KUNNEN MENSEN TE DUUR WORDEN OM DOOR TE LEVEN?

Hoe gaat het aflopen met ons mensen en “de menselijke waarde”?

Er komen steeds meer mensen en…gelukkig is het mogelijk voor allen om op aarde om te leven.

Mensen zijn er in grote diversiteit;  nu zijn er al meer dan 7 miljard op de aardkloot. Op weg naar meer dan 9 miljard in deze eeuw. Het wordt dus best vol, maar de groei neemt al, steeds sneller, af!

Die we kunnen alle op aarde leven, maar of we dat waar kunnen maken is wat lastigere vraag. Daar moeten ons wetenschap en technologie best nog even bij helpen. Er is voldoende vruchtbare aarde (we kunnen dus alle eten maken”), er is ook genoeg water (vaak zout, maar dat kun je zoet maken), ook voldoende energie en ook voldoende woonplek… Nu al woont 70% der mensheid op enkele procenten van het aardoppervlak in grote steden; de meeste daarvan liggen ook aan zee. Het is best een geruststelling dat 9 miljard geen probleem hoeft te zijn en we groeiden al eerder naar verdubbelingen in een eeuw of zo. De demograaf Hervé Le Bras zegt: “Het aantal mensen op aarde is veel minder van belang dan onze manier van consumeren en de klimaatveranderingen”

De geografische verdeling van mensen en benodigdheden om te leven; dat is wel een groot knelpunt. Dus moeten we veel zaken  “transporteren”… Maar dan moeten we tevoren (geopolitiek) wel ééns worden over dat verdelen en over dat transport.  Wilt u dat een beetje snappen kijk dan nu naar wat China doet… Ook moet er voldoende welvaart en technologie zijn om alles te kunnen realiseren en het in stand te houden…. Dus daar wringen wel twéé schoenen…

Geboortecijfers moeten kloppen...

En, zoals we nu weer eens leren (zie Japan en Duitsland): de bevolkingsopbouw moet óók kloppen. Dus de verdeling van de mensen over de aarde, óók naar leeftijd (!). Dat  blijkt ook van essentieel belang te zijn voor een moderne economie. Natuurlijk zijn er ook oorlogen, natuurrampen, epidemieën  of technische rampen, die vaak de bevolkingsomvang en –opbouw wat “bij trimmen”. Maar de geboortecijfers én de migratie moeten ook op peil blijven voor de het noodzakelijke evenwicht.

Is “samen vreedzaam overleven op aarde” wel te regelen?

Rechtvaardig en vreedzaam verdelen van wat er is, wordt steeds belangrijker. Ook het verdelen van (de inzet van) de middelen om alles te produceren en te distribueren. Ik heb het nu natuurlijk over “de fric”,  dus het kapitaal voor de vereiste investeringen, maar ook over vereiste kennis, de grondstoffen etc.  

UN gebouw, New York

Mondiaal regelen doet nu denken aan de VN (en zijn IMF, de Wereldbank etc.), aan de G20, de G8, de EU, ook aan de Arabische Liga, de Afrikaanse Unie, en nog vele andere organisaties op wereld- en regionale  schaal. Er wordt al heel wat afgepraat en in verdragen vastgelegd: we hebben best ervaring hierin!

Maar kun je zo’n groot divers als de hele wereld in zijn geheel wel goed bestuurlijk regelen? Is dit, wat nu echt  noodzakelijk lijkt, ook echt haalbaar/maakbaar?

Het antwoord? Wel er is gewoon geen alternatief: het moét gewoon dus móeten we het gewoon proberen! Anders gaat het geweld heersen met het recht van de sterkste als centraal principe. En we weten hoe dat er uit ziet.. Voor pessimisten toch even dit: zie het wereldwijd georganiseerde bedrijfsleven, de rondvliegende kapitalen , de ongelofelijke communicatiemogelijkheden en hun groei, onze giga-transport industrie… etc. . Dat alles functioneert best al aardig en het ontwikkelt zich sneller en sneller… Dus toch: “we can”?! Is het enige probleem nú dat we het ons niet kúnnen of willen voorstellen? Zie nu de EU maar ook de VS? 

Over de waarde van mensen.

