BY JOVE, DAT WAS EVEN FLINK SCHRIKKEN!

Nee, ik doel niet op die oorlog in Mali en dat vreselijke gijzelingsdrama in Algerije. Ik werd nog akeliger getroffen, als ik eerlijk ben, door een viertal artikelen die mijn goede vriend T. uit Nederland mij toezond. Hij knipt al jaren uit de betere Nederlandse kranten voor mij en doet dat met zeer vaardige hand en veel inzicht. Zijn selectie gaf mij, -de overtuigde Europeaan met nu veel twijfels-, een echte opdonder. Want het was, “samen opgeteld”,  een degelijke  multidisciplinaire analyse over…. de (on)mogelijkheid van de Europese integratie…en dus over een niet zo fraaie toekomst.

Die vier “boosdoeners” hadden de volgende titels: Een mooie tijd voor populisten (Hofland, journalist), Wij zijn juist wel decennia trots geweest op Nederland (Somers, historicus), Valse illusies van vaderlandsliefde bij herdenking van 1813 ( Lok, historicus) en Europeaan blijft liefst in de Heimat (von der Dunk, cultuurhistoricus). U ziet het: er is geen enkele econoom, bij het is deze keer een potje alfa-kijkers. Dat zei iemand waarmee ik erover discussieerde. Ik merkte op dat de economie ook een sociale wetenschap is.. Omdat die ook vol zit met ideeën en aannames over “gedrag van individuen en groepen”. Hij was daarover enigszins verbaasd!

-Waarom stokt verdere Europese integratie?

En als één ding waar is, dan is het dat de hoofdoorzaak van de huidige problemen in de eurozone, een erg domme “vergissing” is. Een nogal naïeve verwachting dus over het veranderen van mensen en landen. Want wie was er nou zo sukkelig of stom om landen als Griekenland, Portugal en zelfs Spanje in één muntunie te stoppen met Noord-Europa met die enorme verschillen in economische systemen en ook in habitus? Ja, de politici, maar óók veel economen!  En nu roepen ze allemaal: indien er niet snel meer politiek-economische integratie komt, loopt het met die EU faliekant mis. Dagelijks spreekt er al maanden wel iemand over “Grexit” en nu spreekt ene Cameron zelfs over een mogelijke “Brixit”! Ook horen we dagelijks opiniepeilingen die in europese landen worden gehouden over “wel/niet nog geld geven aan de Grieken” en over “wie is er nu voor of tegen de euro”? Last but not least horen we ook nog de populisten die openlijk roepen: “Laten we uit het geldverslindende, bureaucratische Europa stappen!” en “Alleen verder gaan met onze eigen mark, franc (of gulden etc.) is toch veel beter?“ Een groeiende meerderheid heeft dus vooral schrik van die verdere integratie met zijn verlies aan autonomie. We horen al van percentages “tegen” ruim boven de 50% in de polls! Het “Europese volk” lijkt dus echt in meerderheid tégen!    

-Een piepklein feestje bij 50 jaar vriendschap Duitsland-Frankrijk

In 1963 tekenden Adenauer en de Gaulle hun vriendschapsverdrag: ze waren eindelijk geen erfvijanden meer. Op 22 januari ging er een groot gezelschap Fransen op weg naar Berlijn en ging men met ca duizend politici aan het banket. Op 8 juli was Merkel in Reims en verraste Hollande met een echte Franse bise. Gelukkig maakte Hollande nu niet de fout die Ayrault eerder maakte, toen hij de relatie “furchtbar” noemde en “fruchtbar” bedoelde.. Ayrault is leraar Duits van professie moet u weten; het was dus freudiaans.... Dat er bijna niemand mee kon lachen sprak boekdelen. We zagen eerder de lastige verhouding Sarkozy en Merkel (die later verbeterde), de best redelijk functionerende tussen Mitterand en Kohl (denk aan “hun” Verdun), de glaciale tussen Chirac en Schröder, maar ook de hartelijke tussen Schmidt en Giscard.. Het Franse blad Challenges en het Duitse Focus werkten samen bij hun edities over “50 jaar vriendschap”. Over en weer werden er kopstukken geïnterviewd en daaruit is het goed citeren. Modeman Karl Lagerfeld (Duits geboren) zei over La France van nu: ”Hier zijn de lichten (hij doelde uiteraard op de Verlichting) uit”. Martin Schulz, de Duitse president van het Europees parlement zei: “Voor mij is het leukste Franse woord: à table” Hij loste het probleempje elegant op dus. De modeman Lorenz Bäumer van Vuitton zei: “ Duitsland bewonder ik om zijn verbintenis van romantiek en fermheid”. En de Franse industrieel Crouzet (nu bij Mannesmann) zegt: “In Duitsland ben je het met vakbonden meestal snel eens”. De aardige voorzichtigheid die hieruit spreekt, geeft ook al weinig reden voor een positief perspectief…

Onderwijl zorgt de snel toenemende onevenwichtigheid op economisch gebied tussen de big partners in de EU voor steeds meer toeschouwers die zeggen:  “Er bestaat een groot gemis aan loyaliteit  in het Europese spel”. Sommige landen,- Frankrijk voorop-, vinden dat men in Europa teveel neigt naar het Duitse model waarin te weinig solidariteit zit. Andere,-met Duitsland voorop-, vinden dat teveel landen middelmatig bezig blijven en niet echt vechten om snel uit de crisis te geraken. Tot voor kort leken er echter nog geen “spelers” echt van plan de speeltafel om te duwen. Maar nu begint Cameron zich toch wel erg radicaal te gedragen in het Europese huis… Hiermee lijkt nu openlijk de kleur van de tot zover redelijke samenwerking in Europa te zijn veranderd. Er lijkt iets essentieels te zijn geknakt… En het is helaas iets helaas in de (essentiële) Europese duo-aandrijving.

De beschamende “bijdrage” van Berlijn aan de Franse militaire acties in Mali: twee (!) transportvliegtuigen, gaf weer eens de verkoeling aan in die relatie. Het bleek ook uit het ontbreken van vooroverleg vanuit Parijs; men deed  nauwelijks iets daaraan terwijl het ook voor Berlijn een vitaal besluit was.

             

-Maar,  de VS en Duitsland vonden toch hun weg naar een federatie?

Ikzelf en andere voorstanders van een federatief Europa zeggen dat vaak in de discussies: de VS dat zijn ook zo’n 50 staten die een gezamenlijk federatief kader vonden en Duitsland deed dat toch ook met zijn Länder? Dus waarom kan dan ook niet de EU met zijn 27 landen?

Dat je het niet hoort over Afrika met zijn 48 landen en zijn enorme verschillen verbaast niemand. Maar Europa, dat al zo lang beschaafd en wijs is, dat kan toch wel verder integreren? We denken dus dat onze historie ons ver genoeg “bij elkaar bracht” om die stap nu maar te ondernemen. En daar lijkt nu ook een grote vergissing te zitten…

-Ach het  komt gewoon allemaal door die crisis!   

Helaas, dat is kletskoek: de crisis bracht de fouten aan het licht, dat is waar. Maar het was natuurlijk niet de oorzaak! De VS staat toch ook niet op uiteen vallen door diezelfde crisis en Duitsland toch ook niet? En hoort u een grotere groep roepen dat Berlijn moet besluiten om het oosten maar weer af te splitsen? Nee toch; ook al was (en is ) het economische verschil oost-west gigantisch. Nee, die crisis bracht keihard de denkfouten wat vroeger aan het licht. En nu verdere integratie een must is om de crisis in de muntunie te bestrijden, blijkt dat onze “eenheid” nauwelijks bestaat. Niemand voelt die “Europese eenheid”. Erger nog: “Wat is dat eigenlijk hoor je vele zeggen!” Het tegendeel blijkt zelfs: de tegenstelling over het “Franse versus het Duitse model” groeit met de dag! Berlijn geeft nu Parijs ook steeds openlijker de schuld van een verder razende crisis in de EU!

-Waren die “Europa-denkers” vroeger dan zo stom?

Tja, daarover zijn nu diverse geluiden te horen. Natuurlijk wilden we allen toen vooral af van die oorlogstoestanden na die afgrijselijke strijd en die shoa! Helaas zien we nu weer aardig wat oude fricties opkomen… Ook weten we dat WOII er vooral kwam door de crisis van 1929 met zijn gigantische werkeloosheid en armoede. Dus ook door het populisme van Hitler cum suis.. En wat horen we nu dan; lijkt het er niet verdacht veel op?

