Ik ben een emigrant, nu al weer bijna
20 jaar. Mijn oudere zus is er ook een (en al bijna 50 jaar) en nog een zus was
enkele jaren expat. Veel van mijn vrienden zijn emigranten (of ex-pats) en ik
woon nu in Marseille, dat eigenlijk bijna 100% een emigrantenstad is, als je
kijkt naar haar historie en de kleuren om je heen. Mijn geboortedorp lag op 10
km van de Belgische grens en op 40 km van de Duitse; wij kwamen als kinderen dus
al vaker in deze buurlanden. Als jongetje van 4 of 5 jaar dacht ik dat alle buitenlanders
zwart waren. Mijn vader had me uitgelegd dat de zwarte Amerikaanse (of Britse?)
soldaat die in 1945 bij de bevrijding
ons dorp bezocht (en die met zijn kleur een diepe indruk op me maakte) “uit een
ander land kwam, waar mensen er anders uitzagen”. Dus bij mijn eerste bezoek
aan België (waar mijn vader spek en boter kocht) achter op vaders fiets, was ik
zeer teleurgesteld toen de Belgen gewoon blank bleken te zijn, zoals wij… Mogelijk ging ik daarom ook naar Frankrijk
later? Wel dat laat ik maar over aan freudianen onder U!
Is emigratie leuk?
Zeker, als je het deed zoals ik: met
pensioen op 53 in de zon en alle tijd voor de vele hobbies. Nu al 17 jaar bouwen,
schrijven, lezen en onderzoeken… En al zes keer binnen Frankrijk verhuisd ook
nog.
Maar in het merendeel van de gevallen
is emigratie een (nogal eens bittere) noodzaak. Je vertrekt om je veiliger te
voelen, om je vrijer te weten, om een beter leven te vinden of om iets heel
naars te ontvluchten. Direct na WOII vertrokken nogal wat Nederlanders naar
Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. De meesten uit teleurstelling of om het
elders beter te krijgen. De relatief grootste groep emigranten waren in de 20e
en 21e eeuw zeker de joden: uit Europa (naar Palestina en
later Israël) en na de val van het ijzeren gordijn, ook uit Rusland en
Oost-Europa (naar Israël). Nu zijn de meest geruchtmakende joodse emigranten
afkomstig uit de VS (de kolonisten op de Westbank) en uit Rusland (de super-orthodoxen).
Diaspora’s zijn er met dozijnen: van Chinezen,
Armeniërs, Koerden, Palestijnen, Grieken, Ieren, Italianen, Spanjaarden etc..
Irak loopt nu leeg vanwege de niet aflatende onveiligheid, zoals eerder ook
Libanon en nu Syrië ook al weer. In de Arabische Emiraten stikt het van de Zuid-Aziaten om er het niet populaire werk op te knappen: daar zijn de
emigranten zelfs veruit in de méérderheid! De VS is gewoon een grote hoop
emigranten uit alle windrichtingen; die indianen, zijn daar nu nog niet over
heen. Zie ze in hun reservaten…
We moeten ook zeker niet de tientallen
koloniale emigraties vergeten, waarvan de meesten wrang eindigden zoals
Indonesië en Algerije. En nu gebeurt er massaal het omgekeerde via Griekenland,
Malta en Turkije: de vroegere koloniën zijn nu de grossiers geworden van
clandestiene migranten…
Nederland had zijn opstandige Ambonezen
en Frankrijk zijn harki’s… spin-off van een koloniaal verleden. Niet zelden was
emigratie voor het leven en kon men zelfs niet naar “huis” op vakantie.. Of zelfs
bij de familie worden begraven kon vaak niet meer...
Als je een rijtje maakt van de
volksverhuizingen en/of roversbenden “van nivo” in het oude Europa stuit je op
fraaie namen: de Noormannen (ze kwamen tot in Sicilië), de oost- en de west-Goten, de Franken (denk aan “Frank”rijk), de Merovingers, de Kelten, de Teutoons, de Hunnen, de moren, de Ottomanen… U weet er zeker nog meer!
Migratie was er altijd en zal ook altijd
blijven.
Migratie een echt kenmerk noemen van de
mensheid en sinds heel lang al, is in niets overdreven.
Migratie is van alle tijden: het hoort
bij de mensheid dus is integreren eigenlijk ook de oudste sociale sport…
Uit recente ervaringen weten we dat het
ook een verrekt lastige sport kan zijn… Of kwam dat meer omdat het westen moe
en gezapig geworden, in zijn rust werd verstoord? En, at the end, de gevolgen van de zelf
georganiseerde arbeidsimmigratie niet meer in de hand kon (of wilde) houden?