Mensen zijn bijna altijd wat waard: soms omdat we gewoon van ze houden, dan weer omdat ze van ons houden, dan omdat ze iets belangrijks voor ons doen om gelukkig te leven, ook omdat ze bewondering afdwingen of ons van hun “kunsten” doen genieten. En ook omdat ze ons beschermen of ons leven vergemakkelijken… En zeker ook omdat ze ons wijzer kunnen maken over hoe samen te leven…  Ook omdat ze waardevolle zaken bedenken om gezond en gelukkig te kunnen blijven leven… En mensen mogen ook, meestal, ook een “eigenwaarde” hebben.

Als we mensen opsluiten voor het leven of ze afmaken op rechterlijk bevel vinden we ze kennelijk “waardeloos geworden”. En als ze ons hinderen of heel erg ergeren door hun ideeën of gedrag hebben we regelmatig de gewoonte om ze “op te ruimen”. Wie weet zijn er in onze dagen in deze categorie van “ ons er welbewust van af  maken” wel zo’n 50-duizend per dag te tellen? Zie de oorlogen/conflicten in Syrië, Irak, Afghanistan, de strijd tegen terroristen in Pakistan, Jemen en Somalië, Israël, Egypte, Turkije, de burgeroorlogen in de Republiek Congo, in Soedan, de religieuze moorden in Nigeria, Mali, Egypte, de doodvonnissen in China, Iran en de VS (misdaad, homo’s, overspel, politiek fout…) etc. In die ca 250 landen op onze aardbol gebeurt wel eens wat…

Is dus die ca. 200 per land die sterven aan geweld per dag veel? De geboorten winnen het vooralsnog ruim van dit “opzettelijk opruimen”. Van het opzettelijk geen kids “aanschaffen” verliest de sterftegraad het echter ruim, ondanks dat we steeds ouder worden.

De wonderen van de medische sector.

Het  medische presteren neemt nog steeds razendsnel toe. Door technologische vooruitgang en omdat de omvang van de research wereldwijd sterk groeide en nog groeit. Het aanbod wordt steeds breder , grenzen verleggen zich razendsnel. Het eeuwige leven gloort… en medici worden tot wonderdoeners…

En dus worden we nog elk jaar wat ouder: de levensverwachting stijgt in Nederland jaarlijks met een à twee maanden… En daarmee dus ook de pensioenverplichting: uw kleinkinderen zullen de 110 jaar halen, lees ik in trotse medische verhalen. Maar je vraagt je af: hoe dat zal gaan.

Een zeldzame ziekte vereist vaak een dure behandeling: een dubbele handicap want met weinigen zijn maakt vaak medicamenten schaars en duur..

Zwaar gehandicapt zijn, geestelijk of lichamelijk, vereist ook nogal eens een kostbare verzorging. Hulpmiddelen, huisaanpassingen en transport zijn nodig en ze zijn kostbaar.

Gewoon oud worden brengt in toenemende mate ongemakken, belemmeringen en ziekte met zich mee. Wat ook steeds meer  kost. Nu het aantal mensen dat hoge leeftijden bereikt sterk blijft stijgen en ook de levensverwachting door stijgt, worden de maatschappelijke kosten bijna onbetaalbaar…

De economische waarde van de zieke, de gehandicapte en de oudere is uiterst gering als die tegenover de verzorgingskosten  wordt gezet. En over hun maatschappelijke waarde wordt maar weinig aan positiefs gevonden of gemeld… Levenservaring telt ook nauwelijks in een razendsnel veranderende wereld. Veel ouderen weten helemaal niet meer wat er zich “buiten” afspeelt.

Er is mogelijk een troost: een waar deus ex machina. De dalende welvaart zal zeer waarschijnlijk de breedte van de medische zorg “vanzelf” verminderen en er dus voor zorgen dat oudjes eerder gaan sterven. Zo blijft de verdere toename van de levensverwachting uit.  In Afrika is de levensverwachting nu rond de 55 jaar vanwege een veel lagere welvaart. Maar daar stijgt die overigens ook en .. steeds sneller!

De waarde van menselijk leven, de welvaartsverdeling in de wereld, schaarste en dus ook economie.

