Le Provençal Blog: THE POWER OF OUR ROOTS

Soms zie je en voel je het overduidelijk en is wegredeneren niet mogelijk: roots verloochen je niet als het er op aankomt. Het is een aspect van ons overlevingsinstinct: je staat voor je afkomst en je bent “mét je bedreigde groep”! Sommigen onderschatten dit fenomeen, anderen zoeken alle details op van hun afkomst en voorvaderen…. Mensen die hun roots niet goed kennen halen, -vaak met hulp van Tv-programma's,-, de gekste capriolen uit om hun roots terug te vinden en mensen die erbij horen te ontmoeten. Niet zelden, levert het vinden van je roots grote verrassingen op. Niet altijd zijn de gevonden feiten reden tot vreugde… maar sommigen zijn verrukt als ze een grote diversiteit in hun roots vinden. Niet zo vreemd want de mensheid heeft zich enorm veel en vaak over de planeet verspreid. Het voelen en zien wat die emoties zijn behorend bij die roots(her)beleving maken op mij altijd veel indruk en zijn nogal ontroerend. Goed tegengif tegen hen die hun roots benutten om zich af te zetten tegen over “vreemde, andere roots”… Marseille zit vol met “roots-aspecten en ervaringen” en ziehier welke ik recent tegenkwam.

Bezoek uit Piraeus

Het is een nogal zwoele avond en de klok van de Mairie in de Vieux Port wijst bijna 21.00 uur. De burgemeester van Piraeus begint zijn speech op de Place de Bergamon, waar we in getale wachten op een Grieks concert ter afsluiting van het thema “Griekenland” ter gelegenheid van de internationale dagen van het programma van MP2013.

Waarom Piraeus? Wel, deze havenstad is gejumeleerd met Marseille én het wil ook Culturele Hoofdstad van Europa zijn in 2021… Maar “last but not least”: Marseille werd 2600 jaar geleden als handelsplaats gesticht door de Grieken van Phocea. Een Griekse stad die in het huidige Turkije lag. Vele steden aan de kust van de Mare Nostrum zijn zo ontstaan: de grieken waren handige zeelieden, transporteurs (en ook botenbouwers van formaat). Maar ook handelslieden; ik waag ze hier “de Hollanders van de Middellandse Zee” te noemen.

Even gaat door nu mijn hoofd dat Peking de exploitatie van de helft van de handelshaven van Piraeus “op”-kocht voor 50 jaar, een van de eisen van de beruchte Troïka..

De burgervader-XXL, blijkt een echte Griekse redenaar. Hij spreekt zeer luid en met grote gebaren en speecht ook nogal “politiek”; dus met een boodschap van “thuis”. Hij noemt “democratie” (demos = volk in het Grieks) wel 50 keer en tracht daarmee het wat schimmige imago van zijn land op te poetsen. Hoe ik dat weet? Wel elke zin wordt vertaald door een dame in groen, waardoor de toch al (te) lange speech ook echt veel te lang gaat duren. Het publiek in Marseille weet daar wel iets op: het applaudisseert plotseling tijdens het betoog. En dan kun je als politicus maar beter snel afronden en verdwijnen… De Griekse consul hier, die hem ook toehoort en bekijkt, seinde hem dat ongetwijfeld, een beetje “non-verbaal” in…

Maar, we blijken er qua speeches, nog lang niet te zijn! Er verschijnt een kleine grijze man op het podium onder de bomen, dat fraai ligt tussen de oude Mairie, het splinternieuwe Pavillon M en het weer mooi blinkende Hotel Dieu (dat ook al zijn fraaie lampjes aan heeft). Hij komt ons vertellen over de Griekse muziek, over de historie, de poezie, de componisten en de poëten uit zijn land… En ook hij maakt het weer veel te lang; ook door de vertaling die er natuurlijk moet zijn…

Dus na enig gedraai en wat waarschuwend applaus van het publiek heeft hij het door: hij zag ook al het lot van zijn burgervader... Voor hij echt toch weg-geklapt loopt hij, -ook duidelijk wat gekwetst-, weg van het podium. Het moderne volk houdt nu van spelen en niet van hoge gedachten… Niet zo leuk voor deze Grieken in hun lastige “Europese posities”.

