Totaal aantal pageviews

vrijdag 10 mei 2013

DE VAGE GRENS TUSSEN DOOD EN LEVEND



Na een reeks “longreads” zocht ik naar een onderwerp dat je
in wat minder A4-tjes kunt neerzetten. En kwam op “het enigma van het leven”. Vraag het aan een arts of een pastoor, ze weten snelle antwoorden als het gaat over “het leven”. Al zijn die zelden gelijk. Zie bijvoorbeeld de abortusdiscussie, waar het gaat over de vraag op welk moment er sprake is van “echt leven”. Een viertal, de wetenschappers van deze tijd, een astrofysicus, een filosoof, een biochemicus en een
moleculair-bioloog brachten heel wat anders ter tafel over deze hamvraag. Zij repten met geen woord over al die “eerbiedige ethiek” van vroeger. Daarvoor in de plaats schetsten zij iets dat doet denken aan mystiek soort mooi, maar ook wat beklemmend sprookje…
Creationisten onder u, moeten dit maar niet lezen; zij zullen erdoor worden geschokt. En agnosten zoals ik, kunnen nu ook heel wat moeite krijgen als het gaat over “een opperwezen, iets boven ons”. Verder lezen houdt dus mogelijk wat risico’s in….
 
-LUCA, de “Last Universal Common Ancester” en “de Afrikaanse Eva”.
We laten eerst een microbioloog aan het woord; die werkt op een instituut voor genetica en microbiologie in Parijs.
De fraaie benaming LUCA, staat voor “de laatste gemeenschappelijke voorvader van ons en dus ook van “alle uit cellen opgebouwde organismen, die er nu zijn”. Luca is het antwoord op de vraag: “Waar stamt álles, wat cellulair van opbouw is, van af?” Niet te verwarren dus met het ontstaan van de eerste cel!  Want LUCA is het product van een zeer lang durende cellulaire evolutie daar ná.
Je kunt het ook vergelijken met “de Afrikaanse Eva”. Als je van alle nu levende vrouwen de stamboom afloopt, -van dochter naar moeder en naar grootmoeder, etc.- , kom je uit bij die ene Afrikaanse vrouw, die men onder wetenschappers “de Afrikaanse Eva” noemt. Want wij komen in elk geval uit Oost-Afrika. Maar deze Eva leefde natuurlijk daar niet alleen in haar dorp, maar met vele andere vrouwen. Immers er waren vele andere dorpen op aarde en ook andere Homo Sapiens, toen op onze planeet.
Zo is het ook dus met Luca, die dus niet de eerste cel was, maar er ook samen was met vele andere cellen, die ook van diverse soort waren.  Die afstammelingen van Luca hebben dus, -op positieve manier (neutraal dus) óf via competitie óf via toeval-, alle afstammelingen van die ándere cellen die naast Luca bestonden, geëlimineerd! Net zoals van de vrouwen rond de Afrikaanse Eva, nu ook geen afstammelingen meer te vinden zijn….
Niemand weet nu nog wat Luca voor “speciaals” had om te kunnen worden “geselecteerd” om te  overleven… En natuurlijk kan dat gewoon het “natuurlijke toeval” zijn geweest. Microbiologen denken dat Luca er kwam, zo’n 3,2 à 3,3 miljard jaren geleden…

Enkele  gedachten hierbij …
Een nogal onthullend verhaal over hoe “de evolutie” omgaat met alles op aarde en dat al miljarden jaren. En wij zijn dus
de “gelukkigen” die deze “slijtage- óf aanpassingsslag” overleefden… Wij zijn allen voortgekomen uit die “gemeenschappelijke voorouder”, via (groot)moeder,  over- grootmoeder, enz. . Immers, elk mens werd door een moeder gebaard.. Oneindig vele op ons gelijkende, moesten in die lange evolutieperiode afhaken: hun lijn stierf dus uit.. Het is een soort raar “uitverkiezingsgevoel” dat je overkomt, als je leert dat het “onze”  Afrikaanse Eva was die het sterke geslacht voortbracht, wat wij nog steeds zijn. Wat verschafte ons die eer?
Wel het “natuurlijke toeval” óf onze agressie, óf onze eerzuchtige overlevingsdrift? De natuur is keihard; ze moet zorgen voor eigen voortbestaan en dus alle zwakte elimineren. Dat is ook de oerdrift in de natuur van de mens, die door zijn cultuur wat in bedwang wordt gehouden. Maar dat niet altijd...
De evolutie, de overlevingsdrift dus als dé grote “regisseur” van het dode en het levende?  


