Le Provençal Blog: MARSEILLE, DAT ZIJN MARE NOSTRUM VERGAT..

MARSEILLE: KIJKJE NAAR DE ZEE VANUIT DE VIEUX PORT

Is het mogelijk dat een stokoude stad van 2600 jaar, die “uit de zee werd geboren” diezelfde zee ook jarenlang kon vergeten? Ja er zich zelfs van áf kon keren?

MARSEILLE UIT DE BLAUWE LUCHTEN

Ja, dat kan, verzekeren ons kenners van de historie van deze stad. Zelfs als je weet hoe prachtig die calanque, die de oude phoceërs kozen om hier een comptoir te beginnen, er 2600 jaar geleden moet hebben uit gezien.. Zie de foto van een nu te bezoeken zusje hier beneden:

CALANQUE VAN NU: SUBLIEM!

DE HERVONDEN ECHTE VIEUX PORT!

Het werd ook een der eerste christelijke plekken in Europa en op de plek van de huidige Saint Victor. Wat een waar geestelijk centrum was in de 5e eeuw voor het noordelijk trekkend christendom.

SAINT VICTOR MET CRYPTE

Marseille werd veel recenter, “het kind van een complex huwelijk tussen Europa en de Magrheb”. Een herinnering die hier op straat nog goed te verifiëren is.
In deze ooit zo bruisende grootste havenstad aan de Mare Nostrum. Die een halve eeuw na 1860, toen de koloniën waren verdwenen, razend snel wegzakte. De Vieux Port werd echt stil en verlaten. En later ook nog het hele industriële havengebied aan de Joliette… dat een ruine werd..
Er ontstond een enorme werkeloosheid, die 15 jaar geleden nog 20% was hier. Meer dan 100.000 bewoners trokken mede daarom weg. De zee leek er enkel nog voor die laatste vissers te zijn. Die hun vangst elke ochtend verkochten op de Quai des Belges.. Wat enkele nu nog doen.. al raakt ook hier de vis op.

De crisis van de 30-er jaren deed veel kwaad en die WOII ook. De stad werd ook een duitse vesting tegen een mogelijk geallieerde landing vanuit het zuiden… Daarom werd ze ook flink door de bezetters onder handen genomen: het moest een vesting worden. Natuurlijk werd de stad ook hevig gebombardeerd en dat door de geallieerden! De tol was vele duizenden doden, ook in het centrum.
De oude fraaie transbordeur over de haveningang werd door de vertrekkende duitsers met explosieven verminkt. En moest worden afgebroken.. De hele quai du Port, de oude oever van de haven, werd door de wrekende duitsers opgeblazen. Zo'n 2000 wooneenheden vlogen de lucht in. In twee weken, net voor het vertrek van de duitse troepen....

BEROEMDE TRANSBORDEUR: VIEUX PORT

En de werkeloosheid werd torenhoog, de stad verarmde en vervuilde en kreeg een afgrijselijke reputatie. Enkel de Quai du Port werd vrij snel herbouwd. Met het opblazen van de oude oever werd ook de locale maffia ontregeld: en kwam nooit meet terug als vroeger... Die reputatie plaagt Marseille nu soms nog.

Zo verging het deze stad die in zijn boezem zoveel mensen van elders ontving. Na die grieken en phoeniciërs, die corsicanen en Italianen… Later die vele de dood ontvluchte christelijke Armeniërs (de genocide van 1915), de vele Arabieren en de duizenden joden. Die brij ook van katholiek, protestant, joods en islamitisch.. Een echte “bouillabaisse” verzuchtte iemand…

RIJKDOM: STROMEND WATER UIT DE BERGEN

Hoe kon zoveel glorie, die je nog zo goed zien kunt in het Palais Lonchchamp met zijn park en ex-dierentuin, aan de boulevards en avenues met hun Hausmann-huizen en aan de fraaie chateau’s van rijken, zoals Parc Borelly, net buiten de stad.