De 21^e eeuw: een samenloop van omstandigheden.

Meer bejaarden gaat nu ook nog samen met veel minder jeugd, waardoor het economisch draagvlak relatief afneemt. De nieuwe industriële revolutie en de crisis veroorzaken ook hoge werkeloosheid, en kleine jobs met lage beloningen en dat vooral bij de jongeren. Rijk wordt zeer rijk, arm wordt doodarm en de “middenklasse” smelt weg door robots en “administratieve” IC-technologie. Daar boven op komt het fenomeen van de opkomende landen die de oude economieën confronteren met veel veranderingen: import van goedkope producten maar dus ook afbouw van onze industrie, er zijn grote gevechten om schaarse dure grondstoffen gaande, een hevige concurrentie en veel rondvliegend vluchtig kapitaal dat maximaal rendement zoekt en vaak maar kort blijft… Daarbij verschuiven economische en politieke macht voortdurend en er ontbreekt leiding en samenwerking op mondiaal niveau. En nu blijkt er ook nog een steeds hogere rekening te ontstaan voor de aflossing van vroeger gemaakte schulden…  Het verkrijgen van vers geld om af te lossen en dóór te financieren krijgt een steeds hogere prijs vanwege het risico van faillissement. Europa beging een grote fout door te zeer verschillende economieën te verbinden via éénzelfde munt waardoor correctiemechanismen verdwenen en onze welvaarten sterk verknoopt raakten. Intussen trad er een grote versplintering op in de politiek van de westerse landen en het “korte termijn denken “, het populisme viert hoogtij… Zij die hebben,  willen enkel nog behouden en zij die aan de bak willen lukt niets meer. En solidariteit? Ho maar…

Deze mix begint nu op het kookpunt te komen en het blijkt zeer moeilijk de vereiste aanpassingen te realiseren. Want het gaat over  minder en minder en de verzorgingsstaat moet nu zelf verzorgd worden, door hem te vermageren.

Het Avondland raakte sterk uit vorm en vecht nu voor zijn overleven...

In dit zeer chaotische klimaat moeten we nu uitwegen vinden en richting voor behoud of herstel van onze welvaart, ja zelfs van onze levenswijze… En dat zal niet gaan meevallen: een vuile discussie wacht ons waarin vroegere grenzen er niet meer zullen blijken te zijn…

De praktijk van “onze” overbelaste zorg en…. de rest van de wereld..

Het was allemaal best een beetje hypocriet intussen: in ziekenhuizen waren er wachtlijsten voor de inzet van apparaten, ook waren er onvoldoende donororganen en mensen moesten steeds vaker wachten op onderzoeken en behandelingen. De zaak liep en loopt ook vast op de capaciteitsgrenzen, technisch maar ook economisch.

De openbare ziekenhuizen in Frankrijk zijn bijna allemaal failliet intussen… Idem de landelijke ziektekostenverzekering met zijn giga-schuldenlast… De medische praktijk was al steeds vaker het niet tijdig of het minder intensief of het minder lang behandelen geworden. Zeker ook van oudere mensen “met een vervuld leven”.

Over de toestand in de “rest van de wereld” waar je sterft bij het geringste vanwege het bijna compleet ontbreken van medische verzorging, hoeven wij het niet te hebben (?). Toch zien we daar wat in economisch zwakkere landen de gezondheidszorg voorstelt…Vele gaan daar dood aan zaken die bij ons met 100 euro worden opgelost. Let wel: dat geldt voor iets meer dan 50% van de medemensen.

Hoe betalen we de steeds hogere facturen?

Die facturen moeten worden betaald door de belastingen en de ziektekostenverzekeringen via de premies… En de  AOW-premie komt uit de portemonnee van hen die een inkomen verdienen;  de ziektekostenpremie komt uit de ieders portemonnee, en deels naar draagkracht.