De bedenkers van Europa zagen ook die economische integratie als een verder liggende  fase en wisten echt wel dat verdere eenwording niet eenvoudig zou gaan en minstens met veel strijd en schokken… En er zijn er zelfs die beweren dat de “makers of Maastricht met hun euro” die muntunie nou net zagen als een “drukmiddel” om (via de economie!) die EU politiek-economisch verder “af te dwingen”. Met de euro dus als drukmiddel… Stom waren ze dus niet vroeger. Maar wel politiek euforisch, zeer naïef en ook een beetje : manipulatief dus. Ai, ai, een link spelletje met de Europese volkeren!

-Na de “theorie”, beleven wij nu “de praktijk”.

En nu zien wij dagelijks wat dat allemaal eigenlijk “in de praktijk” betekent! En dus staat nu de betere en de “onderbuik-pers” vol met analyses van divers soort. Zo is de discussie die in de parlementen maar niet wilde vlotten er toch gekomen: via de “ontevredenheidspartijen” die bestaan op grond van boosheid en boosdoeners. Ooit werden daar minderheidsgroepen als Joden bij “misbruikt” ; nu is het “Brussel” en/of “die verdomde euro”. Al zien we ook al het andere type: “K-marokkanen (omvang 4% in Ned.)”, “dé islam en zijn hoofddoekjesdraagsters” (=6/7% in Ned.), “de roma’s (=0,5% in Ned.), “les arabes (8% in Ned.; in Frankrijk ca 10%)”…

En natuurlijk was er ook die grote discussie over “de mislukte integratie en immigratie”. In Nederland, in Denemarken, in Duitsland en recent ook in Frankrijk…En eigenlijk wel in alle EU-landen.  Daar lag de schuld ook al van onze ellende, heette het! Nu “moet” Berlijn 200.000 immigranten per jaar zoeken om hun tekorten in de industrie en de verzorging op te lossen: er zijn in eigen land geen jongeren en er komt een meerderheid aan ouderen…  Maar dat is de EU en de euro echt niet schuld dacht ik! Een eigen stommiteit dus, al snap ik nog niet dat Brussel er niet iets mee deed. Behalve Frankrijk is dit “Duitse” probleem er overal in de EU! En in Tokio kunnen ze ons er nog veel meer over vertellen!

Nu komen de wijzen van onze dagen, (ook die in de wetenschap), te voorschijn met vele verhalen. Die mij dus nogal deden schrikken. Ik “besefte”, -als met één dreun-, in die vier artikelen van vriend T. “een schokkende onderlinge samenhang”. Het was de flits van herkenning: het kwartje viel..  Het vele en internationale wat ik las en lees werd als het ware in een klap gesaldeerd.  Deze  herkenning “blog” ik bij deze verder, aan u..  

-De wijsheid uit die vier Nederlandse artikelen…

     Er bestaat een (té) grote diversiteit in het oude Europa

“Europa blijft een eigenzinnige verzameling dooreengeklutste volksstammen, waardoor snelle economische convergentie zo goed als onmogelijk is”. Dat schrijft de cultuurhistoricus von der Dunk en hij wijst op een artikel van collega’s die (onder meer) zeiden dat: “De kiezers in de meer welvarende lidstaten zeker in het geval van dalende eigen inkomens een langdurige transferunie in de vorm van massale uitkeringen aan werkelozen in buurlanden niet zullen accepteren”. Die integratie vanuit een centrale aanpak, “even bewerkstelligen”, is een idee dat getuigt van een “amateuristische kijk op de werkelijkheid” of wat aardiger gezegd “van een té rationele en daardoor irreële benadering van technocraten”. En dan komt nog: “Er zit ook een sterk sociaal-cultureel aspect aan, met diepe wortels” . Hij spreekt vervolgens over de verschillen in historie; over religieuze, republikeinse contra monarchale en etnisch-linguïstische verschillen. Ook over fysisch-geografische verschillen; grondstoffen, zeehavens en klimatologische. Bedoelt Wilders dat, -zonder het te beseffen?-, met zijn typering “olijfolielanden”.

Het tweeduizend jaar oude “onverlichte verleden”,  bleef in Europa een zware rol spelen: de nationale tegenstellingen verminderden maar weinig. Dat bevorderde zeker ook niet de “verhuis-bereidheid”. Zelfs niet die onder de “kosmopolitische”, intellectuele elite. Het bleef bij enkele procenten en meestal ging men niet echt veel verder dan een dagje reizen van het “vaderland”. De Europeaan bleef het liefst “in Die Heimat” waar ze zijn moerstaal spraken. Die huifkarreizigers in Amerika kozen anders.. en werden zo vanuit grote verscheidenheid toch één natie. De Duitsers bleven ook voornamelijk ook binnen één taalgebied bij hun  natievorming.  

   In de VS en in Duitsland was het dus toch anders.

De VS met zijn Founding Fathers, konden (ten koste van de arme indianen) een heilstaat stichten na tweeduizend jaar onverlicht en onvrij leven. En de immigranten waren natuurlijk “verhuisbereide, ontevreden geworden pioniers”, waardoor er snel een relatief grote eenheidscultuur ontstond. (Nu moet je nu natuurlijk een New Yorker ook niet naast iemand van het platteland in Utah zetten!). Maar dit is ná de eenheid ontstaan, die er overigens zo snel kwam… omdat er enkele landen daar failliet dreigden te gaan, door de oorlog met de Engelsen. Dat was de vonk die de, al redelijk homogene, VS forceerde!  En de Duitsers hadden cultureel en taalkundig veel overeenkomsten en ook een woelige periode achter zich (in die republiek van Weimar), voordat ze een natie werden. Daarna kregen we Hitler en zijn nazisme en na de ramp van WOII kwam er “die Bundesrepublik”.

   Een beetje Europese culturele diversiteit

De cultuurhistoricus wijst natuurlijk ook op de “Europese oersentimenten” die steeds botsen. “Wij waren hier het eerst dus pas jij je maar aan” en  “ Dit is ook mijn land waarom mag ik nou niet meer openlijk doen, wat vroeger wat “stiekem” moest?”. De zich emanciperende minderheid tegenover de (ooit) dominante meerderheid. Beide sentimenten zijn goed voorstelbaar; maar ze zijn lastig verenigbaar. En als je een Fransman moet uitleggen waarom die Nederlanders , die superliberalen in hun ogen,  wel een oudbakken monarchie willen behouden, lukt je dat echt voor geen meter. Net zoals zij hun stierenvechten en ganzen-vullen niet goed kunnen verdedigen.

En nu zijn we weer steeds meer “Trots op Nederland” toch? Ook al verdween die partij wel.

En het artikel van historicus Lok doet een boekje open over het ontstaan van Les Pays-Bas.      

   Hoe kwamen wij eigenlijk tot die “Pays-Bas” én aan die Oranjes?

Wel dat kwam vooral onder druk van de internationale ontwikkelingen en de mogendheden na de afgang van Napoleon. Let wel: het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden was toen een tweetalige staat met zowel Brussel en Den haag als hoofdstad! Want na de Bataafse Republiek (1795-1801) met zijn revolutionaire inslag en navolging werd de stadhoudersperiode afgesloten en ging onze ex-stadhouder (die intussen naar Engeland was vertrokken met een vergoeding in de zak!), met instemming van Napoleon het vorstendommetje Fulda even besturen. Dat ging fout en zo kwam hij in 1813 “bekeerd en berooid” aan op het Scheveningse strand. Hij werd nu onze koning Willem I, nadat de jongere broer van Napoleon (Lodewijk Napoleon)  van 1806-1810 koning van Holland was tijdens  het Napoleontische Keizerrijk. De “oude revolutionairen en verlichten van de Bataafse Republiek” deden hier graag aan mee en wilden later liever niets meer horen over hun moderne escapades.

De revolte van 1930 maakte een einde aan het “amalgaam”  van wat we nu België en Nederland noemen. In onze geschiedenisboeken werd de Napoleontische periode later natuurlijk ook negatief afgeschilderd: Napoleon werd toen de wrede dictator genoemd.