Het publiek gaat wat rechter zitten, de muzikanten verschijnen en het eerst Griekse geluid van de bouzouki’s gaat zweven boven de Vieux Port. De muziek grijpt je onmiddellijk, mede omdat twee dames met fraaie stemmen

zingen. De mix van lichtvoetigheid en melancholie maakt snel contact met je betere, diepe gevoelens. Het is levensvreugde en levenspijn in één mooie stroom van klanken omgezet.

Het zevenkoppige orkest plus de twee dames weten ook dat er in het publiek nogal wat hier verdwaalde grieken zijn. Nazaten van millennia gelden maar ook landgenoten van wat recentere datum. Want veel verjaagde grieken uit Turkije in 1919 en 1922 vonden in Marseille onderdak…. Ze kwamen bijna tegelijk met de Armeniërs toen..

Er zijn diverse Griekse clubs in Marseille, ook een Griekse consul en zelfs een Grieks huis. Maar verrassend genoeg weinig Griekse restaurants.. Mogelijk zagen we daarom niets van de beloften over “een Griekse proeverij” in het foldertje. Of was het (weer) vanwege dat nieuwste tekort van 4 miljard dat Athene recent aankondigde? Het “enfant terrible” van de Europese Fondsen kan natuurlijk nu niet echt gaan uitpakken…

Zonder pauze gaan we door, en de zeer lijvige zangeres geeft af en toe wat commentaar en stelt de muzikanten voor.

Deze muziek blijft verassen door zijn overgangen in kleur en emotie (van hoch-Jauchzend zu Betrübt) en zeker ook in zijn tempi. Van kalm kabbelend tot bruisend als een waterval. Hij bedriegt ook een beetje: je denkt wat gauw aan gemakkelijke deuntjes maar dat moet je na een kwartiertje verwerpen, het graaft echt dieper. Daaraan zijn zeker ook de stemmen van de zangeressen en enkele mannelijke orkestleden debet met hun fraaie harmonieën.

En dan gaat de olijfolie-vlam in de Griekse pan: tot onze grote verbazing, -ja sommigen schrikken er zelfs wat van-, staat daar hup, die omvangrijke burgervader uit Piraeus op

de dansvloer… Hij hoort ook de dans te openen dat is de traditie: hij bepaalt het juiste temperatuurpuntje. We zien nu iets ongelofelijks: een kleine man van dik over de honderd kilo’s danst voor ons in een mix van de trots van de Spaanse flamengo en de lieflijkheid van een Arabische buikdanseres… Dan komen de supporters, die aanrennen en om de danser heen hurken en hem aanmoedigen…en dan hoort er ook minstens een man mee te gaan dansen wat we ook even zien. Onder een daverend applaus gaat de burgervader, zichtbaar gekraakt en aangedaan, terug naar zijn zitplaats. Het was zeer sympathiek, het verbaasde ons best maar beangstigde ons ook wat. Zeker dat moment waarop hij staande op een been, -dus in een soort van halve hurkstand-, moest proberen om met één hand de (half)griekse aarde zachtjes aan te tikken… Of eigenlijk een soort aai te geven. Wij hoorden (in gedachte), de sirenes van de SAMU al in de verte naderen..

Maar de toon is nu echt gezet: hij bleek een echte Griekse

burgelijke voorganger! Alles wat (half)Grieks is of gewoon Griek-ofiel stapt nu op de dansvloer. Vooral de dames nu dus, na die mannelijke aftrap, en ze doen dat in grote getale. Ook in cirkels dansen ze voor ons en er komen er steeds meer. Het orkest vuurt hen aan.. en iedereen klapt intussen mee.. En dan komen de mannen er ook nog bij.

Dan zie je dat de roots waarover ik het wil hebben! Je voelt dat deze mensen zich thuis weten dat ze alle nu dat oergevoel van binnen bespeuren. Ze zijn vrij van elke angst en remmingen, blij en gerust, dichtbij de “moederlijke” bescherming van de groep. Wederzijds hervonden vaderland dus (of zou het eigenlijk “moederland” moeten zijn?).