Resultaat: jong betaalt fors mee aan “the lucky old people”. Waarvan nu helaas de pensioenen door de crisis nu ook nog snel aftakelen. De rendementen van de pensioenpotten zakken snel in: rente bijna nul, aandelen zwiepen op laag niveau en beleggen werd nogal riskant. Industriële pensioenfondsen zoals dat voor de “metaal- electro”-industrie hebben veel meer gepensioneerden dan actieven en worden dus noodlijdend: de actuariële sommen van vroeger kloppen intussen echt niet meer…Dus gaat het pensioeninkomen van de oudjes niks meer omhoog (maar zelfs omlaag: 2013 8%?) en stijgt de premie die de actieven moeten betalen… En hún uitzicht op een fraai pensioen voor straks, is intussen wel verkeken…

Gelukkig hebben die oudjes vaak wel nog vermogen in de vorm van “dure huizen” en zo… Die echter nu ook in prijs zakken: de jeugd kan ze niet kopen en veel oudjes willen naar het verzorgingstehuis dus zetten hun huis in de etalage…

Nu al roepen mensen dat die oudjes hun huis maar eens moeten cashen, dus moeten opeten.. De solidariteit ons sociale model komt dus onder forse druk te staan. Wie jong is en een gewone opleiding heeft gehad zoekt zich lam naar een vaste, redelijk betaalde baan: enkel de superboys en –girls scoren hoge salarissen in high-tech banen.. Daarbij komt dat de lopende industriële revolutie de “eenvoudige administratieve banen “weg automatiseerde” en dat gebeurde via robots ook met de “eenvoudige””  technische banen in de fabrieken. De meeste fabrieken staan intussen ook nog in … Azië… Dus hoge jeugdwerkeloosheid, kleine en vaak parttime jeugdbaantjes die slapjes betaald worden, zijn het gevolg.  U ziet de complete onbalans oud-jong nu wel in al zijn kleuren voor u…

De overheid als “rechtvaardige (her)verdeler”.

Intussen wordt ook af en toe gehoord dat ook de overheid met gretige ogen kijkt naar het opgepotte bezit  van de oudjes, vooral eigen huizen en spaartegoeden. In Spanje en Italië zijn er nu al betogingen tegen de “cinquanta en de sessanti” (de 50- en de 60-ers!) die zich tegoed deden aan de verzorgingsstaat en die fors op de pof leefden met grote hypotheken, rente-aftrek etc. Ze zien niet alleen de bankiers en ondernemingsbobo’s die hun zakken vulden en de falende politici, maar ook de generatie voor hen, die meedeed en zeker niet remden in hun rol als kiezers. We horen nu ook uit de hypotheeksector dat bij 25% van de klanten nu of binnenkort de waarde van het gefinancierde huis tientallen procenten onder de hypotheekomvang zakt… Dus dat huis wordt nog een enorme schuldenlast… Het is dus deels schijn rijkdom: een zeepbel dus. Het probleem van de jeugdige protestanten is overigens dat ze, met name in Z-Europa, vaak nog (of wéér) bij hun ouders wonen dus in dat zelfde huis met waardeverlies…

Hun slogan is weer die uit 1968 toen het klonk: “Vertrouw niemand van boven de dertig”! Want ze zien ook dat de ouderen in het ontslagrecht worden “voorgetrokken” terwijl er voor hen nauwelijks banen zijn. Ondanks hun diploma’s. Vaak vergeten ze dat ook zij studeerden op kosten van die staat en hun ouders..

Nu zien we de zuiderlingen maar gaan emigreren: naar het noorden met zijn mooie banen…

Kortom: het zwarte pieten is ook stevig begonnen nu de factuur betaald moet worden… De generaties gaan elkaar nu aanwijzen want de jongeren snappen nu dat zij nooit zullen krijgen wat hun ouders hebben of hadden. In Frankrijk blijkt bijvoorbeeld dat de staatsschuld nu gelijk is aan het totaal van de spaartegoeden van de burgers…. Een suggestieve berekening!

Onze dokters als bezuinigers!

In Nederland is het verzorgingsbudget iets van rond de 30 miljard euro.