Voorwaar een woeste geschiedenis en als Limburger begreep je altijd al dat wij, met onze eigen taal, er eigenlijk niet écht bij hoorden.. Zoiets als de Walen en Vlamingen nu nog hebben: ze zijn cultureel en etnisch best verschillend..

     Wij waren vroeger hartstikke trots op Nederland!

De hooggeleerde Geert Somsen laat in zijn artikel even zien dat wij wel degelijk een hele reputatie opbouwden waarop we maar wát trots waren! Weet u nog: dat Nederland Gidsland dus, wat ook de Fransen nog steeds in ons zien overigens. Dat toonbeeld van openheid, tolerantie en koploper in liberaal beleid (we kregen een liberaal en gematigd euthanasie- , abortus en gedoogbeleid). We waren zeer internationaal gericht als piepklein landje; overigens net als Zweden, Zwitserland, Noorwegen en ook België..  In onze Grondwet van 1983 staat zelfs: “bevordering van de internationale rechtsorde”. Zeer ongebruikelijk, maar wij hebben ook dat Vredespaleis niet van niks en idem ook niet dat Internationaal Gerechtshof.  Al is de idee van “die marinehavens in ons land als thuisbasis voor een internationale vredesmacht” en het worden van “een algemeen centrum voor bemiddeling tussen staten” al in 1910 geopperd! Ook nog in de zestiger jaren vonden we zo’n nieuwe “Gouden Eeuw”, maar nu niet met dominantie op de wereldzeeën, maar als internationaal bemiddelaar, een belangrijk punt van onze identiteit. Wij moesten daarom ook een toonbeeld worden van “beschaving, eerlijkheid, tolerantie en openheid”. En wij showden toen vooral onze vroegere vrijplaats voor vrijdenkers, vluchtelingen en ook joden. Erasmus en Spinoza werden naar voren geschoven.. Nu lijkt dat wel het tegenovergestelde van het PVV programma!

En zie ons nu: wegkijken, afsluiten en wegsturen. Weg dus onze enthousiast gekozen basis voor onze identiteit, die nu door een grote groep wordt gezien als “linkse hobby's voor linkse grachtengordelbewoners”.

    Onze tijd is dé tijd van het populisme!

Populisme is een “een populaire, oppervlakkige (enigszins) demagogische betoogtrant” zegt ons van Dale. Het is dus geen ideologie maar een politieke techniek die prima past in een samenleving die overweldigd wordt door veel dagelijkse problemen voor iedereen. De periode 1919-1933 was ook zo’n periode met grote onzekerheid, dalende welvaart en sterk stijgende WW en groot verlies van vertrouwen in de politiek. Mogelijk had iemand als Churchill Duitsland toen kunnen redden; maar het werd Hitler. Die baande zich een weg via de verkiezingen en zette een grenzeloos populisme daarbij in. Compleet met boeman en met vele halve waarheden.

Tot nu toe heeft in de EU nog geen echte “anti-systeem-partij” de macht gegrepen terwijl het beeld verre van rooskleurig is nu met een WW van 25% en meer etc.  Maar extreem rechts en – links , en een ferme dosis populisme bijna over het hele politieke spectrum, zijn in veel landen wel weer volop aanwezig. In Griekenland worden nu met regelmaat buitenlanders met knuppels behandeld en is er nu een Pakistani gedood..

   Populisme en de democratie

In de jaren 30 kende Europa 24 democratische regiems in de 20-er jaren , maar tien jaar later waren het er nog maar 11! De studie die dit uitwees concludeerde ook dat het niet de diepte maar vooral de dúúr van de crisis was die dat veroorzaakte. Hitler haalde eerst bij een WW lager dan 3 miljoen enkele % bij de verkiezingen, maar toen het (in 1932) 6 miljoen werd (na 5 harde jaren), haalde hij 37% en kreeg zo zijn toegang tot de macht. Als je leest wat toen de Duitse regering allemaal probeerde en je vergelijkt dat met Zuid-Europa nu, word je best nerveus! De 10 miljard schuld die Hitler erfde waren voor 8 miljard van de VS: dus zijn woede tegen “die joodse bankiers van Wallstreet” was goed te snappen. En zijn eerste grote economische besluit was: we betalen de schuldeisers niet meer…  Dat gaf een enorme schok en Roosevelt noemde de baas van de Duitse centrale bank “een bandiet”. En toen ging het razendsnel erg fout..      

Eigenlijk verloren wij ons houvast al in 1960 toen de Koude Oorlog ophield; de reden van onze westerse grote eensgezindheid was verdwenen. Bush sr riep een soort van nieuwe wereldorde uit maar dat bleek enkel lucht. Het westen ging over tot een gevaarlijk isolationisme wat 200.000 mensen op de Balkan het leven kostte. Maar daar was de nieuwe economie al met eeuwige groei en we leerden nu pas echt wat consumentisme was. Het grote genieten was er: eten, drinken, sport, vakanties, voyeurisme… als het maar amusant en prettig was vonden we het OK.

Maar toen kwam 9/11 en daarna de kredietcrisis en de groei stopte. Het ging bergaf met onze welvaartsstaten en dus ook met ons vertrouwen in de politiek en de overheid..  Het populisme hervond weer zijn vruchtbare bodem en bloeide op.

 -Het westen gaat, steeds sneller, twee verschillende wegen

Zij die de toestanden nu in de VS zien, denken dat die best lijken op de narigheid in Europa. En voor wat de crisisoorzaken betreft, hebben ze gelijk. Maar wie goed naar de ontwikkelingen kijkt in de VS en Europa, ziet steeds grotere verschillen ontstaan… Of komen die er, -zonder gemeenschappelijke vijand-, nu pas echt uit en waren ze er eigenlijk altijd wel. Deep under..

Veel economen van naam (ook de OECD) en veel financiers (ook de agencies!) zien de nabije toekomst van de VS zónnig in! Daarom blijft ook de dollar redelijk overeind. Waarop baseert men deze visie?

Wel, de VS investeert fors in nieuwe technologieën en in hogere opleidingen: twee keer zoveel als in Europa! Dat maakt dat hun productiviteit en hun groei zich gaan herstellen; het is al zichtbaar. Dat is één!

Het uurloon is daar 15% lager als in Europa en het ging tussen 2006 en 2012 terug van 35 naar 20 dollar (all-in). Omdat hun energieprijzen dalen is het maken van een auto hier net zo duur als in China. Dus pakt men hier zijn marktaandeel terug.

Dan is er ook nog het schaliegas en de –olie, die het land vanaf 2017 onafhankelijk maken van de import. Men wordt daarna zelfs exporteur! Het handelstekort zal verdwijnen en de overvloed aan dollars zal omslaan. Dus blijft de dollar dé belangrijkste wisselmunt in de wereld.

Ook de privéschulden zakken al en het OG trekt ook weer aan… De VS gaat zijn economisch leiderschap weer terug pakken: dat is de menig nu bij vele experts. Terwijl Europa ruziënd verder wegglijdt en zijn plek naast deze gigant snel verliest.

Washington zal mede daarom zijn partners vooral bij “nieuwe gelijken” zoeken en zich afkeren van Europa, dat te weinig power zal hebben om echt mee te doen..

Ja, er is nog “the fiscal cliff” en grote ideologische herrie, maar steeds meer Amerikanen gaan het economische reveil zien en voelen. Dus ondanks die giga-overheidsschuld  zien experts een duidelijke way-out. Waarmee weer eens duidelijk wordt dat “morgen” niet door de slechte cijfers van nú wordt bepaald, maar meer door de richting en intensiteit van investeren en hervormen…

Keynes heeft dus toch gewonnen, maar kon dan ook wel rekenen op een energieke en drastische samenleving met voldoende jongeren; en dat mede door een gestage immigratie..

Het oude Europa is mentaal dus niet vergelijkbaar met de jonge, energieke en radicale VS. Het sociale paradijs gaat failliet terwijl zijn oude bondgenoot opkrabbelt, omdat hier het paradijs anders in elkaar steekt.. en eigenlijk altijd al stak! U las het ook: Duitsland repatrieert zijn tonnen  goudvoorraad die deels in Washington en Parijs lag en legt hem, de komende maanden, weer veilig in Berlijn..

