In onzekere tijden maken mensen graag vergelijkingen met vroegere perioden. Nu het jaar 2014 aanbreekt dat ons, -een eeuw later-, herinnert aan het eerste oorlogsjaar van WOI, is er een extra reden om terug te
 |
| 100 Jaar Groote Oorlog Tyne Cot Cemetry |
Vergelijken doet ook beter zien wát
veranderde en hoe snel veranderingen gingen. En, -last but not least-, ook
waaraan we ontsnapten en wat er nog zou kunnen komen. Omkijken geeft dus zowel
troost als ook extra belastende gedachten over “morgen”.
“L’Histoire se repète”, luidt het
gezegde, maar het is zelden waar. Mogelijk omdat er na 100 jaar geen mensen meer
zijn, die de hele eeuw aan den lijve meemaakten. Want “andere wijze mensen” zeggen,
dat uit vroegere gebeurtenissen zelden wat wordt geleerd “door de massa der
mensen”. Alleen
“eigen ervaringen” brengen mensen tot echt inzicht. Dus komt
dat vaak ook te laat… Of moet je zeggen dat geschiedschrijving ook te vaak
“liegt over de werkelijkheid van vroeger”?
U bent gewaarschuwd, want in deze blog wordt stevig vergeleken
tussen “gisteren en vandaag”.. En als u de 100 al passeerde dan bent u dus
zowel een wijs als een eenzaam mens.
Maar dan weet u een ding ook beter
als wie dan ook. Als er ooit een samenwerkend Europa nodig was, dan is dat nú! Om
ons heen zien we nog het tegendeel. We wachten kennelijk op die schok, die ons zal
doen ontwaken óf op die zeldzame zwarte zwaan. Wat “van alles” kan zijn…
1914-2014: 100 jaar geschiedenis.
Het nieuwe jaar 2014:
al een hele eeuw ná dat dramatische jaar 1914. Toen Europa echt in de fik ging.
Na een periode van groot liberalisme, kwam snel deze giga-oorlog. Die
leidde
tot de totalitaire staat, de klassenstrijd en het racisme. En na vele crises,
met een enorme inflatie en giga-werkeloosheid.
 |
| Dikke Bertha WOI |
In 1914 was Europa op
het toppunt van zijn macht, die zich uitstrekte
over 1,8 miljard mensen en 70% van het aardoppervlak! Er ging een periode van
relatieve vrede vooraf aan deze oorlog. Met een grote economische groei, -door
nieuwe technologie en een tweede industriële revolutie. Er verschenen ook 9
opkomende landen op het wereldtoneel: Rusland, Turkije, Chili, Argentinië,
Australië en Nieuw-Zeeland.
Drie importante fenomenen droegen deze
nare gebeurtenissen: beschikbaarheid van nieuw, groot en krachtig
oorlogsmaterieel, sterk opkomend nationalisme, de rivaliteiten tussen Duitsland
en Engeland (controle over de zeeën), tussen Frankrijk-Engeland (de controle
over koloniën) en de ruzie Rusland-Oostenrijk over de Balkan.
En daarna kwam dus: WO II.
Europa, in de wereld van nu
Nu, in 2014, leven er
7,2 miljard mensen op aarde onder een kapitalisme van intense soort en ook met die
niet te temmen informatie- en communicatie-technologie. Ook in een wereld met
veel politieke verschillen tussen landen. Met een multipolaire geopolitiek en
ook met niet weinig oorlogen en revoluties.
Oorlogen, die nu ook ontsnappen aan de machten der staten: zie
het terrorisme en ook de cyberoorlogen. Idem
de revoluties: die zijn ook niet meer van ideologische aard, maar van
nationalistische en religieuze. Deflatie is er nu ook weer én zeepbel-economie”,
met sterke destabilisatoren van de middenklassen en met felle economische en ook
monetaire conflicten.
De VS en China
strijden nu om de toppositie. Azië gaat snel het Europa van de 19e
eeuw achterna, met zijn nationalisme en zijn handelswrijvingen. Afrika
ontwikkelt zich steeds sneller en de Arabische wereld zit nogal vast in oude religieuze
veten. En Europa dat nog in de eeuwige vrede lijkt te geloven, bouwt het zijn
defensie af en ook zijn industrie…
Toch ook anders dan in 1914?
Er zijn ook grote
verschillen met “1914”. De wereldbevolking is nu 4 x zo groot, er bestaat geen onbekend gebied meer en er zijn ook
nog maar weinig onbekende “resources”. De wereld is niet “Europees” meer, en
kijkend naar 2050, zou enkel Duitsland nog wel eens tot de 10 grootste ter
wereld kunnen behoren. Europa verloor intussen bijna alle controle over de
wereld…
De stabilisatie van
het multipolaire systeem is onlosmakelijk verbonden met de veranderende demografie
(vergrijzing,ontgroening), die
zeepbel-economie, die massa-werkeloosheid en ook de schuldenravijnen (op privé-
en op staatsniveau).