-Wat betekent nu eigenlijk “levend zijn”?
Een vraag voor een wetenschapsfilosoof; deze keer een van de Universiteit van Quebec.
Er zijn nog al wat definities van: “het leven en levend zijn”. Maar daaruit blijkt dat de grens tussen “levende en dode (inerte) materie” helemaal niet zo eenvoudig is te trekken. Want tússen iets wat je intuïtief als “zonder leven” beschouwd,-bijvoorbeeld “water” en wat je,ook intuïtief, zou kunnen kwalificeren als “duidelijk levend”, -zoals een bacterie of gist-, ligt in de natuur een hele wereld van “meer of minder levende zaken”. Zoals virussen, viroiden, virophagen, plasmiden en prions, etc. .
We kunnen ons dus voorstellen dat vele van deze “min of
Maassteen delving
meer levende entiteiten” elkaar zijn “opgevolgd” op de nog primitieve aarde, zo’n 3,8 miljard jaren geleden. En dat er zo ook een progressieve evolutie ontstond van “het dode, het inerte” naar “het levende, het leven”. Dus lijkt het niet zo “handig” om uit te gaan van een zeer strikte scheiding van “het levende en het dode, inerte”…

Enkele gedachten hierbij..
Tja, wat is bij dit alles dan “de eerbied voor het leven”; als “levend” zo breed kan worden opgevat? Wat betekent deze kennis voor het “menselijk ingrijpen in het levende?” De mens gaat nu een steeds directere rol spelen met zijn kennis en kunde. Om het leven “te kunnen maken, te kunnen verlengen en mogelijk zelfs eeuwig te gaan doen voortduren”. De mens dus, (ook) als bestuurder van de evolutie?
Of moet je, omdat dit nogal verontrust, enkel constateren dat de mens “een partner wordt bij de evolutie”. En dat de natuur  zijn gang zal blijven gaan naast de mens?
In elk geval kan de mens ook vergaand en, -mogelijk straks ook voor 100%-,  ook degene zijn die de natuur vernietigd? Zoals ook die ramp, -waarschijnlijk door een meteorieten inslag-, ooit die grote dierlijke aardbewoners wegvaagde.


-Bestaat er buitenaards leven?
Een astrochemicus van een instituut voor Astrofysica weet daar meer van.
De scheikunde van “het levende” is gebaseerd op de
organische scheikunde en de aanwezigheid van vloeibaar water. Samen met atomen in het universum kon zo een galactische organische chemie ontstaan. De chemische basiselementen van het DNA zijn er volop in de galaxie en ze zijn ook het meest geschikt om moleculen te vormen. Die kunnen in het buitenaardse enkel met elkaar reageren en daar zo moleculaire ketens vormen.
Sinds het ontstaan van de aarde is de evolutie progressief verlopen, maar ook met ingrijpende  onderbrekingen. Denk aan het uitsterven van oude diersoorten. Dat geldt ook voor de vooruitgang in de recente wetenschap en in de technologie; alles gezien op de schaal van de leeftijd van de aarde.
Dus kun je ook afvragen:  áls er zo enorm veel planeten ontstonden in de 3 à 4 miljard vóór ons en als je nu uitgaat van de hypothese dat het leven zich aan het begin relatief eenvoudig kon ontwikkelen, waar zijn dan die samenlevingen (die nu ook technisch zeer geavanceerd zouden kunnen zijn), en die er mogelijk al voor 3 miljard jaar waren, nú dan gebleven?
Want in theorie volgen ook zij de lijnen van de technologische evolutie, dus als ze zijn ontstaan, dan moeten we iets van hun bestaan mérken! En dan moet je nu ook mogen zeggen: We zien geen buitenaardse wezens, omdat ze er gewoon niet zijn….