Er moet natuurlijk een eind aan komen: het orkest met burgervader in hun midden danken het publiek… Ze willen, vermoeid en warm als ze zijn, nu best wel stoppen… Maar dat lukt hun niet: we klappen ze weer aan hun instrumenten en micro’s… En daar gaan we weer: de dansende massa wordt steeds groter nu en alle broeders dansen met alle zusters onder de fraaie hemel van Massalia, dat extra zijn best doet om de Griekse klanken, verder, de nu al wat stillere haven en stad, in te dragen.

Huiswaarts na al dat Griekse moois

We gaan met vrienden huiswaarts en praten, wandelend, na over deze fraaie avond.

In de oude haven zien we een oude moslim langs de waterkant, achter een elektriciteitskast, zijn bidkleedje spreiden voor zijn 5^e gebed van vandaag, want het is nu nog ramadan. Iemand in de groep stopt, wijst naar hem, en geeft wat geërgerd commentaar op deze discreet, biddende moslim-opa. En er ontspint zich even een discussie over dit “bidden in de publieke ruimte”. Van alles passeert daarbij: van (ook) in publiek (en zelfs geknield) biddende/zingende christenen die elke week ook in de Vieux Port missioneren, via de Franse republiek en de scheiding van Kerk en Staat tot aan de jaarlijkse processie van Maria uit de Grand Major door de straten van de Panier…. En dus ook wij voelden allemaal onze, wat andere wortels even opspelen.

Daarna dacht ook kort aan die afgrijselijke behandeling, nu, elke dag, van die naamloze immigranten in het Griekenland van de democratie. Waar Griekse boeren hun illegale zwarte arbeiders, na weken werken, weigeren te betalen. En er zelfs enkele van hen, die fel protesteerden, lieten doodschieten. Die waren niet verdronken bij Lampedusa maar tot Athene gekomen, waar ze de anonieme dood en daarna hun genummerde graf vonden… De menselijke roots-gevoelens in al hun variëteit van kleur en geur.

Roots: dat is puur instinct, zeer sterk instinct dat “je óverneemt”, op momenten van diepe emotie. Die je vaak beleeft bij “jouw” muziek en dans uit je vroege jeugd. Of, bij onszelf, nu ook al bijna 20 jaar emigranten, al vaker op het moment dat we “Rheinländisch Plat” (ons Limburgs dialect) konden spreken bij ontmoetingen van “Rheinländische” reizende hier in de stad. Dat zijn elementen van de “code van je stam” die aan die roots groeiden… de muziek, de zang, de woorden en ook de dans..

Roots dat blijkt in vele families ook uit de familiehistories en de stambomen. Mogelijk nu, in tijden van ontreddering en verlies van houvast, nog vaker dan vroeger? In mijn schoonfamilie verscheen , zeer recent, een soort van “jeugdbelevingen” in dat grote gezin en de grote familie er om heen. In mijn familie is er een indrukwekkende stamboom die teruggaat tot bijna de 14^e eeuw… Én een waarlijk schitterend, ook zeer historisch getint boek, over de familie uit de tijden 1830-1880 ongeveer. Opgehangen dus aan de executie van een rebel (of slachtoffer?) uit onze familie. Die in deze pre-revolutionaire fase van de Franse revolutie werd aangegeven, opgepakt, gefolterd, berecht (of beter gezegd: beroofd!) en tenslotte opgehangen.. Er lijkt nu nog een staartje te komen: iemand uit die kringen roept “ons” op tot het “eisen” van eerherstel voor deze “vermoorde voorvaderen”! Ik heb me ook gemeld…

Maar,

de zon is blijft altijd verrassend. Haar roots zijn oh zo

ver weg en ze doet haar fraaie werk al zo lang dat ze die mogelijk al vergat. Deze keer kiezen we niet voor woorden om over haar te berichten maar tonen u enkele beelden van de momenten waarop ze ons 's avonds verlaat…

We zijn over het zomermidden heen en gaan op weg naar onze eigen “indian summer”, die zo mooi en zacht kan zijn… Geniet van de zon en pas op haar kwade kanten. En wilt u haar onder een ander perspectief zien: waarom dan niet afgereisd naar Marseille aan de Mare Nostrum?