin Towers in New York, deden
omkomen. De zeer gelovige en protestante Bush nam daarna vreselijk wraak:
Afghanistan, Guantanamo, martelingen als waterboarding etc. … werden door hem
en zijn geloofsgenoot Cheney ingezet. En tot op vandaag verdedigd. Hun
godsvrees weerhield hen er niet van de elementaire rechten van mensen
verregaand te schenden. En Obama gaat er stilletjes mee door…
-joodse immigranten in Palestina
beroepen zich op Bijbelse rechten van 2000 jaar geleden en schenden de wetten
van de menselijkheid door Palestijnse families gewoon uit hun huizen, waar ze
eeuwen woonden, te doen verjagen. Bijbelse rechten die Jahweh zou steunen zijn
daarbij hun basis…
-een hoge van Goldmann Sachs, een
cynicus van formaat, noemde het speculatieve werk van zijn bank: “God’s work”
getuige zijn uitspraak: “We are doing God’s Work here…”.
-ook de Servische orthodoxen gingen
niet vrijuit in Bosnië bij de massamoord van Sebrenica waar Nederlandse
militairen niets tegen konden doen… En hun claims op Kosovo dat in grote meerderheid
voor onafhankelijkheid stemde, dateert ook uit het Groot-Servische Rijk’s idee
met de Servisch Orthodoxe Kerk als grote supporter.
-de seksschandalen in de Kerk van Rome
doen nu veel kwaad en doen mensen vertrekken bij de “kerk”. Maar veelal is het
geen complete afwijzing van God maar van Rome het ontspoorde filiaal.
En die ene of die andere God lieten van
geen enkele instemming nog afkeuring iets merken aan hen die zich op God beriepen
bij hun gewelddadigheden begaan in hun naam….
God’s imago leed en lijdt hier nogal
onder maar de kerken, hun fanclubs, waren niet altijd bereid dit geweld
expliciet af te keuren.
God is nu ook trendy, hij is nu echt
“in”!
De crisis vernietigt nu onze laatste
zekerheden en de super-moderne mens gaat opnieuw geloven. God is nu geen
bijgeloof meer en steeds meer mensen gaan ook op bedevaart. Naar Lourdes en
Saint Jean de Compostella. Rond God is
er zelfs een complete “coming out” gaande bij de beroemden der aarde, ook in de
showbusiness. We vinden het nodig om aan of óm de dagelijkse routine een heilig
licht toe te voegen. Dieu.com en vele andere sites worden dagelijks vele
duizenden keren aangeklikt. We willen de wereld weer wat fleur en kleur en
mystiek geven, een te leeg leven weer inhoud geven. Vele beroemdheden maken
bekend dat ze “born again” zijn. Maar nu steeds vaker in een spiritualiteit
zonder credo, zonder “Heilig Boek”, die de mens toch weer “een zin” in het
leven kan geven. We vragen ons weer af hoe we moeten leven en hoe we ons ten
opzichte van de natuur om ons heen moeten gedragen. De spiritualiteit komt weer
terug en zelfs zonder revolvers en kalashnikovs..
Er zijn uitspraken te over hoorbaar in
deze nieuwste golf van geestelijk reveil. Ziehier wat ik zo hier en daar vond:
“Ik geloof soms wonderen te zien; is
het de Duivel of God”? ; “Hij heeft me weer mijn plek doen vinden”; “Je kunt zonder God leven, maar dat is een minder
goed leven” ; “God is alles” ; “God houdt ook van dancings” en
“Ik gaf me zonder voorbehoud over aan God”. Woorden van bekende artiesten
en politici die wat betreft “God” uit de kast kwamen…
Bidden is wereldwijd ook weer zeer in:
zowel bij christenen, moslims als bij boeddhisten. Elke vrijdag komen 3000
moslims in een oude Parijse
brandweerkazerne samen om te bidden: “ Ze smeken daar samen om een nieuw
paradijs…”. Ze vragen hun God Allah om
te doen wat wij, de mensen, niet schijnen te kunnen realiseren…
Ook de mystici zijn weer helemaal terug.
Die zoeken vaak extreme sensaties, wat de wetenschappers zeer nieuwsgierig,
maakt naar wat er dan in hun hersens gebeurt.. Ze delen ons wijsheden mede,
levenswijzen en nuttige leefregels als: “Het geloof is een gave en we moeten
steeds opnieuw leren het te ontvangen”. En: “In de mystieke ervaring verandert
de religieuze ruimte in een liefdesscène. Het zoeken naar waarheid wordt tot
een lichaam tegen lichaam, geest tegen geest en geest tegen lichaam… De mystiek
wordt tot een ware beleving van het metafysische en ook een psychosomatisch
avontuur. Beleef die erotische momenten in het geloven”. (Snapt u het nog? Ik
niet!). Tenzij deze uitspraak doelt op de poëtische en literaire waarde van
teksten in de bijbel en de koran. Daar weet ook ik van: ik las in beide boeken
vaak en in meerdere talen… Prachtig! Maar het brengt mij niet tot enig geloven
op de orthodoxe wijze.