De monetaire en
commerciële blokken, sluiten nu
compromissen om protectionisme en ook onbalans te vermijden. Want daar
heeft ieder het meeste aan. Het westen is daarbij verre van dominant gebleven:
het zoekt overal naar groei, om de armoede en de groeiende ongelijkheid te
weerstreven. En dat liefst ook nog, zonder
het milieu verder aan te tasten.
Maar vooralsnog is
alles vooral “geopolitiek”. En zeer afhankelijk van die grote wedstrijd
China-VS en van andere ambities en angsten, ook in Azië. Men ziet (nog) geen voordeel in oorlogen en conflicten,
maar de nationalistische tendensen zijn er weer volop. Ook het verlangen naar
wraak op “het westen” leeft. En Azië heeft zelf nu nog te weinig stabiliserende
mechanismen. Het is dus nu anders dan eerder, -bij de Koude Oorlog-, toen dat
wel het geval was.
Europa raakte daarbij
ook nog zeer verzwakt. En worstelt zwaar met zijn verdere integratie. Deze hapert steeds sterker, vooral ook onder druk
van extremismen. De EU is nu nog maar 7% van de wereldbevolking, 20% van de -productie
en 50% van des werelds sociale overdrachten. Het moet vernieuwen en verder
integreren, terwijl de markten en de bevolkingen zich daar tegen verzetten. De
irrationaliteit in de politiek groeit ook snel. En in Europa is ook weinig
indrukwekkend leiderschap te vinden..
Altijd weer een “zieke man.”
Nederland was het ooit
met zijn “dutch disease”, Engeland
ook al (vóór Thatcher) en ook Duitsland. Tot Schröder veel moed vatte. Nu is Frankrijk
deze zieke man van Europa. Het lijdt ook onder groeiend nationalisme en
populisme. En werd nu ook nog zelf dé grote dreiging, voor een echec van de
eurozone! Het vecht, wanhopig en vanuit
grote achterstand om genezing.
Wie zich nu kan
aanpassen: overleeft het. Maar daarvoor is veel verbeeldingskracht, energie en
moed nodig. Die zijn ook broodnodig om grote conflicten te voorkomen. Toch
hoeft men ook nu niet aan onontkoombare fataliteiten te geloven.
In 1960 zei ene Raymond
Aron in Londen: “Nog nooit eerder had de
mensheid zoveel redenen om niet meer te gaan vechten en doden. Nooit eerder
waren er zoveel redenen om zich een deel te voelen van “een grote onderneming”.
Maar daaruit concludeer ik niet dat de
tijd van de “universele geschiedenis”, altijd vreedzaam zal verlopen. We weten
dat de mens een rationeel wezen is, maar is de mensheid dat ook?” Een passende
analyse.
De wereld van overmorgen: nog een
gigantische omwenteling!
Denken in termen van “sterkten en zwakten én kansen en
bedreigingen” is een beproefde manier om de toekomst onder schot te
krijgen. Dus waarom die ook niet nú gekozen?
Een tweede invalshoek
is: kijken “naar de eigen regio” (dus “dichtbij”), naast het kijken “naar de
hele wereld”. In de open wereld van nu is er sprake van een veel zwaarder
wegende geografisch-technisch aspect dan vroeger het geval was.
Dus eerst maar: “het strijdveld van de sterken van de multipolen”.
Eerst China contra de VS: dus het gebied van “Pacific”. De directe buren
van China, zoeken daar nu alle beschutting bij de VS, behalve nog Noord-Korea. Japan
en de VS zijn weer blij met hun aloude “verdedigingsverdrag” en de onderlinge verhoudingen
in die regio werden nogal complex en ook minder vredig. Zie ook Japan contra
Zuid-Korea daar.
Omdat Europa daar
geen kolonies meer heeft, -wat vóór WOII wel het geval was-, zijn we daar niet
“direct regionaal betrokken”. Maar, economisch natuurlijk wel. Ook moeten we
oppassen met die Poetin+Rusland, en zijn forse Euraziatische ambities. Rusland
ligt tussen Europa en Azië in; net als Turkije! Zie de sterke huidige rol van
Poetin in Syrië/Iran en in de VN. Waarbij het ook samenspeelt
met Beiing.
Daarom zijn de toekomst van Poetin zelf en Rusland, met zijn vele problemen,
hier ook van belang. Zie hoe Moskou nu met de EU ruziet over “zijn” Oost-Europa.