  

-De onontkoombare conclusies uit dit alles: om te beginnen voor mij

Ik besef nu nog meer, dat 20 jaar in het buitenland wonen, ook alles te maken heeft met mijn conclusies. Immers, ik voel me nog steeds en voor alles “Europeaan” en zeker ook een kosmopoliet. En heb een broertje dood aan intolerantie en op een botte kijk op “vreemdelingen”. Dat was toch altijd al de voorbode van oorlog.

Hoe anders lijkt alles nu te gaan lopen, ja zelfs al een beetje te zijn gewórden! Nederland dreigt te verworden tot een alleen gelaten kabouternatie, net als de Belgen, Luxemburg en ook de diverse Oost-Europese landen.

Ik kan me niet voorstellen dat veel anderen, in de politieke en in groot-industriële kringen, nu niet ook dit soort gedachten bekruipt. Ze zeggen het nog niet hardop, nee, dat kan nu nog niet. Maar dat er zware en fundamentele keuzes aankomen, weten ze alle ook zeker. En ook dat ze nu erg dichtbij komen! 

Ik besef ten volle dat Nederland (ook) echt zal moeten kiezen. In een toenemend verdeeld, ja chaotisch, Europa. En begrijp ook dat het (zelfs wat instinctief) terug zal vallen op het grote buurland, met zijn vertrouwde calvinistische traditie… Immers we zijn economisch gezien nogal “het doorvoer- en serviceland voor onze grote oosterbuur”. Zie ook die ideeën van Nederland als beheerder van de energie- en transportinfrastructuren voor de noordelijke regio.

Mijn ideetje:  “Nederland, wordt maar gewoon een Bundesland in het Duitse verband”, dat in een blog stond van enkele maanden geleden, lijkt steeds minder vreemd of onwerkelijk. En het lijkt eigenlijk ook maar twee kilometertjes weg van die, al vaker opgekomen, Neurozone-idee.

Immers, heel veel waarmee wij ons ooit echt onderscheidden, -zie hierboven-, lijkt verdronken in de “verweesde samenleving”, zoals Fortuyn het al noemde. We zijn nu ook een snel vergrijzend en ontgroenend clubje geworden. Ook in deze zin passen we dus best bij die oosterburen.

We zouden zo ook het voorbeeld geven aan België: Vlaanderen dus ook een Bundeslandje (en waarom ook niet) Luxemburg? Of de vroegere Benelux als geheel als een Bundesland, dat zou toch ook hierin kunnen passen?

U bent nu ook voldoende geschokt, lijkt me.

Maar waarheen wilt u dan, dat we zouden gaan? Denkt u dat we het alleen kunnen rooien in die grote nieuwe wereld met die vele supermachten? En zonder goede banden met de VS die in elk geval onze democratische geestverwanten zijn? Tegen opkomende dictatoriale machten, zie verre buur Rusland en een belangrijk deel van de Oost-Europese landen? 

Dus toch maar liever in een federatie? In die van de Duitsers  of  in de Neurozone met de noordelijke landen?  Tja, Duitsland is dan wel erg alleen en nogal “groot” in zo’n verband. En overheerst dan natuurlijk. Dus willen we natuurlijk liever een positie zoals nu Beieren heeft in die Bundesrepublik. Is dat niet wat we ongeveer zoeken?

Tja, ik vrees dus dat we die huidige EU zullen moeten vergeten.. En zit hierbij dus, tot mijn schrik, op het spoor van ene Cameron. Wel intensief economisch samenwerken met de wereld, maar niet bij elkaar kruipen met te ongelijke landen. Een federatie met als kern  Duitsland maakt een positieve relatie met de VS, en samen met Engeland, toch ook goed mogelijk?

We moeten, denk ik echt, die democratie zien te behouden en zeker niet ten onder gaan in reactionair populisme. En snel inzien dat tot een groter verband behoren in de nieuwe wereldconstellatie (denk aan de nieuwe VN etc.) een múst is voor een goede toekomst.

Ons voorbeeld zou ook anderen doen volgen. Ik denk aan Denemarken, Oostenrijk en Zwitserland. En mogelijk ook de rest van Scandinavië en de Baltische landen?

U ziet mijn radeloosheid in wat ik hier schrijf. Een “state of mind” die eigenlijk al velen, die goed om zich heen kijken en niet aan hun navel kleven, (meestal in stilte..) ook hebben bereikt. Ik weet zeker dat vele )serieuze” politici ook redelijk wanhopig zijn. Ondanks de recente zeer positieve opleving in de Haagse politiek. Maar daar gaat het om:  “the next four years”. 

En nou gaan we, na de tot een Europese bankenunie te hebben besloten, “gewoon” moedig verder met fiscale/budgettaire integratie? Terwijl de beide motoren Duitsland en Frankrijk het pertinent oneens zijn en Engeland openlijk spreekt over “uit de EU stappen” en Berlijn zijn goud weer “zu Hause” op gaat slaan? Ik kan het me niet meer echt voorstellen.

Zelfs die schok van de vierde oorlog in nog geen twee jaar (!) voor de Fransen nu in Mali en nu die klapper in Algerije, brengt die andere Europese landen nauwelijks van hun stuk. Dit lijkt, al is het zo dicht bij, niet massief genoeg om Europa tot meer verstand te dwingen. Want soms hoor je zeggen dat “iets als een 9/11 of nog erger”, de enige “hoop” is om de koers van het Ms. Europa echt te veranderen… Moeten we daar dus op wachten of op een flinke hoop volksgeweld dat een zeer boze man de kans geeft?

Gaan we nu in Den Haag en elders gewoon en vooral en alleen door met wat soebatten over hier en daar wat afpakken en terug geven?

En blijft ons parlementaire orkest gewoon doorspelen, op het MS De Nederlanden, dat  al wat water begint te maken?

 

Maar,

          de zon snapt niets van mijn SOS-je, vrees ik. Want bij wat zij al vele eeuwen zag, vallen onze huidige zorgen weg in een klein plooitje van de historie.

Eigenlijk moet je constateren: er is nog heel veel, nóg veel ergers, te vinden op de planeet die om haar heen tolt.. Zie nu Syrië, Afghanistan, Pakistan, en Mali en de Sahel.. en Soedan.

Wij, Europa zijn voor haar al lang, die “slechts halve miljard” aan mensen die nog maar zo’n 7% van alle  aardwezens uitmaakt. Over een kleine eeuw, als we met 9 miljard zijn, is het nog geen 5% meer…. Dan zijn we ook die 5% die veel armer, grijzer en dus ook veel rustiger zijn  geworden (?), als waren we gepensioneerde landen. Maar ook een continent, dat de warme zonnestralen nog meer zal waarderen dan tevoren. Voor oudere botten is wat zon echt een zegen en een goed moment van de dag. Alle kleintjes gaan weer echt tellen, dus de zon blijft van eminent belang.

Vraag dat ook maar aan de meer dan 15 miljoen werkelozen in, het ook nogal zonnige, deel van de EU: zij moesten al veel langer als uw blogger klaar komen met veel narigheid. En wat die miljoenen jongere mensen nu moeten denken, is voor zowel de zon als ondergetekende eigenlijk wel duidelijk…

Onze zon zal mogelijk, bij elke zonsopgang, nog wat aandachtiger naar ons kijken. Immers de veranderingen gaan sneller en sneller en verrassingen zijn dan ook zeker ,- soms al na een nachtje afwezigheid-, best mogelijk. Die toenemende druk zoekt een uitweg en die wordt altijd gevonden. Gelukkig weten wij dat de zon ons niet in de steek zal laten; de snelle toename bij de productie van zonne-energie zal haar nog belangrijker gaan maken. Op haar kunnen we blind, dag en nacht, vertrouwen, als we ook manieren vinden om haar energie op te slaan...

Wij mensen zijn van nature taai en weten dat ons geluk “at the end”, vooral dicht bij ons woont. Wat ons altijd al de kracht gaf om opnieuw te gaan werken aan meer geluk voor alle geliefden. Daarom gaat de mensheid, net als die eeuwige zon, ook nooit verloren.      

Hierover ga ik straks nog even doormijmeren op mijn terrasje in de Vieux Port, waar die duizenden krioelende mensen zich blij voelen met die nieuwe ruime wandelruimte, met de splinternieuwe Boulevard du Littoral en zijn uiterst fraaie nieuwe Musea en de andere gebouwen. Over die Boulevard is het fraai wandelen en fietsen, ik ervaar dat dagelijks. U bent in 2013 nog nadrukkelijker uitgenodigd om hier te komen, nu wij overlopen van culturele actie.