Migratie interesseert mij al vele jaren:
het is een uiterst boeiend fenomeen en leert je veel over de mensheid, door het
te bestuderen. Ik weet dus dat er enorm is rondgesjouwd door de mensheid in
haar geschiedenis van honderdduizenden jaren. Ook was ik, met veel
“landgenoten”, zelf ook toeschouwer bij immigraties in Limburg 55 jaar geleden.
Het fenomeen “gastarbeider” en “politiek of economisch vluchteling” was volop
te zien tijdens mijn jeugd en ook in heel Nederland. Dat meemaken was ook een
bron van veel levenservaring.
We stammen af van de Afrikaanse apen en
werden jagers en nomaden. Dus dat rondsjouwen zat ons tijden lang in het bloed.
Als je geen landbouwer bent of niks van
land bewerken weet, moet je wel rondsjouwen om aan je kostje te komen. Sommige
sjouwden gewoon achter hun eten aan zoals indianenstammen, die bizons nodig
hadden om te op eten en voor hun huid... De zigeuners, de roms, les gens de
voyage in het Frans, ze zijn er nog steeds en houden ook na millenia de gemoederen bezig. Wij hebben het nu vooral over
“clandestiene”, waarmee we aan geven dat ze stiekem binnen kwamen door gaatjes
in de grens en dus eigenlijk niet gewenst zijn…
Nu zijn er al weer bijna 100.000 (!)
hoogopgeleide Grieken, Spanjaarden en Italianen aan het werk in de Duitse
industrie, waar men geen Duitse ingenieurs meer kan vinden. Tot 2030 zullen er
200.000 van dit type emigranten per jaar nodig zijn om de continuïteit van de
export-industrie te verzekeren… En ook Nederland met zijn nu weer half miljoen WW-ers en zijn piepkleine geboortecijfer zal niet anders kunnen over enige
tijd… Idem Oost-Europa en zelfs later ook Zuid-Europa; want daar is ook geen
kind teveel geboren de laatste decennia…
In de zuidelijke achtertuin van Europa
explodeert de bevolking: van Afrika
(verdubbeling naar 2 miljard!) en in het MO ook. Een kind snapt wat dat
betekent, als we beseffen dat W-Europa zo ongeveer bij de 450 miljoen blijft
steken, wat de bevolkingsomvang zal zijn van enkel Nigeria in 2020… Dus één
land van de bijna 50 in dit continent! Dat is ook groter dan de VS, waar net de
314 miljoen werd overschreden.
De grootste migratie aller tijden staat
dus “bij ons zelf” in de planning! In
Londen bleven er al een dozijn sporters achter uit Kameroen, Eritrea en Guinee:
een bescheiden Olympisch beginnetje…
Migratie is een nogal veranderend
begrip
Ik herinner me uit mijn jeugd, dat onze
verhuizing twee dorpen verder door sommigen als een soort van negatieve
emigratie werd gezien. Het nieuwe dorp deugde niet in de ogen van sommigen.
Toen ik mijn omgeving de verhuizing naar Marseille aankondigde bezwoeren vele
me om dat heilloze idee snel uit mijn hoofd te zetten: naar Sodom en Gomorra
verhuis je toch niet vrijwillig?
Als jongens uit een Limburgs dorp in de
50-er jaren, zaterdagavond wilden gaan dansen in het buurdorp, werden ze eruit
gemept omdat men niet wilde dat er enig contact zou ontstaan tussen twee mensen
uit deze verschillende stammen! De stam als migratiegrens dus! Toen een meisje
uit de familie trouwde met een immigrant (Spaanse gastarbeider) werd dat als
een schande gezien ondanks de gelijkheid in geloof!
De pastoor van mijn geboortedorp
verbood mijn vader dat ik speelde met de protestantse buurkinderen… die waren
ook geïmmigreerd en wel van een vijandig geloof! Gelukkig was mijn vader
onafhankelijk genoeg en luisterde hij toen niet. Op school werden wij
gewaarschuwd voor mensen met speciale fietstassen: daarmee mochten we nóóit
praten! (De protestante “immigranten” die bij de Staatsmijnen kwamen werken
hadden fietstassen; een afwijkende gewoonte). Het Rijke Roomse Leven van die
dagen trok de immigratie-grens gewoon bij een ander (ook christelijk!) geloof. En
op vandaag zijn het ook al de hoofddoekjes en tulbanden…
Migreren doe je om gelukkiger te
worden?