Enkele gedachten hierbij…
Dus buitenaards leven is wel degelijk mogelijk en dat rechtvaardigt ook het zoeken van de mens in de ruimte. Want wat op de aarde kon/kan is zeer waarschijnlijk ook elders in dat immense heelal mogelijk. Intrigerend. Als we “ze” niet “ontdekken”  betekent het óf dat onze waarnemingen (of ons “bereik”) nog onvolwassen of onvoldoende zijn óf dat ze zijn uitgestorven of zijn uitgeroeid óf dat ze er gewoon nóg niet zijn… Maar ook dat wij hun elders zouden kunnen helpen met hun ontstaan? Wij dus als evolutionaire kolonisten? 

-Hoe is het leven op aarde gekomen?
Een hamvraag voor een expert in biologie en biochemie van
de Universiteit Pierre-en-Marie –Curie in Parijs.
De bronnen achter het ontstaan  van de organische moleculen zijn geen geheim meer. Iedereen is er nu van overtuigd dat de fysische en chemische condities verenigd aanwezig waren om aminozuren, stikstofverbindingen en suikers, -ook in grote hoeveelheden-, te kunnen doen ontstaan. Ook weten we dat dezélfde fysische en chemische condities nu bestaan (óf ooit bestonden) op ándere astronomische objecten…
Het enigma is nog hóe de twééde etappe heeft kunnen verlopen. Dus hoe de transitie van de pre-biologische wereld naar een eenvoudige biologische wereld tot stand kon komen. Dat kunnen we ontdekken door het huidige leven te observeren en zo de oude draden te vinden, die ons verbinden met het vroegere leven.
De eerste rode draad bestaat uit de elementaire bouwstenen van de levende materie, die aminozuren, stikstofverbindingen en de suikers. Maar hoe speelden zij hun rol in die biologische, darwinistische evolutie? Waarin ze zich diversifieerden, zich onderling verbonden en ze zo samen ook die biologische functies konden ontwikkelen, als de duplicatie en de katalyse?
De tweede rode draad wordt gevormd door de minerale substanties. We weten dat 52% van de cellulaire proteïnen nodig zijn om actie te kunnen ontplooien en zich te kunnen verbinden met mineralen als koper, kobalt, zink, ijzer, zwavel, magnesium en mangaan…. Dus moeten we naspeuren hoe die combinatie van mineralen en organische moleculen is verlopen in de genealogie en in de tijd. Tot we aankomen bij de bron van de katalyse, die een van de essentiële biologische functies is.

Enkele gedachten hierbij…
De mens weet dus bijna, hoe het proces verliep dat tot leven heeft geleid. Van het ingrijpen van een “hoger wezen” of zoiets als “een supermens, is (nog?) niets gebleken. Tenzij je “de natuur” zelf aanziet als die schepper. Dat is een heel ander Godsidee, dat ook iemand als Spinoza aanhing. De wetenschap zegt ook dat we het geheim “binnenkort” geheel zullen begrijpen, door systematisch het huidige levende te blijven onderzoeken. Ooit zullen we dan ook zelf leven kunnen maken: de mens dus als zijn eigen schepper!
Wat blijft er dan over van onze religies en hun goden? Bedenk hierbij dat zo’n 90% (!) van de mensheid gelooft in het bestaan van “iets hógers, boven ons”!  Die profeten en hun ideeën kunnen natuurlijk blijven, maar mogelijk niet hun “goddelijke inspiratie”. In de Koran komt overigens Jezus ook voor: als een belangrijk profeet. Maar daar natuurlijk niet als de zoon van Allah. 

-Een epiloog vol vragen…
uw blogger over 30 jaar?
Het voorgaande en nog veel meer dat ons dagelijks, en steeds vaker ook, ter ore komt, levert vele vragen op. Positieve en negatieve, want “verandering” bergt beide emoties in zich..  Is verandering ook vooruitgang? Of soms ook achteruitgang en mogelijk zelfs “ondergang”? Eigenlijk moet de mens, hét topprodukt van de evolutie, daar niet zo mee zitten. Want dankzij die verandering ís hij er. En ook in staat om “lang en  gelukkig te leven”. Er blijven natuurlijk vele vragen open;  ziehier een paar, die bij uw blogger opkwamen..