Gaarne tonen we u ook de bakermat van de diverse beschavingen in een rondgang om die ook al eeuwige Mare Nostrum. In deze moeilijke tijden werkt Marseille, dat echt bruist, op de mensen als een soort van sanatorium.

Dus waarom stapt u nu niet snel in uw TGV, die u van Brussel in 5,5 uurtjes hier brengt? Laat die sneeuw even en probeer onze zon voor enkele dagen.  Daarna weet u het weer zekerder: die zon wacht ook weer bij thuiskomst. .

Ik wens u, bij alles wat u doet en waar u ook bent of heengaat,  weer veel mooi weertje toe!

26  januari  2013

L’EXCEPTION FRANÇAISE

DE VLUCHT VOOR DE FISCUS

Om in Frankrijk belasting te “mogen” betalen moet je er minstens 183 dagen per jaar wonen… Maar in de praktijk is dat een erg lastig te checken criterium; zeker voor iemand die erg veel reist… Dus de rechter doet nog wel eens verrassend in deze kwesties die meestal gaan over waar belasting betalen etc. ! In elk geval moet je een huis hebben in het buitenland en daar als resident zijn aangemeld om ook daar je belasting te “mogen” betalen. En in de EU is dubbele belasting verboden…  U weet dat een Amerikaan die in het buitenland woont en die minder belasting daar betaalt dan hij zou moeten in de VS het verschil moet afdragen aan Washington. Dan kom je dus terecht in een soort mondiale manier van belasting betalen. Een Nederlander die ook een rijkspensioen geniet is als Frans resident in beide landen verplicht een deel belasting te betalen.

In 2010 verlieten ruim 700 Fransen het land om fiscale redenen; sommigen van hen om 85% (totale) belasting te ontlopen… In Zwitserland vind je 43 Fransen bij de 300 rijkste inwoners met een gemiddeld fortuin van 965 miljoen. En in Rusland betaal je als buitenlander een flat-tax van 13%... weet nu Depardieu. In Gstaad (waar Johnny Halliday woont), is de waarde van je huis of de hoogte van de betaalde huur het criterium om je te belasten en dus niet je inkomen! Hoe gek kun je het maken? En hoe dol kan ook een regering worden? Madame Parisot (chef van de werkgeversclub in Frankrijk) zie het op haar manier: “In Frankrijk is er nu een soort oorlogs-klimaat op belastinggebied dat doet denken aan 1789, als je kijkt naar wat zich afspeelde rond het vertrek van Depardieu…”. Intussen is de 75% heffing (boven 1 miljoen inkomen) afgeketst op de Grondwetsraad en moeten Hollande c.s. iets anders verzinnen… Dat lijkt iets te gaan worden van een supertarief boven x (= enkele honderdduizenden) euro’s , maar wel lager dan die 75%. Echter niet voor twee maar voor 5 jaren…We gaan het nog horen. Net zoals de uitkomst van een préjudiciair onderzoek naar de geheime rekening van minister Cahuzac in Zwitserland. Andere tijden, moeilijk voor arm en zelfs ook voor superrijk!

Veel grote bedrijven hebben intussen vestigingen voor hun top in het buitenland geopend, vaak in Londen. Als basis om hun opperhoofden zowel in Parijs als in andere steden te kunnen laten wonen/werken… Want het aantrekken van hoge boys met wereldtalent zal een groot probleem worden voor veel bedrijven in La France. Veel mensen zien dat niet als gunstig voor hun mondiale ondernemingen, die Frankrijk echt ook heeft!

     

LA SÉCU KOOS VOOR DE STOK

In 2012 ging het ziekteverzuim terug met 1,6%; de kosten van verzuim zijn namelijk ook voor rekening van de Securité Sociale in Frankrijk. Het aantal meldingen viel terug van 108.000 naar 107.000 terwijl het tot voor kort,  gestaag steeg. In 2006 was het “maar” 100.000! Vorig jaar controleerde men alle verzuim boven de 45 dagen en dat was eerder boven de 60… Die van > 60 waren maar 5% van het totaal, maar wel 40% van de kosten. De 2200 controle-artsen deden het dus wat anders en het bleek goed te werken. Er werd liefst 400 miljoen bespaard. Ook zijn de werknemers kennelijk wat meer “oplettend”, heet het. Het systeem werd ook wat aangepast: minder vergoeding voor hen die meer dan 2500 euro verdienen en ook een “carensdag” minder voor de ambtenaren. Er bleek ook dat zij die al eens waren ontslagen minder vaak en lang verzuimen. Men is blij met het resultaat en ziet heil in de hardere aanpak, heet het. Er is nog zat te doen: het ziekteverzuim kost 6 miljard per jaar  in Frankrijk. Zo’n 5300 personen zijn er bezig in de organisatie; en dat enkel met ziekteverzuim… Nu is er ook opgevallen dat er een hoog verzuim is in het ziekenhuis: bij artsen en paramedici. Men spreekt over 20%... Dus nu wil men weten hoe ziek ze zijn die van het ziekenhuis!

MOEILIJKE TIJDEN VOOR: LES RESIDENCES SECONDAIRES

In Frankrijk vind je wel 3 miljoen “tweede huizen = Residences secondaires” en dat is de grootste dichtheid ter wereld. Het is ook ca 10% van de hele omvang aan huizen in het land! De crisis van 2008 veroorzaakte in deze sector al de nodige schade en nu wordt die met de laatste fiscale maatregelen nog groter…  Het begon met de wat “verder afgelegen huizen”: daar staat de verkoop praktisch helemaal stil nu. In de hele sector is er een terugval van 30 à 50% in de transacties in vijf jaar. En bij de nog lopende transacties zijn de prijzen in vrije val en moet er op zeker 25% minder worden gerekend… Ook -50% in de prijzen komt al voor nu. . Het aandeel van de buitenlanders in deze handel, dat lang 40% was in veel gebieden, is nu terug gevallen naar iets van 25%. Voor kopers is het nu wel dé tijd dus! Al moet u oppassen voor de fiscaliteit die is gewijzigd: de belasting op de winst (overwaarde bij verkoop) is nu pas nul na 30 jaren; dat was 15 tot voor kort. De overheid wil dan graag 32,5% van uw winst hebben en mogelijk komen er nog meer maatregelen (voor hoge overwaarden). Verder let de overheid nu fermer op het aangeven van het verdiende met verhuren van uw 2^e huis. Vele deden dat niet terwijl alle verdiensten van eenieder die in Frankrijk zijn verdiend, ook altijd moeten worden opgegeven aan de Franse fiscus…

Welaan: de luxe wordt aangepakt in Frankrijk zowel voor de Fransen en ook etrangers… Wij verkochten drie jaar geleden ons mooie Le Brilhas voor de Mont Ventoux en incasseerden bij de notaris op de dag van de beurskrach onze centjes… Veel vrienden verklaarden ons voor gek, die crisis zou wel overgaan… immers?  Helaas kregen wij (pessimisten?) gelijk. Tja we leven in zware tijden waarin dingen gebeuren die eerder onmogelijk leken. Zoals ferme kortingen op pensioenen (wij rekenden op 20% in 10 jaar) … en helaas het lijkt er op dat ook dit gaat gebeuren. Let wel: leven op 7 hoog met fraai uitzicht in het centrum van het (nieuwe) Marseille is echt geen straf. Gelukkig voor ons. En zonder auto en met openbaar vervoer in de stad en met Ryanair onder handbereik komen we best ook nog de deur uit! Wij mogen niet klagen dus. Dus zijn wij blij dat we het tijdig zo “zwart” zagen. En gelukkig is het hier nog niet Griekenland, Spanje, Portugal of Ierland of zelfs Italië…  Wij hebben echt geleerd dat het lezen van enkele grote economen en uit diverse windstreken na verloop van tijd een redelijk betrouwbare visie op de komende trends opleveren kan. Waarbij je dan met de timing wat moet gokken… Dat blijft eigen feeling net als op de beurs… Looking at the world’s route can pay off, sure!