En zeker ook zijn Grand Major , onze kathedraal, en de hoge Notre Dame de la Garde: de symbolen van dit katholieke bastion ook daterend uit de jaren na 1860…

Kathedraal Grand Major: neo-byzantijns

Notre Dame de la Garde: oud fort

Maar de rijken trokken weg uit het centrum van de stad zeker na de laatste pestepidemie van 1720 die de helft van de marseillanen in enkele weken het leven kostte. Ze bouwden mooie bourgades buiten de stad of trokken naar Aix-en-Provence. Dat werd dus de bourgeoisie voorstad en Marseille bleef als volkse armere stad over… En nu kopen rijkere parisiens voor vermogens de oude huisjes en appartementen in Le Panier, het echte oude Marseille.

OUDE MAIRIE IN VIEUX PORT

De stad beleefde ook in 1423 zijn belegering door de vloot van de koning van Aragon. Die de lange ketting die de haven afsloot kaapte en die trots ten toon stelde (en tot op vandaag!) in een kerk in het spaanse Valencia. Die willen we dus best terug… Ook omdat de vrouwen van de stad de verdedigingswal opwierpen tegen het landleger van die vermaledijde Spanjaarden: de Boulevard des Dames herinnert ons aan die heldinnen-daden. Wat we niet zo hardop zeggen is dat toen de Ottomaanse vloot ons te hulp schoot... Die lag enkele weken in de Vieux Port. De islam schoot de katholieke marseillanen te hulp tegen de… ook katholieke Spanjaarden! Dat is nu wat vergeten geraakt...

ONZE KETTING IN VALENCIA!

DE KETTING 16e EEUW

Later interesseerde zich Louis XIV, de Roi Soleil (!), voor Marseille en hij liet de drie forten aan de ingang van de haven bouwen. En gaf de stad zijn grote scheepswerven en zijn galeislaven… De stad was rebels en dus moest hij die kanonnen in die forten niet naar de zee richten, maar naar de stad. Als hij op bezoek kwam schoot men daar een paar keer mee als waarschuwing om te kalmeren…

DE PORTE D'AIX: LOUIS XIV

Hoe mooi toch, dat nu deze drie forten, en ook op J4 (J4 van Joliette 4, deel van de latere grote industriële handelshaven) de plekken werden van de vernieu-wing. Zie dat schitterende nieuwe staatsmuseum Mucem., waar het fort Saint Jean een integraal deel van is geworden. Nu liepen daar al bijna 3 miljoen bezoekers binnen, sinds begin 2013… Het bewijs dat Marseille zijn zee terug vond… Na te veel eeuwen.

Tijd voor een oude anekdote: Net voor de revolutie werd een oud marine fregat, de Sartine geheten, afgezonken van de ingang van de Vieux Port. Het bleef daar enkele maanden liggen… De geruchten in de stad wilden, dat er een grote sardine de haven ingang blokkeerde… Die Sartine was een buitenkansje voor de storytellers! Een verhaal als van die beroemde marseillaan Marcel Pagnol.

Deze stad verloor tot voor kort, alle trots en zelfvertrouwen. Keerde zich af van de wereld en zelfs ook af van "haar" zee! Een enkeling keek er nog weemoedig over uit vanaf de superplek bij de hoge Notre Dame de la Garde..

Deze stad herontdekte opnieuw de bron van haar vroegere welvaart en roem. Maar eerst met veel schroom en wankelend zelfvertrouwen… Ondanks haar rijke historie, met zijn stokoude Saint Victor, die Saint Laurent kerk van 1000 jaar en die ook stokoude restkerk (= voorganger), die nu nog wat rommelig aanleunt tegen die enorme Major. Op het nippertje gered van de slopers...