-Was “de natuur” altijd al een “zelfontwikkelend en lerend systeem”?
Na de grote boem begon het, en hierboven staat in a nutshell, hoe en waardoor. Er ontstond een wereld vol met dode en levende materie met duizenden niveaus in “de mate van leven” tot aan de “mate van denken” toe. Het toeval kan dit alles hebben ontstaan. Dat zelfde toeval dat ook zorgde voor het verdwijnen van miljarden van “min of meer levende entiteiten”. Met de mens als kampioen, denkt deze nu trots. Nu is het die zelfde mens, -geëvolueerd in dit wonderbaarlijke proces-, die de natuur en zichzelf begint te begrijpen. En die dagelijks meer ontdekt van zijn wortels en zijn “omgeving het universum”. Hij staat nu zelfs op het punt om zelf “co-evolutionair” te worden. Hij voelt zich de overwinnaar, het sluitstuk van de evolutie, want “wij” bleken de sterkste te zijn.
Maar deze mens zal het daarbij niet laten. Hij neemt nu al een actieve rol in de evolutie van de hele natuur, dus in veel meer dan in zichzelf. Eigenlijk ook zeer logisch als je goed begrijpt wat de evolutie eigenlijk was en is! Immers, een evolutie is “per definitie” niet te stoppen, enkel met totale vernietiging… via een ramp van “buiten”. En zelfs dan krabbelt de natuur veelal weer op. Ook dat  hebben we ontdekt. In die zin bestaat er dus “per definitie” eeuwig leven in het heelal…

 -Is het levende op de aarde ooit “geholpen” door “buitenaardse”?
Als buitenaards leven dus best zou kunnen bestaan (of bestond) maar is “uitgeroeid”, (mogelijk ook door een natuurlijke oorzaak), dan is er in zekere zin ergens toch een
schepper geweest. En zo ja, dan kunnen wij dus zelf , elders in de ruimte, ook “scheppers” worden.
De ontdekkingen rond de extra-solaire planeten Keppler 62e en Keppler 62f , 1200 lichtjaren ver weg, maken het spannend. Want nu blijkt dat ze met een grote, diepe oceaan zijn bedekt: met vloeibaar water dus! Ze bevinden zich ook wat al heet: “De graal van de astrobiologie”; de “bewoonbare zone”. Al ligt het ontstaan van “leven” daar niet zomaar voor de hand: omdat er ook elektriciteit en contact met metalen voor nodig zijn.
Dus gaan vissen op Keppler 62e, dat is nog niet voor morgen, maar toch! Immers, ook de aarde was ooit een oceaan…

-Is het “voor een gewoon mens” allemaal nog te snappen?
Omdat die vraag steeds meer mensen, die als u en ik af en toe aanbotsen tegen die mysterieuze en uiterst wondere wereld van de wetenschap, bezig houdt, moeten de “tovenaars” ons meer over hun werk vertellen. Niet om ook ons tot experts te maken natuurlijk. Want welk specialisme moet je dan kiezen? Zijn we daar wel alle toe in staat of ambiëren we dat wel?
Maar als we dagelijks zien hoe “easy” wij mensen omgaan met (onbegrijpelijke complexe technische) dingen, hoe wij zonder schroom kunnen leven in onze mooie natuur en haar vele geheimen bij planten, dieren, ook “met ons weer, de meteo” en inclusief die sterrenhemel en de zon en de maan, dan is er geen reden tot veel ongerustheid over wat nog komt. Wij kunnen dus complexe dingen best “snappen“,  dat wil zeggen accepteren en ze hanteren zonder hun wezen te doorzien.
Dat laten we ook “gewoon” maar over aan knappe mede-mensen. Wat ons vroeger zo bang kon maken als de donder en de bliksem, het noorderlicht of de zonsverduistering, is nu immers ook verklaard. En we weten, dat die verklaringen er ook komen voor andere, nog geheimzinnige zaken om ons heen. Maar toch gelooft 96% van de mensheid in het bestaan van “iets hoogs, boven ons”. En sommigen betalen zelfs een “verzekeringspremie” daarvoor.
Waarom geloven we niet dat “de natuur” gewoon dat “hogere ver boven ons” is? Zoals iemand ook in de reïncarnatie kan geloven.