Pas op: God heeft ook zijn eigen legers,
zijn bataljons. Er zijn wereldwijd 2,1 miljard christenen (1 miljard katho’s; 880 miljoen protestanten
en 250 miljoen orthodoxen), de islam heeft 1,3 miljard aanhangers…(1,1 miljard
soennieten, 195 miljoen sjiieten en 130.000 kharaïten). Het Hindoeïsme kent 850
miljoen adepten en het boeddhisme 400 miljoen. Taoïsme, Confucianisme en Chinees boeddhisme dat zijn er samen 500
miljoen. Het Japanse shintoïsme is 65 miljoen gelovigen groot. Joden zijn met (maar)14
miljoen de sluitpost naast sikhs (18 miljoen) en Jansenisten (5 miljoen). Het
westen is overwegend katho/protestant, net als de Amerika’s, Australië én het zuiden van Afrika. De islam zien we
voornamelijk in Noord-Afrika, het Midden Oosten en Indonesië. Orthodoxen zijn
er voornamelijk in Rusland en Oost-Europa.. Een groot deel van Azië is boeddhistisch
of hindoe en je vindt er ook taoïsme en confucianisme etc.
Op de wereld zijn er in totaal dus 3,4
miljard monotheïsten (=50% v.d. wereldbevolking) en een klein miljard hindoes.
En nog ca. een klein miljard andere gelovigen… Dus van de nu 7 miljard
aardbewoners zijn er ruim 5 miljard gelovige mensen… dus wel even 70% die
geloven in een of andere God en religie!
Ongelovigen zijn een minderheid die
zich vooral in het “rijke westen” ophouden.
God voorziet dus echt in een behoefte
en vult een gat dat ongelovigen vullen met “iets anders”. Zoals Spinoza dat ook
deed met zijn besef van de natuur waar hij zich intens mee verbonden voelde en waarvan
het doorgronden ervan zijn grote passie was. Dat deed hij een leven lang, in
armoede, in optimisme, goedheid, tolerantie en blijdschap… Ondanks de vele
onvolkomenheden die hij scherp zag. Maar die hij accepteerde als iets wat bij
de “onvolmaakte natuur” hoorde. Hij had als grote passie (die hij eenieder ook
sterk aanbeval): bestudeer uw wereld, tracht haar te begrijpen en besef dat u
deel bent van een wonderlijk en prachtig geheel… Dat verhief hij tot zijn levenszin…
Hij vulde de adembenemende natuur daar in, waar anderen een machtige God plaatsten.
Bestaat God? Zijn Jahweh, Allah en die
andere (tezamen in een Drie-eenheid) één en dezelfde God? Velen beweren van niet…. een enkeling wel. Ik
zal echt niet beweren dat God niet kan bestaan, maar ik reken er zeker niet op.
Zou die God mij dit kwalijk nemen en mij daarom iets onthouden, nú of na mijn
vertrek van de aardklomp? Zo ja, dan vraag ik me nu wel af of ik nu wel iets
zou willen met zo’n God. Daarom zoek ik mijn invulling van “het gat dat anderen
met “hun God” vullen” ook elders. En Baruch Spinoza, die voor mij een
openbaring was die me deed opleven in bewondering, hielp daar bij. Hij mocht in
zijn dagen niet openlijk laten merken dat zijn God geen baard had en niet op
een wolk in het zwerk toekeek, ook al gebruikte hij de naam God om de
haverklap. Maar zijn “God” was die grote door hem zeer bewonderde natuur waarvan
hij zich intens een onderdeel voelde.
Dat gevoel werd mij ook bewust door het
lezen van zijn gedachten… en sindsdien is voor mij het Godsvraagstuk eigenlijk
opgelost: mijn vragen rond God werden door Spinoza dus beantwoordt.
De moraal van het verhaal?