DE VILLA MEDITERRANNÉE (2013)

De stad ontwaakte dus de laatste keer in 1998 met het WK voetbal toen de bezoekers de mooie stad herontdekten. En de politici kregen door waar de toekomst lag… Toen dat fraaie Mucem etc. en daarna die cruisehaven en terminal… dat al voor 1,3 miljoen bezoekers zorgde in twee jaar, op weg naar 2,5 miljoen in 2016..

CRUISE TERMINAL

CRUISEBOOT VAN ONS TERRAS GEZIEN

De gidsen vertellen de bezoekers nu weer dat verhaal van de man met het IJzeren Masker die gevangen zat in Chateau D’If op een eiland van de Frioul Archipel… Niets van waar een verzinsel van schrijver Alexandre Dumas. Maar het leverde dagelijks vele bezoekers op. Mao liet het verhaal in de schoolboekjes in China opnemen en mede daarom zijn we nu bevriend met… Sjanghai.

CHATEAU D'IF: VOOR DE RADE

De Canebière de legendarische hoofdstraat met de naam die van “canoube” komt Provençaals voor hennep (in fr.: chanvre). Deze straat moet nog wat extra-zetjes krijgen en die plannen zijn er ook al... Er kwamen vele oud-marseillanen en andere, die verliefd werden op deze stad. Zij werden wat hier heet: “les nouveaux fadas” (= de nieuwe gekken). Dit naar de wereld-beroemde architect Le Corbusier. Zwitser, die lang hier woonde en die vanwege zijn moderne architectuur-ideeën “le fada” (= de gek) werd genoemd.

NIEUW MUSEUM MODERNE KUNST: FRAC

OUDE CENTRUM: LA CANEBIÈRE

De stad hervond zijn roeping: de zee! Nu voor de miljoenen toeristen die komen met TGV en vlieger en met die reuzen van cruiseschepen (nu al 1,2 miljoen per jaar). Op te tellen bij die ferry-passagiers naar Corsica, Sardinië en de Magrheb: ook al goed voor 2,5 miljoen mensen jaarlijks.
Marseille ontdekte zijn nieuwe potentieel: toerisme, cultuur maar ook grote universiteit (grootste universiteit van Frankrijk!) en een opkomende high-tech industrie.

EEN VAN ONS DOZIJN FERRIES!

EEN DIKKE CRUISEBOOT

LUXE MALL: TERASSES DU PORT

Ik vergat bijna de nieuwste luxe voor de rijke toeristen: dit jaar geopend. Een groot succes ook voor... niet-rijke! Zie hierboven EEN shot van deze Real American Mall!

Er is nog zoveel meer, maar dat bewaar ik voor een andere blog. Natuurlijk is Marseille geen Parijs: het is nog de bescheiden nr. 2 in La France. Maar Marseille heeft de zee en dat bleek opnieuw een grote schat. Voor een nieuwe toekomst en zo dicht bij een nieuw groot continent en regio. Afrika en het MO!

OOK MARSEILLE: TERRAS VAN HOTEL DIEU *****

Voor de historie- en boeken-liefhebbers: lees Gustave Flaubert (zijn “Voyages”), Albert Londres (reizend journalist, zijn “Marseille, porte dus sud”) en Blaise Cendrars (zijn: “Je debarque à Marseille). Zij schreven deze citaten:

“Marseille zou in de Oudheid Perzië zijn. En wat Alexandrie was in de Middeleeuwen . Of iets als het vroegere Babel was…” (Flaubert).

“Het is een van de groten van de grote zee en ze heet de havenstad Marseille…” (Albert Londres).

“Marseille is een stad naar mijn hart. De enige stad nog die ons kan verpletteren met de monumenten uit zijn verleden”. (Cendrars).

MARSEILLE BY AIR

U merkte het, zeker weten: wij werden de nieuwe fadas, de stad kreeg ook ons in haar greep.
Waar ik aan draai hier, dat is ongevaarlijk. Het is de windroos op de esplanade van Les Terrasses du Port, de nieuwste superplek voor rijken met 200 luxe-shops. Net open.. En poepievol tot verbazing van vele..