Steven Hawkin

De huisartsen zijn de toegangspoort tot de gezondheidszorg en bepalen grotelijks de te kiezen weg en daarmee een flinke eerste hap uit het ziektekostenbudget. Dus moeten zij nu vooral in aktie komen en ook “moediger” zijn. Wat betekent “tegen de ongeruste en consumerende patiënt durven ingaan”. Dus zo van: “Nee mevrouw, die pijn op de borst dat is gewoon wat stress en die betablokker die uw buurvrouw slikt heeft echt geen zin”. Waarmee ook is aangegeven dat er hier een enorme pedagogische taak ligt voor huisarts en overheid. Er zou volgens politici als Klink wel 8 miljard “te halen zijn” met zo te “bezuinigen”! Deze geluiden zijn nu alom te horen in Nederland en in Frankrijk en ook Engeland. We willen de “efficiënt en doelmatig handelende huisarts en specialist”: de nieuwe bezuinigers bij uitstek! Ook wordt er nu gezegd dat er met de pillendraaiers in de farma-industrie moet worden onderhandeld… In Frankrijk worden nu de vele specialisten aangepakt die ver boven de vergoedingsnormen van verzekeraars declareren… Dat werd daar een nationale sport: ook de medici gingen meegraaien met hun bankiers…

De euthanasie discussies.

Euthanasie is nog een beladen onderwerp in nog veel landen (zie de VS, Frankrijk,..) We zijn bang van doden omdat we het ook op foute manieren deden… Na veel politieke discussie en maatschappelijke druk gingen steeds meer westerse landen over tot een euthanasie-wetgeving. In Frankrijk is er nu pas de eerste studiecommissie. Er werden ook diverse processen gevoerd tegen ouderen die hun partner hielpen om te sterven en ook tegen artsen en verplegers die dat deden… In Nederland kregen we de Drionpil en lang was onze reputatie op dit gebied nogal dubieus. Nederland had in La France een akelige reputatie  waar het “levensbeëindiging” betrof!

Het recht op van alles en nog wat werd steeds vaker uitgebreid met “het recht op sterven…als doorleven uitzichtloos was geworden. Dat werd langzaam toegevoegd aan onze moderne idee over humaniteit. In nogal wat landen bleef/blijft het echter een probleem: de Fransen gaan en masse betaalde sterven in Zwitserland…bijvoorbeeld.

De populistische politieke gedachten en hun krachten

De “50+-club” van Henk Krol en Jan Nagel illustreert  waarschijnlijk het beste de in Nederland gegroeide politieke situatie. De groeiende aanhang van de protesterende SP en de morrende en rancuneuze PVV zijn eveneens zeer duidelijke demonstraties van de stemming nu. Ontevredenen die de oplossing zoeken in het behoud van wat men heeft of wat er is en “het gewoon doortrekken van wat gisteren toch best werkte?”. Elders in het westen is het niet veel anders: zie de Tea-party in de VS, de ultra’s van links en rechts in de Europese landen met hun verrassende namen van “die Piraten” tot Anonymus en Occupy… Ach het zijn vooral duidelijke tekenen van wrijving, van groeiende onvrede maar ook van pogingen om een oplossing te vinden…

Aan het andere uiteinde vinden we zij die “de toestand accepteren omdat die natuurlijk is”. De “cultuurpessimisten” de apocalyptisch denkende en zij die simpelweg geloven dat “onze beschaving is volbracht, aan zijn einde is en gewoon moet uitsterven”. Dat is ons noodlot dus en we moeten het accepteren met alle ellende die bij een collaps hoort…

We need  a new deal and we can!

Is er een New Deal nodig, een Marshallplan, een nationaal reddingsplan, een “ineen slaan van de  handen” van overheid, burgers , bonden en werkgevers… Een nieuw groot polderplan dus! Zo’n big move die we eerder zagen toen de VS die ons redde van Hitler (waarvan sommige zeggen dat dit ná de krach van 1929 e.v. ook de enige weg was!)  en die ons er later allemaal weer bovenop hielp. Inclusief dat  “Wirtschafstwunder” , dat de Duitse overwonnene opvoerde na alle verschrikkingen… U weet ook van de andere verliezer Japan dat razendsnel opstoomde naar plek twee op de wereldlijst en dat nu oud en grijs ook langzaam wegijlt… Is zo’n plan denkbaar nu?

Het einde van onze beschaving is gewoon aangebroken.