-Moeten we nou wel of niet bang worden voor “morgen”?
We zagen (en zien nog) en bij herhaling religieuze en maatschappelijke/politieke leiders in kerken en ook bij bijvoorbeeld in “groene partijen”, fel stelling nemen “tegen die onderzoekende en manipulerende mens”. Die mensen zijn dus echt bang van wat “andere mensen kunnen en willen doen”. Zo erg dat sommigen zelfs “terug willen naar de natuur”!
Wat uiterst merkwaardig is omdat die natuur nou net een grote brok “evolutie” was en nog steeds is. Nog sterker, ze is zelfs “onze schepper”, als je maar darwinistisch durft te denken!
Hoe kun je een mens, -zelf het product van de evolutie-, nou stoppen in zijn honger naar meer en meer begrijpen? Dat is eigenlijk een nogal wereldvreemd idee.
Daarbij komt ook nog, dat de mensen daarin zeer verschillen: wat men in China onderzoekt en ook al “doet”, is in sommige westerse landen nog het onderwerp van grote en trage “ethische commissies”. Spelen die commissies nu voor verlate “inquisiteurs” of moeten we ze in hun werk stimuleren? Hun invloed op de “Werdegang” lijkt in elk geval zeer beperkt te zijn.
Natuurlijk moeten er mensen zijn die na blijven denken over waar we heen gaan of heen “zouden moeten gaan”. Die worden zelfs door “ons betaald” uit de algemene middelen.
We zien en horen en zien hen gelukkig, steeds vaker, ook in de massamedia. “De wereld leert door”, -een TV-programma in Nederland-, is een intrigerend voorbeeld van hernieuwde belangstelling voor “de nieuwlichterij”! Philips bedacht daartoe ooit  dat Evoluon in Eindhoven, dat gebouw dat op
een vliegende schotel lijkt en dat er nog staat…
Het lijkt een zeer goede zaak dat wij allen, regelmatig en breed, wat horen over de “evolutie in onze wereld”. Zeker ook omdat het goed beseffen van “hoe snel en ingrijpend die verandering is”,  ook een pósitief gevoel over “morgen” kan geven.
Want waarom zou die slimme (mede)mens ook niet morgen onze huidige grote problemen kunnen oplossen? Zoals bij het Iter project vlakbij in Caderache dat dé oplossing zou kunnen zijn van ons aller energieprobleem en dat ook nog op “supergroene wijze”!    

-Méér weten is tegenwoordig echt niet moeilijk.
Wie alles meer uitgebreid wil lezen, kan op vele plaatsen terecht. Ook het in het recente boek van boven geciteerde  geleerden. Dat heet, in het frans: “De l’inerte au vivant” (Van het dode naar het levende). Ze laten ons samen een globaal beeld zien van hoe elk, uit zijn eigen moderne specialiteit, speurt naar de geheimen van ons ontstaan. Ze brengen ook aan ons  over,  hoeveel er al bekend is… Maar ook en vooral, hoe vele vragen dat bekende nu al weer opriep.
Eigenlijk is dus dé boodschap die ze ons geven: “De hersenen van de mens zijn in staat na te denken over de materie waaruit deze zelf is opgebouwd…”. De ultieme paradox, die nog zal zorgen voor vele verrassingen en ook schokkende ontdekkingen.
Morgen is dus pas net begonnen. En van alles kan ook nog blijken. Ook of er een schepper was óf nog is… en ook of er nog andere “gelijken” ergens buiten zijn. Omdat we dat zeker willen weten, gaan wij mensen dus door met zoeken. Met het meest boeiende dat ze vonden:  zichzelf en de wereld om hen heen. Genoeg stof voor nog een eeuwigheid.

-Het zal nooit meer rustig en stil worden..
Wij mensen, zijn een stapeling van op hol geslagen cellen, die niet willen ophouden met verder te evolueren. Het enige wat je voor morgen kunt uitsluiten is “stilstand”; wat U er ook van moge denken en hoe het u ook moge bedrukken! De evolutionaire vooruitgang wordt meer en meer tot een “revolutionaire”.
De huidige aanblik van de westerse wereld lijkt daar echter niet bij te passen, al kun je beweren dat die toestand een duidelijk gevolg is van de “evolutie in de wereld als geheel”. Het is ook goed om te beseffen dat voor veruit het grootste deel van de wereldbevolking nu óók sprake is van échte vooruitgang! De armoede verdween de laatste decennia zelfs sneller dan was verwacht!
Dus wordt de mensheid als je het evenwichtig bekijkt als geheel “gelukkiger” en moeten wij in het westen gewoon, ons vroegere geluk trachten te hervinden.
Als je afstand neemt van de zeker ook ferme frictie die wij, de westerlingen, nu (tijdelijk?), ondervinden, moet de conclusie all-over gezien, een positieve zijn. Dat is de paradox van de evolutie: want dat hoort bij dat overlevingsgevecht.
De mensheid lijkt op weg te zijn gegaan naar eeuwig leven. Het paradijs zal er ooit komen: nog even doordrukken dus! Halleluja! En voor de nabije toekomst geldt ook: die “do-it-yourself-evolutie” komt er razendsnel aan.  Dus: “yo haven’t seen nothing yet”