En kijk naar de huidige uiterst bekoelde verhouding Rusland-VS.
 |
| Beijing...... |
Een journalist sprak
van een “glazen gordijn” om de
huidige verlamming en de vereenzaming van Europa te typeren. En vertelde ook, hoe
Ashton uit Brussel moest aanhoren van vice-premier Chouvalov van Rusland, dat
het de EU zou “confronteren met een ware tegenhanger, die zich uit zou
strekken
van Oekraïne tot aan China en van de Noordpool tot de Kaukasus”. Een EAU
(Euraziatische Unie) dus, en dus tegenover de EU!
 |
| Kiev brandt |
Ook zijn er India (en
buren): en dit land is buur van China. Verder natuurlijk vooral Zuid-Amerika. Waar
Brazilië de grote troef is: zeker nu Argentinië weer wegzakt in een financiële
crisis. Brazilië opereert nogal als
“onafhankelijk land” en is ook bepaald geen vriend van de VS.
Politiek-economisch verbindt het zich ook graag met India, Afrika en met China.
Je moet hier dus spreken van een “pool
van de onafhankelijke”. India en Z-Amerika met ook links naar Afrika en China..
China geeft zeer veel
geld uit aan defensie: +12% per jaar; nu al 112 miljard dollar budget. India
zit op 36 miljard en Japan op 51 miljard. Vergelijk met de VS: met zijn 600
miljard… De wapens komen in Azië van Rusland en de VS: nauwelijks van de EU
dus. En de EU heeft een scherp dalend
totaal Defensie budget van nog maar enkele honderden miljarden.
De NATO verbindt de
EU-landen ook met de VS: politiek en qua
defensie. Daarbij hoort ook Turkije als NATO-lid (waar Erdogan nu stevig in
last is gekomen)! Hier zit voor ons ook “een importante link” met het grote geopolitieke
complex.
Dus is vraag 1: Wordt
het daar in de Pacific méér dan wat economische herrie en machtsstrijd? Er zijn wapens zat in die regio; zeker als je
de VS daar meetelt.
Vraag 2 : Wat is de
echte kracht van Rusland? Zeker op wat langere termijn (ná Poetin?)? Het is nu
een macho-achtig, typisch olie-verslaafd land, dat er echter verder economisch behoorlijk
slecht voor staat.
En dan vraag 3: Komt
er ook een economisch sterke,-maar politiek onafhankelijke-, “pool
India-Brazilië -Zuid-Amerika +”? Dus ook een soort van “arbitrage-groep”?
Nu op naar “onze euro-regio”.
Onze directe buren zijn: Oost-Europa (incl. Rusland)
en Afrika/Maghreb en het MO. Afrika groeit, verdubbelt in bevolking. Oost-Europa
en Rusland zijn demografisch krimpend. En tonen weinig groei en zijn economisch
achter en verzwakken.
Afrika zit met een toenemend terrorisme in “zijn kruisgebied”:
een geduchte antiwesterse beweging die het vooral via religie (=de islam),
speelt. De EU is er ook in gemengd in Mali: via Frankrijk, Nederland én ook via
Duitsland! En Centraal Afrika met Zuid-Soedan en de Centraal Afrik. Republiek
zijn nu ook brandhaarden met ook veel humanitaire ellende. Hier is een “snelle interventiekracht”
nodig en ook VN-troepen. Voor bewaking van duurzamere vrede en wederopbouw, na
de strijd.
Het MO is echter hét grote kruitvat. Met nu Syrië als
culminatiepunt. De EU is er vanouds betrokken via het “probleem
Israël-Palestina”: minstens al vanaf 1948. Hier bevindt zich nu ook het “open geopolitieke slagveld van de
multipolen”.
India staat er buiten
en China blijft ook op afstand (maar koopt er zijn olie). Hier zien we ook het
raakvlak van de machtsstrijd Iran en
Saoudi-Arabië+Golfstaten om plek één in de moslimwereld. Onderschat ook
niet dat hier hét wrijvingspunt is van de
drie monotheïstische religies op de wereld. Deze religies dienen hier ook als
“olie op het vuur”.
Last but not least:
hier zit nog heel veel olie/gas, dat
voor de komende halve eeuw nog van groot belang is. Ook voor het westen en voor
onze economische-politieke stabiliteit. Dus ook voor ons welvaartsbehoud..
Bij dit alles komt nog
dat: de EU zelf in een ferme eigen crisis
verkeert; de eurozone staat zelfs op knappen. Het zakt ook demografisch in en heeft (zeker in zijn zuiden) ook veel groeiproblemen.