De mensen sjouwden vaak rond als families,
maar ook in grotere of kleinere groepen. Maar ook alleen. En elk had zijn reden
om weg te gaan waar hij eerder was, veelal zijn geboortegrond en zijn familie.
Niet zelden was ook de reden om te emigreren niet zo positief. Bijna steeds
ontbrak er iets aan het levensgeluk van een emigrant wat hij dus elders hoopte
te vinden. Of hij liet graag iets achter wat hij nooit meer hoopte tegen te
komen in de rest van zijn dagen. Oorlog, armoede en honger, vervolging vanwege
ras-geloof-opvatting, vluchten voor straf of schande… of gewoon zucht naar
avontuur of een spannender leven. Emigranten hadden vaak zeer negatieve
motieven , dan weer heel gewoon economische en ook zeer ideële in politieke of
religieuze zin en soms was het ook gewoon nieuwsgierigheid…
Het bij moeder en co vertrekken naar
verre streken, en niet zelden voor altijd, overkwam waarschijnlijk wel zo’n één op de tien mensen. Het begrenzen
van landen wierp barrières op tegen migranten en het weghalen van grenzen
vergemakkelijkte het gesjouw.
Migratie: een zegen of een plaag?
Emigranten waren niet zelden de
brengers van nieuwe zaken en ook nogal eens “motoren van verandering”. Hun
drift om te overleven leverde ook aantoonbaar dynamiek op en wij ontdekten ook
onbekende mooie en lekkere dingen en mengden ons met de nieuwkomers waardoor we
uiterlijk en innerlijk veranderden…
Maar andersom wordt de immigrant vaak
als een bedreiging gezien, zeker in tijden van lagere welvaart en hoge
werkeloosheid. Hij pikt je baan want hij accepteert slechte arbeidsvoorwaarden,
heet het dan. Hij pikt je uitkering en je huurflatje ook. En dan zijn we bij :
“Eigen volk eerst” en aanverwanten. Dus de emigrant is economisch ook nogal
eens een kapitalistisch geheim wapen of moet je het een breekijzer voor
verandering noemen? Zie de 12 miljoen clandestiene Mexicanen in de VS: ze zijn officieel
(bij rechts) 2e rangsfiguren die “er uit” moeten, maar officieus de
lekker goedkope tuinman, kinderoppas en huishoudster… Idem in Italië en in
Spanje: daar werd er tijdelijk een hele welvaart op de rug van clandestiene
gebouwd in die exploderende bouwsector. En de agrarische sector, zowel in
Spanje als in Frankrijk en ook in Nederland, kan men niet meer economisch
draaien zonder immigranten…
Gaat het in een land té slecht, dan
vliegen immigranten er gewoon uit! Dat deed men bij de grote depressie in de
30-er jaren vorige eeuw in de VS met de Spanjaarden en de Ieren (die er net
waren aangekomen): hup op de boot met een paar dollar en… huiswaarts. En 40
jaar geleden ging het ook zo in enkele kantons in Zwitserland. De emigrant als
weggooi-werkkracht…
De immigrant als 2e-rangsburger
Een immigrant met een
verblijfsvergunning is een resident dus hij staat wettelijk gelijk aan andere
inwoners van het land. Het verschil is het paspoort: dat geeft autochtonen
rechten als actief en passief kiesrecht die een resident niet of zeer
gedeeltelijk heeft. Een immigrant-resident mag niet verkozen worden en ook
meestal niet kiezen (behalve in Europa na enkele jaren verblijf; dan mag hij
wel de gemeenteraden meekiezen). Maar pas op: er loopt nu een proces in
Nederland (!) tegen het onthouden van een kostentoeslag in de AOW aan alle Nederlandse
emigranten met AOW in het buitenland… Motto: ze wonen dáár dus moeten ze ook
daar hun kostencompensatie halen… Nee, zei de rechter al: ze betaalden volledig
de premie dus hebben ze ook recht op alles van de AOW, net als zij die thuis
bleven. De zaak loopt nog in beroep…
Dus het vaderland is ook niet altijd
even aardig tegen de “eigen” emigrant: hij is wat minder “eigen volk” geworden
en dus een leuk en machteloos bezuinigingspostje! En de CVZ in Nederland flikt
het nu al jaren om de emigranten geen afrekening te geven van voorbije jaren
over de geïnde CVZ-premies… Wat hen grote moeilijkheden bezorgt bij de fiscus
in het immigratieland… Het parlement weet er van, maar het hielp nog niet echt
veel…. Want die emigranten zijn een
minderheidje en.. ver weg.
En dan is er ook nog dat “verborgen”
gevoel dat je ervaart, als immigrant-resident, als het er echt op aan komt. Dan
voel je niet altijd als de gelijke van je mede-residenten, de autochtonen.… Dat
is me bij overheden in Frankrijk enkele malen overkomen… Daarom heb ik ook een
echte Carte de Sejour die voor mij, als EU-er, niet verplicht is… Die kaart toon ik zeer
nadrukkelijk bij elk overheidscontact, zeg dan dat ik daar trots op ben en ook dat
ik weet wat mijn rechten (en plichten!) zijn… Dat maakt altijd indruk én …
maakt voorzichtig! Ik raad het mijn lotgenoten altijd aan, als we er over spreken.
Let wel: ik beklaag me niet en ik ben
ook niet teleurgesteld. Een immigrant staat er meestal heel lang zo bij… En ik
denk: ook overal ter wereld. Zeker ook in Nederland, nu in het Geert-tijdperk.
Het hoort bij “den mensch” die nou eenmaal vaak “het hemd nader dan de rok”
voelt...
U hebt (zeer waarschijnlijk) ook iets
met migratie
De mensheid is in belangrijke mate
beïnvloedt door migratie en het zou best kunnen helpen als meer mensen zich dat
wat bewuster werden. Je roots op laten sporen moest vroeger vooral met behulp
van stamboomonderzoek via oude registraties en documenten. Het leverde onze
familie, dank zij ver “familielid” Hans, een zeer interessant verhaal op. Dat
echter ook aantoonde dat mijn roots van 400 jaar oud niet verder weg lagen dan
ca 15 kilometers van mijn geboorteplaats Beek (L). Nu kan DNA-analyse je
vertellen wie (dwz welke rassen/etnische groepen etc.) er biologisch iets met je te maken hebben. Dat
leverde een Amerikaanse TV-persoonlijkheid met een negroïde uiterlijk (Oprah Winfry) op, dat een van haar voorouders een blanke moet
zijn geweest… Wat haar niks goed uitkwam. Net zoals de mede-oprichter van de
rechts-extremistische (en anti-semitische) Jobbik uit Hongarije ontdekte dat
hij 100% joods was. Hij nam daarna (noodgedwongen) zijn congé bij het
antisemitische Jobbik…
Het kan zomaar, dat een meerderheid van
ons, “vreemd bloed” (whatever that is) in zich heeft. Wat kwam vanwege via een
of andere migratiemove… Dus vele van ons zit die “migratie” dus letterlijk in
het bloed!
Mijn kleinkinderen hebben vleugjes Indisch bloed, wat Limburgs ook en mogelijk ook nog druppels joods-Portugees
sap.
Emigratie leert je veel over je eigen cultuur/herkomst!
Een “vreemd land” confronteert je met
zijn afwijkende gewoonten en opvattingen…
Vreemd genoeg ga je dan vooral nadenken waarom “jij” anders denkt en
doet! En dan leer je veel meer over je eigen cultuur en taal dan ooit tevoren.
Natuurlijk geldt dat niet voor landgenoten die in hun tuin blijven zitten in de Franse zon en die enkel de bakker bezoeken en enkel kunnen zeggen: bonjour,
une baguette svp….
Ik woonde drie jaar in de Vaucluse in
een groot huis bij een jong Frans gezin
met vier kids en we werden snel “close”. Mede omdat hij uit Carcasonne was en
zij de dochter van Spaanse immigranten die naar de Herault emigreerden. We voelden ons dus allen
meer of minder immigranten… en dat in L’Isle-sur-la-Sorgue! Via hen kwamen we
in nauw contact met andere franse gezinnen (hun vrienden en kennissen) en ook
met de school van de kids (ik bracht ze naar school en maakte met hen
huiswerk). Het was een complete forse onderdompeling in een andere cultuur: die
veel meer verschilde van de onze dan we ooit voor mogelijk hadden gehouden. Zo
leer je dus veel meer snappen van… je eigen cultuur; dát was de echte ontdekking.
Een balans van mijn emigratie
Ik ben een gepensioneerde emigrant:
hoefde hier nooit voor brood te werken en mijn geldstroompje komt uit
Nederland. Heel wat anders dan “arbeids-emigranten” dus, dat verzeker ik u!