De mens blijkt niet zonder een God te
willen of te kunnen leven. En nu de tijden erg onzeker en hard worden neemt het
aantal gelovigen in een God, toe. De mensheid gelooft in grote getale in een
God en zijn regels en wetten. En is in toenemende mate bereid zijn keuze
expliciet duidelijk te tonen. Met hoofddoeken tot burka’s, met keppeltjes
hoeden en pijpekrullen, met pijen aan en met kruizen om, met tulbanden op of in
oranje jurken… Dus God leeft onder de mensen en heeft een stevige plek veroverd
in de wereld. Als hij er niet zou blijken te zijn zouden dus de wanhoop, de
chaos en de teleurstelling enorm groot kunnen worden… Mensen hebben iets mystieks
nodig dat de eerste de beste expert of wetenschapper niet kan weglachen. Iets
om zelf in te vullen, om over te dromen om op eigen manier in te geloven. Met
en zonder anderen. Vele nemen daarvoor “God” omdat ze dat eerder leerden thuis
want daar was God ook al als iets dagelijks en vertrouwds dat er gewoon “bij
hoorde”. Een deel van de eigen cultuur en traditie dus ook. God is nodig om wat
in balans te blijven…om onbespot te kunnen beleven in volle fantasie. Niets is
meer menselijker dan dat eigenlijk.
Dus lijkt de vraag: “Bestaat God” de
facto niet zo zinvol. Hij is immers al eeuwen zeer populair en heeft veel
aanhang zonder maar één verkiezing of één speech… Of er een “alomvattend
Goddelijk plan bestaat” is dus evenmin te beantwoorden. Wel leert de wetenschap
ons van complexe samenhangen in krachten en verschijnselen en van evolutionaire
processen die wezens zich doen aanpassen aan een veranderende natuur. Er is dus
iets als een “zich zelf sturend systeem”…dat al miljoenen van jaren schijnt te
overleven. Met of zonder God.
Moet je bang worden als God niet blijkt
te bestaan?
Na de eerste maanvlucht gingen de
astronauten in triomftocht over de wereld met hun filmmateriaal en verhalen. Ik
kon er door een uiterst gelukkig toeval bij zijn in de RAI in Amsterdam en
volgde ademloos de vele vragen van een exquis publiek van zeer diverse komaf.
Toen een oudere dame aan Aldrin vroeg of ”Zij iets van de aanwezigheid van God
hadden gemerkt daarboven” zei deze, uiterst charming en prudent: “What we saw
up there mylady was so beautifull that it must have been the work of something
very mighty”… De dame sloot haar ogen en zat verder muisstil in zichtbaar groot
geluk en in grote vrede.
Als als ooit iemand God tot “non-existent”
verklaren zou is ook duidelijk waarom God niet ingreep bij die vele, afgrijselijke
situaties op aarde… En ook dat die “goede Vader” ons dus nooit strafte met
stormen, aardbevingen en tsunami’s. Én ook dat de natuur het zonder een God ook
prima af kon en kan…
Staat hij dan ooit toch voor een Tv-camera,
om kennis met ons allen te maken, dan voorspel
ik hem veel lastige vragen én een groot risico om te worden vermoord… Immers
als hij de ene en enige God blijkt te zijn (die “diversen” claimen), dan heeft
niemand met zijn religie ooit gelijk gehad en zal dat in het vervolg ook niet
hebben. Dan hebben we ook meteen dé eeuwige president van de wereld gevonden:
onze universele Dalai Lama dus! En moet hij ons uitleggen waarom niet ook wij
onsterfelijk mogen zijn…. zoals hij. Stelt u zich voor dat hij geen “mens” is maar een soort hybride van de levende
natuur is. Dat hij ook niet blank is of op een vrouw lijkt… Óf ook “een familie”
heeft en dus niet alleen is… Óf ons vertelt dat hij een “toevallige uitschieter
is van de evolutie”! Immers: als God blijkt er wél te zijn, moeten wij dus wel
in een paradijs samen met hem verder gaan… En mogelijk is dat hetzelfde paradijs
dat ons als onze bestemming werd aangewezen, dus ná onze dood?
Hoe dan ook: alle echte nieuws over een
God, in positieve of negatieve zin, zal
een immense schok op de wereld veroorzaken…Kan hij ons ook onze voorouders en
verloren geliefden weer laten ontmoeten? Of gaan wij gewoon toch dood en blijft
enkel hij eeuwig leven…? Weet hij dan ook van andere universa met andere levende wezens, waarover hij (wel
of niet) ook “de hoogste is”?
Laten we, met (of zónder) die
mysterieuze en onbekende God, dus maar gewoon vrede hebben.
Zoals de Nederlandse filosoof Spinoza,
die al een treffend “correct” modern mensbeeld
had. Hij beweerde lang geleden al dat het menselijke gedrag vooral berustte op
interne impulsen die de mens moest leren “kanaliseren”. Dat vulde hij in als de
“menselijke vrije wil”. En hij beval zijn medemensen aan dat ze enkel door veel
studie van onszelf en de mensen om hen heen, als mensen, langzaam beter konden
worden…. Ook dat dit veel tijd zou nemen en dat “intussen” veel geduld en
tolerantie nodig waren. Wat (nog) niet iedereen nu kan…(en wees ook eerlijk: u
en ik hebben het ook nog niet altijd in voldoende mate). Er is dus vooral veel
realisme nodig: de mens zal, zonder enige twijfel, al uitglijdend en weer
herbeginnend zijn lange evolutionaire weg moeten vervolgen.