COMMODORE TAPIE

Hij zit er zelf zelden op, en ik bedoel nu zijn superboot, de Reborn gedoopt. Die in Italiaanse havens ligt maar mogelijk straks weer in de haven van Toulon. Omdat hij niet past in de Vieux Port van Marseille…want hij is té groot!.  Maar vooral ook omdat de commodore naar Marseille komt; hij kocht hier een handje vol kranten namelijk. Tot grote schrik van lokale politici die ooit tegen hem waren. De boot wordt verhuurd voor 750.000 dollar per … week. Met alles erop en eraan dus: ook eten en slapen en feessies dus. Als Tapie “Reborn” is wordt het echt oppassen, hij heeft een goed geheugen nadat hij zelf fors door anderen werd aangepakt. Hij won zijn proces en kreeg veel geld van de staat omdat hij de kwestie na tien jaar procederen, regelde. Reborn dus en ruim voor hij doodging… Want hij is al 70 moet u weten! We gaan dus nog wat  lachen hier: er komen in 2014 verkiezingen voor het burgemeestersambt van Marseille!   

HAD CAHUZAC EEN ZWITSERSE UBS-REKENING?

Hij is de minister van de Begroting en ook de fraudebestrijding en nu beweert een politicus uit zijn verleden (hij was toen burgemeester in de Lot-et-Garonne), dat hij het bewijs heeft dat C. zo’n rekening bezat! Er werd een bandje ingeleverd bij justitie waarop C. spreekt met iemand over zo’n rekening… Het gesprek is “per ongeluk en via technische foute boel” op het antwoordapparaat van een “vroegere vijand” terecht gekomen. Het is ene Gonelle , tegenstander ooit bij de burgemeestersverkiezingen van Villeneuve-sur-Lot; C. was toen al deputé overigens. Tja dit lijkt op die (later valse!) computerprint waarop een rekening voorkwam van ene Sarkozy in Luxemburg… Waar toen ook die grote rel Sarkozy-de Villepin over uitbrak. En die de V. de kop kostte…

L’Express verkreeg het bandje en liet het beoordelen door een technisch expert… Deze verklaarde dat er zeker niet zomaar kan worden vastgesteld dat het hier een brutale valse leugen betreft, maar evenmin  is het zomaar duidelijk dat het wel een serieus bewijsstuk is… C. beweert bij hoog en laag, bij dag en bij nacht, dat hij nooit een rekening had en laat staan dat daar iets zou hebben opgestaan! Maar nu startte Justitie toch maar een “préliminair onderzoek”… wat nog niets betekent enkel een taxatie van de serieusheid van de beschuldiging. C. en zijn politieke bazen (die hem “geloven”) vinden dit onderzoek prima. Want dat zal belemmeringen in het functioneren als “vervolger van fraudeurs”  helemaal weg nemen… We wachten af. Na de werkelijk lacherige affaire Depardieu, de rel over de koop van zuid-Franse kranten door Tapie (die werd aangetrokken door Menucci, kandidaat voor het burgemeesterschap van Marseille). Die vreest concurrentie en dit  is weer iets wat de bedrukte Hollande niks goed uitkomt.. Met een dalende populariteit, nu weer herrie over het homohuwelijk en ook de constatering dat werkgevers en vakbonden en overheid niet er in slagen het echt eens te worden over “flexibilisering van de arbeidsmarkt”. Nu moét Hollande zelf een keuze maken dus.. Ce n’est pas evident!

ALS EEN OUD LAND GEWOON TÉ OUD WORDT..

-Oud worden gaat vanzelf; jeugdig blijven helaas niet…

Op mijn leeftijd moet je dat al veel eerder zijn opgevallen en dan moet je het hebben begrepen in zijn essentie. Als ex-managementconsultant weet ik goed, dat organisaties de neiging hebben om in te slapen en weg te glijden. Omdat ze lang (té lang?) succesvol waren, enkel nog naar hun lauweren bleven kijken, niet meer vernieuwden en zich zo door anderen in hun markten lieten verrassen. Wat lui, zelfvoldaan, eigengereid en te oud en grijs geworden, volharden ze in een inert conservatisme en gingen, op de gebaande paden blijvend,  roemloos en stilletjes ten onder… Niet zelden kwam je dan als externe raadgever dan ook te laat. Want men luisterde niet graag naar een onrustzaaier en hield het liever rustig, tenzij de bank intussen de alarmklok had geluid en dreigde met kredietrestricties. En om dan geen roemloze doodgraver te worden stapte je er dan soms maar uit om “nog ergere tijden af te wachten”, waarin de levensbedreiging hun wél kon wakker schudden...  

-Elke groep mensen draagt het “vergrijzingsvirus” kennelijk in zich.

Er zijn mensen in mijn vak die beweren dat dit gevaar alle levende organismen bedreigt. En dat je dus regelmatig (zelfs preventief dus) de bel moet luiden en moet dwingen tot herbezinning als er niets schokkends van “buitenaf” opkomt. Dat deed men in bedrijven soms vanuit de Raad van Commissarissen, die dan een nieuwe frisse CEO benoemden om de zaak even flink op te schudden.

Dit soort ontwikkeling kan ook een heel land of zelfs een regio, ja zelfs een hele “beschaving”, treffen! Zie heel vroeger Egypte, de Romeinen en ook de Grieken. En recenter het China van de Muur, Portugal, Spanje (na hun koloniale bloei) en nu dus (volgens Bush jr. en kornuiten) “old Europe”. En zeer zeker ook Japan en zelfs het nu zo succesvolle Duitsland. Voorbeelden zat dus; al zijn ze divers.

-Is fit en fris blijven eigenlijk “een beetje oorlog voeren”?  

Vakmensen weten dat het hier gaat om strategie en weten meestal ook dat strategie komt van strategos (en begrijpen waar dat op slaat). Strategos is Grieks en betekent daar “generaal”. Het  geeft aan dat, -ook al ben je al lang in the winning mood-, de bedreigingen nooit ver weg zijn. Ook dat er een moment komt dat je weer moet vernieuwen en verjongen voor de volgende veldslag om het voortbestaan; die onvermijdelijk is. Immers: niets blijft en alles stroomt… Dat is eigen aan leven, aan vooruitgang, en ook aan verlangen naar veiligheid en aan het organiseren voor de macht die voor “overleven” nodig is.

-Het geldt voor bedrijven, maar even goed ook voor landen en beschavingen.

Een land is geen bedrijf maar ook een groep mensen die samen moeten trachten te overleven en liefst in enige harmonie. Het grote verschil zit hem vooral in de organisatie van de leiding, in het besturende mechanisme.

We zien nu in onze wereld een aantal situaties van landen die steeds zorgelijker worden.

Japan is daarbij het meest zorgwekkende voorbeeld geworden… Het toont ons hoe een moderne industriestaat met veel mondiaal succes kan verworden tot een moedeloze en krachteloze natie. Een tweede voorbeeld is Duitsland dat niet zijn markt en know-how verwaarloosde, -in tegendeel zelfs-, maar dat wel heel laat inzag dat je jeugd, dynamiek en energie genoeg moet hebben om boven te blijven.

Ze doen daar nu een wanhopig beroep op de jonge werkeloze en goed opgeleide jeugd uit zieltogend Zuid-Europa, om hun lege reservoir van goed opgeleide jeugd via immigratie te vullen.. Ze gaan er nu al 200.000 per jaar binnen halen… De vraag is echter of deze truc op den duur echt gaat helpen. Er bleef hun niets anders over toen het gesloopte geboortecijfer niet omhoog wilde ondanks vele pogingen en een nieuw bevolkingsbeleid… Met 1,3 kinderen per vrouw zit je gewoon dramatisch te laag: 2,1 is het getal waarbij je de juiste bevolkingssamenstelling behoudt. En een noodzakelijke balans kunt behouden tussen oud, wijs en ervaren en jong, ondernemend, energiek en innoverend.

Zie even deze schokkende cijfers: in 2060 is de Duitse bevolking terug gevallen op 64,5 miljoen; nu zijn er nog 82 miljoen Duitsers… Van die 62,5 miljoen is dan 26 miljoen ouder dan 60 jaar en 13 miljoen ouder dan 75 jaar… Realiseer u wat het betekent: bijna 40 miljoen Duitsers zijn boven de 60 jaar en dat is ruim 60%!!! Het aantal actieve liep in 2012 op met 416.000 en nu werken er 41,5 miljoen Duitsers: dus  50% (van die 82 miljoen). Sinds 2005 steeg dit percentage dus met 6,8%! Terwijl de WW nu op 6,5% ligt…  De stijging zit zowel in de industrie en de bouw als in de diensten. Duitsland op weg naar “een bejaardenhuis-economie”!!