Mogelijk is het einde van “onze tijden” gewoon aangebroken en moeten we gewoon zo netjes mogelijk wegkwijnen tot landen als China (en zijn buren) en continent Afrika alles overnemen… Exact in deze volgorde omdat ook China vastlopen zal half deze eeuw (ook door vergrijzing!) en dan zijn Afrika en het MO de nieuwe krachten: zeer explosief veel dynamiek? Dus is het weer eens gewoon het oude spel van “het stokje over geven”? Denk aan de Grieken, de Romeinen, de Ottomanen, de Arabieren, de indianen, de maori’s etc.? Daar zakte de boel ook af en doken aanvallers op die de rijkdom graag wilden… En men kon zich niet meer verdedigen: te slap, te oud te weinig vertrouwen in eigen kunnen…

Maar er is toch een Marshallplan in de maak?

Het was me bijna ontgaan: de nieuwe Marshalls zijn nu toch van Rompuy en Baroso? Zij gaan zo’n plan toch presenteren binnenkort? Brussel moet het nu toch gaan oppakken? Tegen veel tegenwerking in? Terwijl ons het “economisch-financiële mes” op de keel staat?

U glimlacht? Wel dan moet u toch erg oppassen vrees ik. Want ook al klinkt het nu lacherig het is onze enige kans… Daarover gaat het nu en zeker ook op 12 september in Nederland..

Daar is nog de enige kans op een wat beter perspectief, op het behoud van onze belangrijke waarden en  en zelfs op het in tact houden van “de menselijke waarde”.

Het tijdstip van bezinning is… nú!

Maar…

            Onze zon heeft (nog) geen last van ons, naakte apen. Ze draait haar rondjes zonder al die capriolen van populisten, fascisten en kapitalisten die steeds maar aan de wereld sleutelen. Ten goede en ten kwade, steeds op zoek naar andere ideële of materiële zaken. Bij haar is de kosmische wet de baas die uitblinkt door geen of uiterst geringe veranderingen. De zon is enkel toeschouwer en zag bij ons vele beschavingen komen en gaan op de golven van de emigraties van de intelligente chimpansees vanuit Oost-Afrika via het Midden-Oosten naar Europa. Ze is, op afstand, vertrouwd met onze capriolen en vreest af en toe dat we haar ook in haar rust zouden kunnen storen. Zeker nu ze raketten en kleine voertuigjes ziet bij de buren. Gelukkig heeft ze nog geen weet van onze pogingen om ook haar te klonen in Caderache. Daar willen we een namaakzon bouwen om ook 's nachts zonne-energie te kunnen consumeren. Onze zon weet niets van scheve demografie, van onmogelijke pensioenen, van medische tovenaars die ons ook eeuwig willen doen leven, maar die nu moeten nadenken over korter leven ja zelfs levensbeëindiging… De zon kent de paradijselijke rust die ook wij zoeken, maar die we dan weer verstoren omdat paradijzen nu eenmaal erg duur zijn op de aarde met zijn verwende, roerige mensapen.     

De zon is het product van het enige Marshallplan dat ze ooit kende en dat de Big Bang regisseerde. Vanaf toen is het al rustig op enkele variaties in haar fusieproces na die wij als zonnevlekken kennen.

Kan de zon voor ons een voorbeeld zijn, ons een ideaal tonen? De Egyptenaren aanbaden haar als was ze een ware God en ook de Azteken zouden haar hebben vereerd… Maar ook hun beschavingen gingen ten onder. Dus ook de zon kan ons niet tegen dit soort ondergang beschermen.

Dus moeten we eenvoudig haar goede gaven accepteren in dankbaarheid en haar niet storen in haar mooie werk. Zij zal een vast punt blijven, een zekerheid een kapstok. Ze zal ons er aan herinneren dat ondanks alle veranderingen en de pijn en de angst die deze meebrengen, niet alles verdwijnt. Zij is het symbool van de eeuwigheid van de mensheid.

Dus zon vandaag ook weer en blijf “zien”…  Want het leven gaat gewoon door en wat wij meemaken is enkel een wat forse ademtocht van onze geschiedenis. Alles komt weer goed, ondanks ons, onmogelijke mensen. Dus maak u niet teveel zorgen. Immers, onze beschaving is maar een nietig zuchtje, slechts één ademtocht van dat immense grote heelal, waarvan we bijna niets weten….

25 augustus 2012.