Er is dus nog veel en eeuwenlang durend
werk aan de grote mensenwinkel… En wij zijn nu dus enkel de paar getuigen
daarvan tijdens een miniem tijdslot in een immense ontwikkeling….
Waarin we echter ook kunnen en zeker
ook zúllen bijdragen: zowel ten goede als ten kwade!
Intussen moeten de ongelovigen toch een
beetje op de gelovigen letten: want er zijn er die hun geloof, hun God, als
alibi gebruiken om hen veel kwaad aan te doen. De ca 15% ongelovigen in de VS
doen steeds vaker van zich spreken. De meest ludieke groep is die van het vliegende
spaghetti-monster, dat ze Pastafaris noemen. Daarmee willen ze de spot drijven
met de beweringen van de creationisten die beweren dat de schepping het werk is van een superieure
intelligentie. Dit jaar hebben ze voor
de Kerst een campagne bedacht waarin ze een video tonen waarin Jezus, de god
Neptunus, de kerstman en de duivel voorkomen en waarin ze zeggen: 17 miljoen
amerikanen herkennen een mythe als ze er een zien. Welke mythes ziet u in deze Tv-spot?
Je moet hopen dat je niet ooit, onder
dwang, maar mee moet gaan geloven. Zoals de joden dat moesten in het Spanje en
Portugal van de 15e eeuw… Daar kregen tot katholieken bekeerde joden
de naam Marranen. En Marrano betekent gewoon: varken in het Spaans. Zij moesten
tijdens de pauselijke heerschappij in Carpentras, ondanks hun bekering, toch door
die aparte Jodenpoort de kathedraal in en uit, gaande van en naar hun getto.
Als uitsmijters dan nog: een uitspraak
van ene Jacques Monod, ooit winnaar van de Nobelprijs voor de Geneeskunde: “De mens is verloren in die oneindige omvang
van het universum, waarin hij bij toeval is ontstaan” én nog deze van, (ik
dacht), Blaise Pascal, die veel twijfelde en tenslotte zei: “Als God niet
bestaat, dan zou hij moeten worden uitgevonden”. Bij het laatste komen we ook op
het terrein van de psychologie, waar God nogal eens wordt gezien als een nuttig
medicijn tegen angsten en eenzaamheid van veel tweevoeters.
Maar…
nooit hoorde ik dat de zon zijn instructies
ontving van een hogere macht, zoals een God. Ik dacht dus altijd dat haar levenswetten
berusten op de krachten en samenhangen in de natuur. Een echte God zou ons overigens
ook de zon kunnen afpakken of haar kunnen wegsturen naar elders…. Een
afgrijselijke gedachte!
De zon was zelf een god voor de
Egyptenaren en de Franse “Zonnekoning” had voor vele ook een “goddelijke
allure”. De zonsverduistering was voor
de primitieve mens het “bewijs van het bestaan van een hogere macht”; dus van het bestaan van een almachtige God.
U heeft al lang begrepen, dat ik die
zon als een stukje persoonlijke mystiek gebruik en dat ik vurig hoop dat er
niet straks een Steven Hawkins of zo, mij ruw mijn droom verstoort. Door mijn
chou-chou terug te brengen tot een gloeiende gaswolk zonder enige menselijke,
laat staan goddelijke, trekje.
Als er een God bestaat heeft ook de zon
dus een baas. Die ons dagelijks met ”zijn zon” een groot plezier doet en dat geeft
mij positieve gedachten over deze “God”. Vele avonden keek ik naar de oneindig
mooie sterrenhemel van de Provence, ook met een verrekijker. Een prachtig
gezicht deze “tuin van het universum” met zijn onbegrensde oneindigheid. Zo
omhoog kijkend kon ik vaker het eventuele bestaan van een God verzoenen met
mijn idee dat de Natuur eigenlijk de ware God der mensheid is…
Zo lukte het om al die ideeën over God
in zijn diverse gedaanten een plek te geven in de grote gedachtewereld die de
mensheid schiep en die voor de meeste van ons lijkt te zijn ingeslapen..
Wek die wereld, terwijl u zich laat
verwarmen door die zon en indien u dat wil, zeg dan uw gebedje op voor uw God. Ik
hoop met U dat die God ons helpen zal om wat minder stommiteiten te maken en
moord en doodslag te mijden waar mogelijk.
Zon ze dus maar weer en maak u niet
teveel zorgen. Immers, wij zijn maar een nietig zuchtje in die ene ademtocht
van dat immense grote heelal.
11 augustus 2012.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten