IN EEN WERELD VOL TUIMELENDE WAARDEN…..

BESTAAT “WAARDE-VAST” NOG WEL?

-De door Balkenende (ned. ex-premier) gewenste “waardediscussie” kwam nooit van de grond; de werkelijkheid had ook hem al ingehaald.  Intussen bleef er bijna geen waarde meer overeind. Alles lijkt te stromen,  niets lijkt te blijven….

-Elk mens heeft waarde, al was het enkel zijn “eigen-waarde”. Maar heeft ook een “maatschappelijke waarde”; de waarde die andere mensen aan hem hechten. En soms,-helaas-, blijkt een mens “waardeloos” te zijn (geworden).

-Als zij die onze waarden zeggen te hoeden, die zelf diep en langdurig verraden, veroorzaakt dat een diepe crisis en wordt de continuïteit van hun organisaties bedreigd. Zie nu het diepe morele verval van de Kerk van Rome.

( L.S.  Marseille, aug. 2012) 

Een waarde, zieke vriend.

Een vriend stierf, na een jarenlang gevecht tegen kanker. Hij wilde, jong als hij was, echt niet dood en liet zich zonder reserve behandelen. Met operaties, dure medicamenten en zelfs experimentele medicaties. Hij was van origine journalist en volgde zijn ziektekosten op de voet, zeer precies en op analytische wijze.… Hij discussieerde ook met zijn behandelende artsen over “kosten en nut” van zijn behandeling en dus impliciet over zijn “restwaarde”. Hij wist dat er tijdens de laatste maanden van zijn behandeling tienduizenden euro’s per week aan “wat langer leven” werden gespendeerd. Hij twijfelde zelf aan de rechtvaardiging daarvan.

Hij stierf op een dag zonder medische hulp, omdat de al langer georganiseerde euthanasieregeling op het fatale moment, door een klein toeval, niet kon worden uitgevoerd. Hij had “de verzekeraars” (dus ook ons), intussen enkele tonnen gekost, maar zijn gevecht tegen de dood was voor velen heroïsch. We leerden enorm veel van hem; wij de mensen om hem heen. Zijn laatste jaren hadden voor velen een grote betekenis en zijn leven en sterven hadden voor velen een aanzienlijke waarde.

Dat hij ruste in vrede.

De “tweede-rangs”-mensen

-In de VS was er ooit die burgeroorlog , de zuidelijken tegen de noordelijken. Het ging over politieke onenigheid: de afschaffing van de slavernij. De zuidelijken wilden die niet stoppen. Dat “vangen” van zwarten in Afrika (vaak door arabieren) en het transport en de verhandeling (vaak door de Nederlanders) moest, wat hen betrof, gewoon doorgaan. Een bloedige burgeroorlog was nodig om de zuidelijken te dwingen om hun standpunt, (er zijn minderwaardige mensen), op te geven… Het busincident in Alabama, zo’n ruim 50 jaar geleden, was nodig om de laatste raciale ongelijkheid te stoppen. Deze strijd  kostte ook ene Luther King… (Who had a dream) zijn leven..

Nu is er voor het eerst (!) een gekleurde president in de VS, wat een deel van de bevolking nog steeds niet pikt! Ook hij moet vrezen voor zijn leven nu hij herverkiezing zoekt. Stijgt hierdoor de waarde van de zwarte mens?

-In Zuid-Afrika kenden we de politiek van de “apartheid”, het scheiden van blank en gekleurd. Er was een  complete split-up van het openbare leven. Zichtbaar op de  duizenden bordjes met: “niet voor zwarten” en “enkel voor blanken”. De Afrikaner, christelijke boeren, (van Nederlandse komaf, leider ene Paul Krüger), waren fanate voorstanders van rassenongelijkheid. Het koninklijk huis van Nederland steunde Krüger in zijn opvattingen en in de strijd tegen de Engelsen. Een waarde-onderscheid tussen zwarte en blanke mensen was voor hen bijbels gefundeerd.

Over “Untermenschen” sprak men daar toen niet, maar men onderscheidde heel precies naar huidskleur. Van lichtbruin tot pikzwart liep een precieze waardeschaal. Dit systeem verdween pas goed 50 jaar geleden… Nu is in dit land, officieel, de waarde van elk mens gelijk… Maar echt voor Eugène Terreblanche, de grijze zwartenhater (R.I.P.) en zijn kornuiten.

-De nazi’s bedachten rassenwetten en definieerden “Untermenschen”. Ze vonden dat je deze 2^e rangsmensen, als industriële slaven, mocht laten werken tot ze er dood aan gingen. Als ze hun verzorging zelf niet meer terug verdienden, was het wat hen betrof voorbij. Zo stierven er miljoenen omdat hun in leven houden “maatschappelijk niet nuttig meer was”. De waardelozen waren vooral homo’s, zigeuners, Slavische mensen, minder validen en natuurlijk de joden… Om de raszuiverheid te bevorderen en “elitemensen te kweken”, waren er speciale bordelen waar blauwogige SS-ers hun pretjes konden beleven met echte raszuivere “Mädel”.

Mensen en hun levens werden maatschappelijk, economisch, politiek en zelfs op raciale waarde “ingedeeld” en de overheid maakte officiële wetten om de ongewenste “aus zu radieren”. Een industriële machine van enorme omvang werd georganiseerd om Europa-breed, snel en goedkoop, alle “tuig” op te ruimen. Na deze schokkende periode, die ruim tien jaar duurde, zeiden we allemaal: dit nooit weer!

Voor het eerst na de Verlichting “waardeerde” de staat officieel en bij wet, een deel van haar onderdanen fors af… Een unicum: de staat zelf definieerde per wet waardeloze mensen..!

-De progroms tegen joden, -toen de enige afwijkende monotheïsten in  Europa-, bestonden eeuwen lang. Deze regelmatige uitbarstingen van woede waren er men omdat men de joden de schuld gaf van bijna alle maatschappelijk kwaad en onheil. In Carpentras (Fr.) mocht je op Goede Vrijdag (=de dag dat de jood, Jezus Christus andere door joden werd gekruisigd), een zich buiten het ghetto wagende jood straffeloos vermoorden. De overheid in Carpentras was de Paus van Rome. Deze had het Comtat Venaissin cadeau gekregen, nadat hij samen met de franse koning de catharen (ketters in hun ogen) had uitgeroeid. En dat met de inzet van alle martelmethoden van de Inquisitie.

De joden in deze regio, kregen pas normale burgerrechten bij de Franse revolutie, nu ruim 200 jaar geleden. Het bleek dat de paus de eerste bestuurder was die joden “afwaardeerde”. Hij richtte namelijk ook het ghetto van Ancona op, bij Rome. Dat andere geloof en zijn aanhangers waren voor die pausen jarenlang vijandig,  dus “waardeloos”.  

De hoog-ontwikkelde aap wil(de) vóór alles overleven.

De mens had/heeft kennelijk “ongelijkwaardigheid” en dus ook “meerwaardigheid”, nodig. Een Franse revolutie moest daar, op bloedige wijze, een einde aan maken… Egalité, Fraternité en Liberté… heette het na de bestorming van de Bastille.

De behoefte aan een “vijand of zondebok” is kennelijk menselijk. Je samen afzetten tegen iets bindt en geeft een veiliger gevoel en het schept ook een gevoel van solidariteit. Deze zeer elementaire drift om te overleven, stamt uit onze jungle periode. Toen was die was functioneel vanwege al die roofdieren.

Om te overleven is het dus van belang om “hoger te staan”, om macht uit te kunnen oefenen over anderen  en je vijanden te kunnen onderdrukken.

Ook roepen mensen om ons heen, die “nogal anders zijn”, vaak angst op. Ze brengen de regels en de heersende orde in gevaar, die nodig zijn om waarden te behouden en ongestoord en veilig te kunnen leven. Anders zijn van kleur of van gedrag, anders zijn in overtuiging/geloof of politiek en anders zijn op seksueel gebied; dat maakt veel mensen onzeker en vervolgens ook agressief. Want afwijkende  waarden zijn verontrustend…

De westerse economische waarden moesten worden “herverdeeld”.

Het westen wist veel prima voor elkaar te krijgen. Het ontwikkelde een moderne industriële wereld, waarin door uiterst slim te werken de welvaart steeds verder kon stijgen.  Dat ging ook zo lekker, omdat we technologisch voorop liepen en ook omdat we de grondstoffen en de energie die essentieel waren, voor  lage prijzen konden bemachtigen met name in onze koloniën. Zo konden wij veel “waarde” scheppen en zeer welvarend worden.

Nu steeds meer volken en naties dat ook lukt, merken we dat de prijzen opzwiepen door de toenemende schaarste. Er ontstaat een andere verdeling van het beschikbare. Er kwamen  snel  “economische/technologische klonen”, die het spel van ons afkeken en het prima wisten te spelen. Daardoor  konden wij weliswaar van goedkope importen profiteren, maar veel van onze industrie  raakten we ook aan hen kwijt. Nu worden we steeds sterker beconcurreerd op terreinen die ooit “exclusief van ons waren”.  En nu moet er dus weer echt voor “waarde” (en waarden) worden “gevochten”!

Het rusten op onze lauweren verkeerde in een mum van tijd in een slijtageslag om de macht en de welvaartsverdeling. Wij dachten te zijn aangekomen in ons welvaartsparadijs. Maar er bleken miljarden anderen te zijn. die dat ook wilden. En die, dat net als wij eerder deden, dat ook best wilden bevechten. De “economische waarde” moest flink worden herverdeeld over veel meer “gerechtigden”..

Intussen zien we dat zelfs onze glorieuze euromunt naar “waardeloos” af gaat zakken… De vroegere “zekere waarde” van beleggen  in de eurozone is nu verdwenen. Geld aan Europa uitlenen betekent nu  hoog risico en dus is de rente hoog…. Een vicieuze cirkel is het resultaat.

De wereld werd een grote, complexe “waardenstrijd”.

De kritiek op onze verdorven levenswijze, nam ook steeds meer toe. De islam, vanouds een concurrerend geloof (want naast het christendom ook ontstaan uit het joodse geloof) was bij toeval ook dé godsdienst  in het olierijke Midden-Oosten. Dat verschil werd mede als “voertuig” gebruikt om onze cultuur te gaan  bestrijden. En dat te  vuur en te zwaard. Het liep uit op de Twintower-destructie gevolgd door de oorlogen tegen het “terrorisme”, dat onze westerse waarden bestreed. Die zag men als zondig en als bedreiging voor de eigen waarden/culturen. Die wij, de verlichten, vaak nogal achterlijk vonden.

Maar eigenlijk waren we vooral bezorgd om “stabiliteitsverlies” bij onze olie- en gasboeren: dus over duurdere olie etc. . Onze leveranciers van energie en grondstoffen werden wakker en zagen onze fraaie manier van leven, die in hun landen best populair werd. En dus tot een bedreiging.

Zo raakten we ook verknoopt in de een strijd om economische waarden maar ook religieus-culturele waarden. Dat noemden de goeroe’s “clashses”.  

De nieuwe Aziatische economische machten hielden het tot nu toe bij een strijd om “niet-religieuze of culturele waarden”. Hun manier van zakendoen en geopolitiek bedrijven bleek, ethisch gezien, nogal anders dan de onze. Zo ontstond er een strijd om vele waarden; steeds navranter in  een groot deel van de ontwaakte wereld.

De wereld: een doolhof van “waarde-verschillen”.

We kwamen bijvoorbeeld, terecht in de merkwaardige situatie, dat Saoudi-Arabië, -dat officieel onze grote vriend en olieboer is-, ook zeer achterlijk is op het gebied van vrouwenemancipatie, religieuze vrijheid en democratische verhoudingen. Tijdens de Arabische revoluties ontstond er een spagaat van formaat: zie waarin wij én vooral de VS nu is beland, met dat schaamlapje Bahrein. De Amerikanen zijn vóór democratie en vrijheid, maar willen vooral een stabiele energievoorziening en blijven dus bevriend met deze “reactionaire” saoudi’s. En steunen daarom ook Israël, dat zich steeds controversiëler gedraagt.

Zo raakten we gemoeid in de religieus-politieke tegenstelling van sjiieten en soennieten, die vooral een pure machtsstrijd is in die regio. Deze is dus echt niet “intra-Arabisch”, maar primair politiek-economisch van karakter, en wordt gevoed vanuit de oude religieuze “ketterse” (en ook etnisch-historische) veten binnen de islam (bv de perzen tegen Arabieren; zie Iran).

De Chinezen en hun Aziatische buren met hun aparte leefwijze en politiek en de Latijns-Amerikanen en de russen (de laatste mogen cultureel best westers genoemd worden) vochten ook ferm om  positie- en welvaartsverbetering. Allen verliezen nu in hoog tempo hun waardering voor ons en onze waarden…

De wereld ontdekte, verbijsterd, onze leefstijl “op krediet”.

We bleken ook nog lemen reuzen te zijn geworden… Machteloze praatjesmakers die niet eens een muntunie overeind konden houden en die verzopen in de schulden na tientallen jaren potverteren.  Oud, failliet en versleten én met een “te grote” mond… Men hield niet meer van ons; het oude, krakende Europa bleek nog veel zwakker dan men had gedacht. Zeker ook die EU, ook in politiek opzicht.

“Ons” model bleef in veel opzichten wel aantrekkelijk, maar onze mentaliteit werd steeds meer verfoeid. Europa: ja dus, maar Europeanen en “op zijn Europees denken”:  nee, dank U wel! Onze plek op de wereldwijde “waardeschaal” daalde fors.. en in rap tempo.

Ook nog die té grote fricties in de bevolkingsopbouw.

We zijn in Europa op demografisch gebied zwaar uit evenwicht geraakt: oud–jong kwam in forse  onbalans. En dat op het moment dat we ook nog in een zware crisis raakten : geen conjuncturele (die effe duurt) maar vooral een structurele. Die vereist dat we ons “maatschappelijke model van de verzorgingsmaatschappij”, dat nu veel te log en te duur is geworden, snel aanpassen aan een totaal nieuwe wereld. Ziehier de toestand, in a nutshell:

We kregen jarenlang veel te weinig kids (geboortecijfer daalde met 30%!) en tegelijk zorgde de dokters en de technologie er voor dat we veel ouder werden. Twintig jaar en meer pensioen werd regel: honderd jaar geleden was 5 à 10 jaar normaal. De medische mogelijkheden namen toe, maar waren ook duur. Onze pillen, rollators/rolstoelen, hoorapparaten en brillen etc. én al die dure medische apparaten in ziekenhuizen,  zijn met grote hoeveelheden nodig. Dat alles is een erg dure sport gebleken… Het slokt economisch veel waarde op en de verzorgingsfaktuur van, vooral, de zieke oudjes wordt torenhoog…

Er werken nu al bijna 100.000 hoog-opgeleide (ex-werkeloze) jongeren uit Zuid-Europa; (vooral) in Duitsland. Berlijn spreekt nu al openlijk over een noodzákelijke immigratie van 200.000 per jaar tot minstens 2030 (!). Maar enkele jaren na al die wrijvingen over “mislukte integratie van immigranten” moeten de grenzen opnieuw fors open. Maar nu voor “elite-immigranten” met een hoge waarde!

We onderschatten dus vele jaren, ja zelfs meer dan een generatie lang, de essentiële waarde van een evenwichtig opgebouwde bevolking, voor een moderne economie! Nu is de herwaardering van de immigrant ook weer in volle gang… Het is ook geen wonder: immigranten, vers bloed, die waren al altijd van grote waarde voor verandering en dynamiek in de westerse regionen….

Tot zover een greep uit de geschiedenis rond het begrip “waarde” en zijn derivaten. Nu komen we zelfs terecht in een discussie over de “waarde” van de oudere, rijpe mens. Met zijn gebreken en dure voorzieningen om te kunnen voortleven. Daarover moet nu fundamenteel worden nagedacht…

De schaarste aan financiële middelen vereist dat er nieuwe politieke prioriteiten werden gesteld. En de medici, de hoeders van het leven, moeten nu mogelijk ook worden “afgeremd”.