Een derde voorbeeld is Frankrijk nu, waar niets mankeert aan het geboortecijfer (als enige land in de EU!), maar wel veel aan de gegroeide mentaliteit. Een meerderheid wil en kan niet geloven dat “hun sociale model” zijn grenzen heeft gevonden omdat zijn omgeving, zowel dichtbij als veraf, in niets meer lijkt van 25 jaar geleden. Een groot conservatisme en een schokkende blindheid voor de werkelijkheid gaan gepaard met angst voor morgen en neigingen tot zich afsluiten van de nieuwe wereld.

En als ik op de Nederlandse TV (net ná de Kerst) Wilders hoor verklaren dat hij in 2013 opnieuw het accent gaat leggen op de bestrijding van die vermaledijde islam en de Marokkaanse foute cultuur (en dat zowel in Nederland als elders in de wereld: Geert goes international) en ook nog las dat hij weer de meeste kiezers bekoort, dan maakt me dat ook zeer ongerust. Want hij noemt de strijd tegen de islam zelfs “zijn opdracht”…. Terwijl ik denk dat non-problemen op tafel tillen en de echte zelfs niet een keer noemen, eigenlijk onvergefelijk is voor een volksvertegenwoordiger. Deze man zadelt zijn partij en volgelingen op met zijn wraak op de VVD en zijn obsessies wat op zijn minst volksverlakkerij heet. Dit heeft in elk geval niets uitstaande met strategie, met overleven en met de langere termijn. Een verontrustend symptoom dat hij daar zo eenvoudig mee weg komt.

Let wel: dit gebeurt dus ook in een land met hetzelfde geboortecijfer als buurland Duitsland.. En daar heeft Geert het nooit over want dat is niet erg populair in zijn grijze achterban én het zet de schijnwerper op de immigratie… En na zijn aanvallen op moslims en Polen kan Geert daarover nu natuurlijk niet wat ontspannend gaan babbelen.

Idem voor de partij 50+, die uiteraard alle recht heeft op belangenbehartiging van “ouderen” natuurlijk maar die vooral ook de plicht heeft om naar een goed draaiend Nederland te streven, dat verder zal kunnen in die lastige 21^e eeuw. Wat dat is het belang van álle Nederlanders ongeacht hun leeftijd!

Dus vond ik het hoog tijd, ook als in Frankrijk residerende Nederlander, om het Japanse “voorbeeld” eens wat preciezer te bekijken. “Tot leringhe ende vermaeck”.   

-Is Japan allergisch geworden voor risico”s?

Zo werd de hamvraag kernachtig en intrigerend gesteld boven een artikel uit de Bloomberg Businessweek. 

 Kerndata over de nr.4 op de wereldranglijst:

Het land heeft nu 128 miljoen inwoners; hun aantal daalt met 1 miljoen jaarlijks. De prognose voor 2060 is dus …87 miljoen Japanners; ca 40% krimp! Het kent minder dan 2% immigranten en dat zijn (voor bijna 70%) geremigreerde Japanners uit de Philippijnen, Brazilië, China en Korea.. Waardoor  er hier ook geen integratieprobleem speelt.

In Japan verkoopt men nu meer luiers voor (incontinente) bejaarden, dan gewone babyluiers… In 2060 is hier 40% ouder dan 65 jaar… en ze werken hier nu al tot bijna 70. Men wordt hier gemiddeld ruim 81 jaar.

 De omgang met de centjes.

Bloomberg noemt het enorme spaartegoed dat de Japanners in hun “oude sokken” bewaren of op hun laag-renderende bankrekeningen laten staan: het gaat om 844.000 miljard yen (=ruim 10.000 miljard dollar)… Waarbij u nog de bergen staatsobligaties moet optellen. Waarmee de Japanners liefst 90% van de staatsschuld aan hun eigen land leenden. Japan heeft namelijk de grootste staatsschuld ter wereld (van de moderne industriestaten)en die loopt nu op naar 230 % van het BNP.  Gelukkig is er slechts heel weinig door buitenlanders geleend: Japan heeft dus nog geen last van speculanten. Dat BNP is 5860 miljard (9,5% van het wereld-BNP) en is nu dus dalende.

 De recente crises en debacles

U moet hierbij wel bedenken dat de Nikkei-index met 76% zakte, sinds zijn top in 1989 en dat een speculatieve zeepbel eerder 18.000 miljard yen in rook deed opgaan. Een hele generatie is zich hierdoor te pletter geschrokken en werd heel bang en voorzichtig.

Dus zijn Japanners nog enkel bezig met het behoud van hun vermogen en nauwelijks met rendement daarvan. Ze hebben “het risico de rug toegekeerd”. Moderne vaccins worden er geweerd en jonge Japanners gaan ook zelden naar het buitenland. Zelfs bij het Japanse base-ball wordt op een opvallende voorzichtige manier gespeeld vergeleken bij andere landen.

Aan levensverzekeringen wordt ongeveer evenveel betaald als in de VS (525 miljard dollar), terwijl het land maar de helft zo groot is qua inwoners. Uit wereldwijde onderzoeken blijkt dat 73% van de Japanners een pesthekel heeft aan risico nemen. Het omgekeerde van landen als Ghana, Indonesië en India. Slechts 4% van de werkende Japanners is van plan een eigen bedrijf te beginnen en daarmee is het land hekkensluiter in een rij van ruim 50 landen.    

 Behoudende politiek en schandalen

Dat past opvallend bij het recente verkiezingsresultaat: weer won de liberaal-democratische (=conservatieve) partij, die al meer dan 50 jaar hier regeerde, na WOII. Ook in de jaren 90 en begin 2000, toen de groei ook al bij 1,2% bleef steken. Eind 2012 bleek dat de industriële productie opnieuw was gezakt: -5,8% t.o.v. een jaar geleden! De net aangetreden regering kondigde forse maatregelen aan…

In het bedrijfsleven volgden schandalen elkaar op. Zoals bij Olympus waar een forse financiële fraude werd gepleegd; het bleek er veel slechter te gaan dan de officiële cijfers suggereerden.. Ook kwam men er achter dat nogal wat oudjes (en jongeren)leefden op het pensioen van hun al langer overleden partner..

Van baan wisselen is ook uiterst impopulair. Er heerst veel angst om fouten te maken en te worden ontslagen. Want waar je ooit bent ontslagen kun je nooit meer terug.

Men gaat nauwelijks in aandelen terwijl de belasting op dividend hier maar 10% is ( VS 15% en Engeland 28%). Maar 6% van het Japanse bezit zit in aandelen ( VS 33%, Europa 15%). Nu bezitten buitenlandse investeerders 25% van de Japanse aandelen en mede daarom stelde een regeringsinstantie voor om alle belasting op dividend en meerwaarde af te schaffen  tot aan 1 miljoen aan inkoopwaarde van de aandelen.

De Japanner van rond de zestig jaar bezit maar 21 miljoen in spaargeld en investeringen, maar hij leeft veelal tot 84 jaar. En daarvoor zijn ca 54 miljoen yen nodig…  Dat vormt de belangrijkste reden voor het laten staan van hun geld op rekeningen met bijna 0% rente. Men is bang om zijn vermogen te verliezen bij investeren.