Maar zelfs in mijn geval is echt
emigreren best hard werken en ook spannend. Want emigreren naar een mooie tuin
in de zon met zwembad, met enkel wat andere Hollanders als je voornaamste
contacten en enkel uit gaan om in te kopen en wat markten te bezoeken, dat is heel
wat anders dan serieus emigreren. Let wel er is niets fout mee, nou eigenlijk
gezegd, niet álles is er wat mij betreft fout aan… Maar de Fransen denken daar
anders over: ik verzeker het u.
Mijn ervaring is dat emigreren
verrijkend is voor je eigen ontwikkeling, voor nog beter je eigen cultuur en
ook taal begrijpen: kortom het is best aan te raden. Maar bereidt u zich goed
voor en denk er ook niet te licht over. Want zelfs al gaat u maar 1000 km uit
de flank: er is veel meer anders dan u ooit zou denken. Dus als migratie een
essentieel element van onze beschaving is mag ik me nu een beetje beschaafder
noemen dan de thuisblijvers. En zou ik ooit terug komen, dan heb ik de idee dat
ik weer emigreer!
Wel, als het zo door gaat in Nederland,
-wat ik steeds vaker echt niet meer herken-, zal er binnenkort nog een hele
emigrantenstroom vertrekken, vrees ik. Weg van dat nu wat benepen, kneuterige
landje, waar Europa al iets vreemds is geworden… Want zeg het nou zelf: zo
langzamerhand bent u toch ook vreemdeling in eigen land geworden? Dus in zekere
zin bent u ook al bezig met emigreren…
Maar…
Onze zon is eigenlijk de meest
opvallende emigrant: ze is er continu
mee bezig en race’t van land tot land, dag en nacht.…Ze staat op eerbiedige
afstand van het aardse gewoel en ziet daardoor de zaken veel globaler. Verder
is ze een ware exporteur, die ook haar eigen transport doet, en dus is ze per
definitie tolerant… Hoe zou je gaan denken over migratie als je van
satelliethoogte al die mensen, dagelijks, zou zien sjouwen? Kris, kras over de
aardbol. Van noord naar zuid en dan weer van zuid naar noord. Op zoek naar anders,
naar beter…
Gelukkig is onze zon, ruimtelijk gezien,
nog echt honkvast gebleven en ze onderneemt geen reizen in het heelal. Wat dat
betreft doen wij mensen zelfs haar iets vóór met al die raketten met spullen
die we op planeten droppen. Om er rond te kijken en te weten of er daarboven
ook iets te halen of ook te migreren valt…. Want natuurlijk gaat daar onze
volgende migratiestroom heen… En wie weet, krijgen we nog ooit bezoek van
groene wezens (met hoofddoekjes?) die we ook achterlijk vinden en liever niet
ontvangen?
Vanmorgen zag ik in de haven de grote
ferries weer leegstromen… de kinderen van vroegere immigranten kwamen terug van
een bezoek aan het land van hun ouders. Soms met opa en oma in de auto voor een
tegenbezoekje. En vanavond gaan er weer enkele tienduizenden in de andere
richting…
Marseille heeft ruim 50% inwoners die
niet hier zijn geboren of werden geboren uit emigranten-ouders. Echte
Marseillanen “de souche” kom je zelden hier tegen. En als je die fraaie mix van
kleuren, talen en hoofddeksels hier ziet besef je dagelijks dat een mens weinig
zekerheden heeft.. Voor hij het weet is ie zelf al geëmigreerd. Zeker nu de EU
dreigt af te brokkelen en we weer die oude grenzen kunnen gaan krijgen. Dus
opgepast, voor u het weet bent ook u weer een migrant! Al was het maar omdat U goedkoper wilde leven in Duitsland of België;
of omdat de huizen minder kosten of omdat de fiscus minder aan uw portemonnee
rammelt…
Hoe dan ook, u blijft waarschijnlijk
leven onder diezelfde zon met haar identieke warmte en haar zelfde vertrouwdheid.
Dus begeef u naar buiten en pas uw huidskleur al wat aan op de toekomstige
eisen…
Zorg dat u vertrouwd blijft met die
grote gloeiende bol want waar u ook nog heen migreert: zij blijft zich aan u tonen en haar goede
werken voor u verrichten.
Zo gezien is er migratie eigenlijk niks
bijzonders: u bent nergens echt nooit iets nieuws voor die zon!
Dus zon vandaag ook weer en, hou uw
koffers in de gaten en blijf voor alles “zen”…
Geen opmerkingen:
Een reactie posten