Ik vermeld hieronder nog even de aanloop tot deze discussie en beloof u hierover een volgende blog. Die zal heten: “ Kunnen mensen te duur worden om door te mogen leven?”

-Enkele jaren geleden kwam er een eerste advies van een wijze commissie in Nederland. Men  adviseerde dat medici met behandelen zouden moeten te stoppen, als die jaarlijks meer dan 80.000 euro zou gaan kosten. Dan zou de arts moeten zeggen: “U langer dan één jaar verder laten leven, dat kost maatschappelijk te veel. U komt boven de norm van 80.000 euro voor een extra levensjaar.” Dus…

Daarover ontstond toen niet al te veel opwinding. Het was immers maar een advies en er was ook nog geen economische crisis.

-Maar recent adviseerde het CVZ, -sommigen noemen het een opzettelijke provocatie-, om de extreem dure medicijnen voor de “zeldzame” ziekte van Fabry (en nog een andere), niet meer te vergoeden. Een der 600 getroffenen met die ziekte twitterde meteen: “Ik wil gratis de Drionpil (= pil om zelfmoord te plegen), want ik voel me ongewenst…” Maar of de behandelende artsen haar, na enkele maanden zonder medicamenten (dus als zij in haar slijm zou gaan stikken), niet toch verder zouden behandelen is natuurlijk nog de vraag. Velen zien dat nu nog als ondenkbaar….

Maar daarmee is het probleem niet opgelost.

Epiloog: de te leren lessen.

Zo kwam de westerse mens in de knoop met zijn eigen verworvenheden. De bomen groeiden in het westen ooit tot aan de hemel… Maar nu zijn er sterke twijfels over de houdbaarheid van die westerse hemels ontstaan. Er blijken ook vele anderen te zijn die zo’n hemel ook nastreven. Dus ontstaat er nu wrijving over de verdeling van de bouwmaterialen voor al die hemels.

Onze hemel op aarde lijkt onbetaalbaar te zijn geworden: er zijn te weinig jonge en draagkrachtige schouders om die in stand te houden en teveel ouderen die teveel hulp en zorg nodig hebben.

Zo kwam de moderne westerse mens voor de fundamentele vraag te staan wanneer het een mensenleven als volbracht moest worden beschouwd. Er moest dus echt worden nagedacht over “de waarde van het leven”. En “wat levensinstandhouding of –verlenging maatschappelijk gezien mocht kosten”…..

En zo’n discussie voeren in een tijd van tuimelende waarden, dat wordt natuurlijk écht link…

Maar,

de zon leeft al miljoenen jaren en niemand betwiste ooit haar levenswaarde. In tegendeel: ze is voor ons mensen zelfs van “onschatbare waarde”, want dé energiebron bij uitstek en hartstikke duurzaam. De zon heeft ook met niemand een conflict over de verdeling van haar producten: ze deelt ze dagelijks gratis aan ons allen uit…. En er is nog voor (bijna) eeuwig, genoeg voor alle.

Alleen 's nachts, dan is ze er (plaatselijk) even op uit. Mede daarom willen we haar toch maar namaken, zie in Caderache met zijn kernfusiereactoren of moeten we leren om haar energie massaal kunnen opslaan.

Onze zon heeft ook geen kinderen, voor zover ik dat weet.  En ook geen pensioen, waar kinderen mede in moeten voorzien, voor haar oude dag. De zon heeft zelfs geen dokter en houdt zichzelf gezond…  Die zon heeft het dus gewoon veel beter bekeken!

Dit alles geeft ons best te denken, zelfs als we een weldoend zonnebad nemen. Het erkennen en goed omgaan met “de eindigheid” van “onze schepping” gaat nu veel wijsheid van ons vragen. 

Daarover verder dus in een volgende blog. Consumeer intussen de nodige zonnebadjes en nu ook in het besef dat we daarover gelukkig geen “schaarste discussie” hoeven te gaan voeren. Die zon blijkt al weer een keertje een echte meevaller te zijn!

Ik wens u weer veel genoegen toe in die zon, met zijn oneindige waarde.

11 augustus 2012