Maar,
           de zon is ook een product van de big-bang en de evolutie; ze maakte het allemaal ook mee. Al denken wij vaak dat zij niet verder evolueert, dat is echt niet waar. De zon is een grote verzameling kernfusies, dat weten we. Een grote gloeiende gasbol, een groot fusieproces, dat   echt ooit gaat eindigen. Over vele tientallen miljarden gelukkig. Dan hebben wij dus al lang een alternatief gerealiseerd in de vorm van kernfusiereactoren. Voor onze “ eigen zonne-energie”. En hebben we ook wel iets gevonden om ”zon-licht” te vervangen, om die processen in de plantenwereld ook verder te helpen.
Alsdan bewonen wij natuurlijk ook verre planeten waar we de evoluties een handje helpen.. Wie weet kunnen we dan ook de zon “klonen” of een zon van elders in de ruimte “verslepen” hierheen. Na zo’n verhaal als hierboven, moet je gewoon niet té zuinigjes door fantaseren. Even een flink voorschot nemen in het wetenschappelijk inzicht. Dus komt zelfs de dag wij de zon moeten “verder helpen”! Wie had dat ooit gedacht.
Vooralsnog helpt zij ons nog prima; ze blijft zonder haperen alle goeds geven en ook haar rol in de evolutie spelen… Die ook niet gering is.  
Dat merkten we ook toen ze in Marseille enkele dagen verstek liet gaan en we zelfs op urenlange regens werden getrakteerd! Terwijl het programma van MP2013 de buitenaktiviteiten begon te pushen zoals het straatheater en muziek buiten.
Gelukkig waren de twee avonden dat de Vieux Port door een paar franse tovenaars “in de vlammen werd gezet” droog en met weinig wind. We liepen tussen het vuur uit de grote waxinepotten die in allerlei “installaties hingen”.Zelfs “en masse” over het water van de ingang van de Vieux Port. Honderdduizenden liepen dus “over het water…” Wij alle waren verrukt. Wel 400.000 mensen genoten tijdens twee avonden; en dat ook in vrede en vreugde. Wijzelf liepen er twee avonden tussen en zagen de betovering. Door het werk van het toverbedrijf Carobosse, maar ook door het goede humeur van de bezoekers. Marseille genoot van zijn fraaie nieuwe haven en het aangeboden festijn. De stad in heroprichting kreeg een mooie zet in vervolg op die eerste bij de opening van MP2013 j.l. januari. Iedereen in Marseille is dus prettig verrast en de stadsbestuurders gloeien van trots… En terecht.
Dus kom kijken er is nog veel meer te zien en te beleven. Zoals de net geopende Villa Mediterrannée die van binnen een echte surprise is. Er zijn nog zo’n 1000 culturele acties te gaan, na de 600 die er al waren… Een waar genot voor twee gepensioneerde “kunst”-marseillanen als wij. Neem dus uw auto, stap in TGV of plane, en zorg dat u er tijdig bij bent.
We hebben hier ook veel zon voor u dus ga naar buiten om uw nog niet gewende huid op veel meer voor te bereiden. En overdenk, zittend in de warmere zon, dat het leven verder evolueert en wij mensen nooit eerder zo goed konden zien en begrijpen hoe dat gaat. Sterker nog dat wij bijna in staat zijn om zelf “co-evolutionairen” te worden.  Als dat geen goed nieuws is!
Dus op naar buiten en we wensen u weer veel goed weertje toe!
10 mei  2013

Geen opmerkingen:

Een reactie posten