De stevig toenemende sociale onrust in Z-Europa (en ook Frankrijk) samen met de
politieke onrust daar,
bedreigen de Europese stabiliteit. Terwijl Frankrijk worstelt met zijn haperende
economische hervormingen, excelleert Duitsland steeds sterker. En wenst nú ook een
sterkere buitenlandse rol spelen. En versterkt ook zijn militaire kracht. Een teken
dat het zelf méér het voortouw neemt:
nodig om zijn economische positie te verdedigen. Een duidelijke aanwijzing over
een nieuwe visie in Berlijn; ook omtrent de rol van Brussel.
Berlijn kijkt traditioneel
vooral oostwaarts. Waar vooral Polen sterk opkomt naast Oostenrijk, Nederland
en Denemarken. Die ook al relatief goede buren en ook ecopartners zijn. Duitsland
exporteert ook groots naar China c.s. en de VS, en heeft een grote demografische
handicap. Dus toont Berlijn nu noodgedwongen dat het zichzélf ook als “pool” ziet . Ondanks “Brussel”. Berlijn wordt dus dé linking pin van West-Europa met de
“grote wereld”.
Een oorlog in Europa:
daarin gelooft nu niemand natuurlijk. Maar wie niet ziet aankomen dat de
verhoudingen binnen Europa sterk veranderen en ook deels verslechteren, moet
blind en doof zijn. Dus hier oorlog: nee. Nog niet. Maar wel een snel verder
verzwakkend Europa in de multipolaire wereld: dat is evident.
Wat zegt deze actuele schets van de mondiale verhoudingen?
Het schaakspel is
gaande en wie wint/verliest, dat wordt mede bepaald door dat
vermaledijde toeval.
Die zwarte zwaan die kan opduiken uit
de nevelen en waarop niemand rekende. Maar die dan als lont fungeerde in een op
zich goed geanalyseerd kruitvat.
Dus blijft verdere
profetie vooral speculatief en deels nutteloos. Zowel wat betreft het WIE als het
WAAR!
Veel belangrijker is
welke les je moet trekken uit dit beeld. Met name “over wat een land nu zou
moeten doen”, gezien actualiteit der dingen. En nu nagaan wat “de kansen zijn
op een grote switch in eigen kring”, -gezien de mate van vermoeidheid, blindheid,
onenigheid en depressief gevoel in de eigen gelederen-, is ook van strategisch
belang.
Eigenlijk is een ding extreem duidelijk: sneller aan kracht en samenwerking winnen in een meer verbonden
Europa, met een gezamenlijke
buitenlandse en defensiepolitiek, is uiterst urgent geworden!
Veel meer kan ik er
niet van zeggen. Wat denkt u er nu van?
Ik vertrouw maar meer
op mijn wat filosofische denkwijze.
Waarin belangrijke elementen zijn: “De
wal moet altijd eerst het schip keren” en “Het komt altijd weer goed met de mensheid”. En gelukkig weet
niemand tevoren, wat er nog moet komen, voor het zover zal zijn.
Dus: pluk nu elke,
vredige dag.
(Mede op basis van : 1914-2014, de ongekende omwenteling.
Van Nicolas Bavarez. Le Point dec. 2013)
Maar,
Daarheen gaan om te kijken,
is niet zo eenvoudig want Kepler-78b heeft een oppervlakte temperatuur van 2000
à 3000 graden. Dus kan er ook geen water zijn en dus ook geen “leven zijn
volgens onze definitie daarvan”.
Ach, men ontdekte
recent al de 1000-ste exoplaneet en er gaan er nog vele honderdduizenden
volgen. Er zat recent zelfs een stelsel bij van wel zeven planeten! Dus de
verrassingen gaan er met grote regelmaat en in grote getale vanaf nu komen…
De zon is bepaald niet
alleen en heeft ook veel verre familie. Dat is meestal een prettige wetenschap,
al kan het ook angst aanjagen. Familie of concurrent: dat is de vraag ook niet zelden.
Dus
spoed u in de stralen van de zon, die in haar winterstand nu sterker wordt en
pik nog wat aangename warmte mee. In het besef dat lente en zomer al weer naderen.
De bloemen in onze “jardinière op 45 meter hoogte”
raakten door de hoge
temperaturen stevig van slag. Ze bloeien en de insecten worden ook al
ongeduldig en levendiger. De natuur raakte van slag maar daaraan is ze door de
tijden voor ons gewend. Ze gaat met ons naar “een nieuwe normaliteit”, dat is
alles.
Dus
wensen we u steeds meer zonnige momenten toe en meer fraai weertje!
2 maart 2014
Geen opmerkingen:
Een reactie posten