Dus de Japanners zijn de meest voorzichtige mensen ter wereld geworden en dat wreekt zich nu op de beurs en ook in hun noodlijdende pensioensysteem…

 Tanende grote bedrijven en energieproblemen

De grote Japanse bedrijven op auto-, en elektronicagebied moeten al langer veel activiteiten naar het buitenland verleggen vanwege personeelsgebrek. Het land heeft een frontpositie op robotgebied en investeert veel in robotisering…, vooral voor het dagelijkse leven van zijn oude bewoners!  Die steeds meer zorgpersoneel tekort komen.. Japan is een land met een gigantisch grote energie-import en heeft vanouds kernenergie. De recente ramp deed hen besluiten om nucleair af te haken; maar nu gaan er al weer kerncentrales in bedrijf..  Een land zonder duurzame energie inspanningen (ook al heeft men veel vulkanisch warm water waarin men zich enkel traditioneel baadt). Er kwam ook geen isolatieverbetering (hun huizen zijn nauwelijks geïsoleerd)… Energetisch dus innovatie nul, ondanks de steeds duurdere olie-import…

Voor het overeind houden van de toppositie van hun internationale bedrijven moet echt worden gevreesd; zie Sony. Veel japanners vinden dat geen echt probleem, als ze maar voldoende export overeind kunnen houden, al is het via buitenlandse vestigingen. Hun positie wordt natuurlijk dubbel bedreigd, door het opkomende China en het uiterst dynamische Zuid-Korea. Tokio blijft een trouwe bondgenoot van de VS in deze regio waar vele bang zijn voor het opkomende en zeer zelfbewuste China. We zien nu de spanningen oplopen over een paar strategische eilandjes als inzet… Het incident zit vol symboliek: het opkomende China dreigt de oude, nu vergrijsde vijand die, -zij het met enige nationalistische tegenzin-, de Amerikaanse basis in Okinawa vooralsnog best wil aanhouden. 

 Een land zonder immigranten

Japan kent geen enkel integratieprobleem,  omdat er geen cultureel vreemde immigranten zijn. Het lijkt die ook niet te willen. Men hecht extreem sterk aan het behoud van de cultuur die sterk op de harmoniegedachte is gebaseerd. Men wil koste wat het kost een onverstoord cultureel geheel bewaren, mede vanuit het grote respect voor de voorvaderen. Dat zie je hier ook terug in de sterke hang naar vroeger en het politiek sterke nationalisme.

 Een bewegingsloos volk

Kortom: een wegkwijnend volk dat teert op oude roem, dat zich vastklampt aan zijn culturele erfgoed en dat enkel nog bevreesd is voor een lastige oude dag en het verlies van zijn oude vertrouwde eigenheid. Alles lijkt gericht op behoud van een status quo en dat tegen elke prijs. Bezorgdheid voor een verre toekomst en innovatie is er eigenlijk nauwelijks: niemand kijkt hier nog echt ver of maakt zich echt druk over Japan over een halve eeuw… Het lijkt erop dat men wil ondergaan in een oud, vertrouwd Japan en bezig gaat aan een laatste ronde…

 Heel anders dan twee generaties terug.

Zo kan het dus gaan met een nogal agressief land dat ruim 70 jaar geleden schuldig was aan fanatisme dat tot Pearl Harbour leidde en de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki… En dat na zijn overgave in no time de Amerikaanse auto-industrie bedreigde en vooraanstaand werd in de zeer innovatieve elektronica-sector.

De enige houdbare verklaring is eigenlijk de snelle veroudering, na een hevige oorlog en gevolgd door een periode van grote welvaart. Alsook de culturele geslotenheid die ook iedere massa-immigratie onmogelijk maakte. Let wel: Japan is ook een groep eilanden! , 

Een scherper contrast met een jeugdig en bruisend continent als Afrika wat in bevolking verdubbelt terwijl Japan met 50% krimpt, op weg naar een groot bejaardentehuis…

-Japan is een land vol waardevolle lessen

De lessen hieruit voor het vergrijzende deel van Europa, Duitsland voorop met in zijn kielzog ook Nederland en niet te vergeten het nu al failliete maar ook ontgroende en grijze Zuid-Europa… liggen dus voor het oprapen. Ja, het gaat over de tijd ná overmorgen, maar het wijst ook op de nú al aanwezige gevaarlijke tendensen. Dat niemand zich in de EU nu hierover schijnt druk te maken is eigenlijk het meest verontrustende bewijs van een verkeerde focus op een zorgelijke toekomst…

Nog wat verder analyserend vroeg ik me af of dit nu een voorbeeld is van “negatieve evolutie”, een ontwikkeling in een groep mensen die door het ontbreken van jeugdige krachten het evolutionaire proces als het ware stil zetten. Moe gevochten, moe geconsumeerd en vergrijsd en bijna zonder jeugd, verloor men elk elan en dus ook de wil tot overleven… Zou het ook zo zijn gegaan bij de Egyptische beschaving en bij andere hoge civilisaties waarvan we enkel nog wat gebouwen, kunst en geschriften terug vonden? En waarvan de erfgenamen de ontwikkeling van eeuwen lijken te hebben gemist? Zou Darwin over dit fenomeen ooit ook iets hebben bedacht, want hij moet zich dit ook hebben afgevraagd? Het evolueren dus “in de achteruit” en het als “gesloten cultuur” bevriezen en uiteindelijk in culturele stilstand uitsterven…

Mogelijk hoorde u deze gedachten, net als ik, de laatste jaren aan de borreltafels. En ere wie ere toekomt: het waren Bush senior en Rumsfeld die (nu zo’n tien jaar geleden), dit ook bedoelden toen ze spraken over het “oude Europa” dat in hun optiek de boot aan het missen was. En zij zetten toen de immigratiekraan nog wat verder open op weg naar 400 miljoen Amerikanen.  

              

Maar,

          Japan blijft het land van de rijzende zon waarvan een rode versie in zijn vlag prijkt. Ook een land bijna zonder zonne-energie waar men nu, na het grote ongeluk, toch weer begint met kerncentrales. Het is ook het land met een minimale isolatie van zijn huizen waar dus die zonnestralen meer dan welkom zijn. Ook een land dat dolgraag in zijn warme geysers baadt die worden verwarmd door het binnenste der aarde, waarbij wat zonnestralen ook welkom zijn bij begin en einde van zo’n badje. Dit volk dat een cultuur van harmonie en tradities koestert zal ongetwijfeld graag filosoferen en zijn voorouders vereren in de warmte van de zon. Die zij in fel rood afbeelden op hun trotse vlag. Bloedrood zeggen sommige van de Aziatische buren...  die hun oorlogsmisdaden verwijten.

Een volk ook, dat door Hitler werd bewonderd en dat zijn bondgenoot “in de verre” was in WOII. Hun fanatisme was berucht met hun kamikazes en het leek daarin op de Hitlerjugend. Ze vereerden hun keizer zoals de nazi’s hun Führer vereerden.. Ze kwamen, net als Duitsland,  pijlsnel het verlies van de oorlog te boven en werden ook dé industrienatie van de regio en exporteurs naar de hele wereld. En nu zien we Japan voorop en terwijl Duitsland op afstand volgt, beide landen snel vergrijzen en ontgroenen… en onstuitbaar in omvang afnemen. Maar Duitsland verweert zich (nog?) met een nieuwe instap in massa-immigratie wat Japan niet doet.. Een treffende parallel qua geschiedenis en ontwikkeling in de zelfde periode.

Zo filosofeerde ik een beetje, beschenen door de Marseillaanse winterzon, zittend aan de espresso in de Samaritaine in de vernieuwde Vieux Port, een van de laatste dagen van 2012. En besefte ook, dat ik woon in een stad met veel jeugd, die weer groeit. En die op een verbijsterende manier vernieuwt en uit zijn armoede tracht te ontsnappen. De blik in alles gericht op morgen… Met 2013 als aftrap in de rol van Culturele Hoofdstad van Europa.

De tweede stad van een, wat conservatief land, dat in bevolking ook groeit (als enige in Europa!). Dat zijn sociale model wat goud kost nog wanhopig verdedigt tegen de crisis in… , terwijl zijn werkeloosheid naar de 11% kruipt.. Het is ook op weg om het grootste land van de EU te worden en Duitsland dus te onttronen wat het aantal inwoners betreft. En mogelijk ook straks economisch de topper wordt: want enkel wie jeugd heeft kan welvaart (blijven) produceren! .          

Die zon bracht me weer op veel gedachten en omdat het geen zomer is kan er het geen zonnesteek zijn. Volg me als ook u de zon ziet schijnen want de laatste dagen van een jaar noden tot filosoferen. Iets afsluiten is namelijk ook iets opnieuw beginnen…

Dat zag de zon al miljoenen keren en vele voorvaderen filosofeerden ongetwijfeld ook in haar weldadige warmte. Het voorkwam niet dat het soms wat fout liep maar mogelijk wel dat het daarna ook steeds weer goed kwam.

Voor 2013 wens ik u mooi weertje, de nodige zon en veel optimisme toe. Dus óp naar een zonnig nieuw jaar, waarin optimisme broodnodig zal zijn. Dat ons, hoe dan ook, verder zal helpen.  

19 januari  2013