HET EUROPA VAN MORGEN IS HELEMAAL “LOW-COST”!

“Low-cost”, was tot voor kort een leuk “hebbedingetje” voor de West-Europeaan. “Wat betaalde jij voor je laatste vlucht met Ryanair naar de Côte d’Azur?”, was een gezellig  borreltafel onderwerpje.

-Maar voor ondernemers, die de koopkracht zagen duikelen, was het al gauw een “must” om te kunnen overleven. Zie nu de afgang van Air–France, kapot geconcurreerd door Easyjet en Ryanair c.s. …. Er kwam flinke paniek in luchtvaartland: low costers pikten de korte afstandsvluchten in aan de ene kant en er kwamen ook steeds meer oosterse vliegers op de long-distance markt.

-Wat in de luchtvaart gebeurde herhaalt zich nu in de andere transportsectoren: de TGV gaat nu ook low-cost en de Franse spoorwegen gaan zelfs in low-costbusreizen (en beconcurreren Eurolines c.s. nu direct). Noodgedwongen op de groeiende markt in reisland: oudjes met geld (nóg wel!) willen vaker op stap en jongeren met weinig inkomen of een uitkering (de jeugd-WW is al rond de 30%!) willen de wereld zien…En ook de cruisesector heeft het ontdekt: lowcost cruisen op mooie wateren is ín.    

-Zelfs de communicatiesector , vooral mobiel bellen/internet, ging op de low-cost tour: en hoe! In Frankrijk gaf Free gaf een doodschop onder de tarieven. Men maakte dat prijsgedoe super-eenvoudig en doorzichtig en kwam zelfs met een echt “arme mensen tarief”! De “arme” collega’s in deze nogal ruime marge-markt verloren razendsnel honderdduizenden klanten aan Free… En moesten toen ferm op hun arbeidsplaatsen korten. En ze schiepen zo dus zelf (onvrijwillig!) zelf een stukje low-cost markt voor hun nieuwe lowcost-business.

-Na de goedkope apparaten uit China c.s. nu dus ook het goedkope transport en de dienstensector…

We lijken over de breedte op weg naar een lowcost maatschappij, dus op weg naar een correctie op ons welvaartsniveau? Want steeds vaker kom je het volgende verhaal tegen:

Europa werd vooral ouder en de jeugd werd tot een minderheid. Oudjes hebben (nu nog) vroeger verdiende poen maar ze consumeren weinig… Dé consument was vanouds het jonge gezin met twee kids. Wat je steeds minder ziet in Europa.  De jeugd is voor een kwart of méér werkeloos en heeft voor nog een kwart  “kleine” part-time baantjes. In de “middenmoot”, zo tussen arm en echt rijk, smelten in hoog tempo de aloude middenfuncties weg. Het “eenvoudigere” administratieve werk wordt weg-geautomatiseerd (in Frankrijk worden b.v. nu al 50% van de inkopen via internet gedaan: dag winkelpersoneel dus) en in de industrie zijn robots 24-uur in touw (onder beperkt menselijk toezicht) om het “eenvoudigere” technische handwerk van vroeger uit te voeren. Er raast een complete industriële revolutie, die de aloude middenklasse sloopt… Zowel de kleine ondernemers (“midden”stand)  als de hun  werknemers verdwijnen en hetzelfde zie je in de grootindustrie.

-Veel werk verdwijnt dus en de koopkracht smelt ook steeds meer weg in de middenmoot. Want ook de groei die voor welvaartsbehoud noodzakelijk is, ontbreekt. De interne consumptie taant en de export lijkt te duur te zijn geworden. Immers, de vergrijzende verzorgingsstaat wil “te veel” geld hebben van de ondernemers en werkende en daardoor worden onze producten te duur voor de export. En ook omdat Europa (Duitsland uitgezonderd) niet meer echt hoogwaardig en innovatief produceert. Dus we werden te duur en te weinig innovatief, vernieuwend…

-De ondernemersgeest van weleer taant, we zijn minder energiek en creatief en ook beperkt strijdlustig… Onze politiek loopt achter de klagers aan, die enkel oog hebben voor hun dalende inkomen en beperking in voorzieningen, en niemand lijkt zich sterk te willen maken voor de industriële slag van morgen ( eigenlijk al die van nú!). Enkele verlichte politici, met een 20% minderheid, wijzen hier voortdurend op en waarschuwen, maar ze bereiken vele niet.

-We zijn onze slagkracht kwijt en willen koppig het oude spelletje blijven spelen. Dus niets veranderen, niets inleveren en zeker niet onze “zelfstandigheid verliezen”. Zeker niet aan dat hinderlijke en geldverslindende Europa… Terwijl we nou net nú dat Europese verband sterker dan ooit behoeven om nog iets voor te stellen in de snel veranderende en steeds chaotischer en gevaarlijker wereld…

-We ontdekken dat een democratische méérderheid ook “nogal dom” kan zijn… (een gevaarlijke opmerking voor een democraat). Wie goed luistert, hoort steeds vaker, “dat we eigenlijk even de democratie zouden moeten uitschakelen tot het weer beter gaat”… Zó kom je dus aan extreem rechtse of linkse standpunten (en dito méérderheden); maar wat dan daarna gedaan? Dat weten we heel goed toch?  

-Dus van de industriële crisis en onze spilzucht, kwam de economische crisis en nu komt dus de politieke crisis er ook in rassé schreden aan. De verkiezingsdatum van 12 september zal ons in Nederland nog lang gaan heugen: de voortekenen zijn meer dan intrigerend. Zo’n 50% SP en PVV samen (?);  wie wil/kan er met hun meeregeren? Een  tanend CDA, zoekend en zwabberend,  en een niks progressieve PvdA. Plus een nog wat spartelend Groenlinks en D66… Dat gaat me dus wat worden met die kabinetsformatie…Ook in andere westerse landen, zoals de VS, zien we deze situaties.

-Het lijkt er op dat het schip eerst nog forser de wal moet raken, dat de klap nog harder aan moet komen voordat het echt anders kán en zál gaan”? Maar hoe fit zijn we nog voor de strijd om ons terug te vechten in de vaart der volkeren, zoals we dat ook moesten ná WOII? Toen hadden we de geboortegolf van einde WOII in het land, toen was elke dag een bétere dag en zagen we de bomen steeds hoger groeien. Zoals dat nu vele Chinezen , Indiërs en latino’s dagelijks mogen beleven… Nog best arm, maar elke dag wat minder, en met een betere toekomst voor hun kids. Dat zien ze aan de snel groeiende groep die het veel beter krijgt. En wij: steeds grijzer met navenante kostenexplosies…, en steeds minder economisch draaiende machine én zwakkere bemanning… En dat geheel politiek geleid door een kaste die vooral luistert naar de behoudende klagers en die dus geen zin heeft in een echt toekomstdebat  en die het nemen van ferme politieke risico’s mijdt. De moed ontbreekt om de waarheid hardop te schetsen… Want onheilsprofeten zijn niks populair en in-slaap-sussers met mooie beloften des te meer. Een duivelse situatie!

-Bij mijn werk als organisatie-adviseur kwam ik nogal eens vastgelopen, eigengereide en blind geworden organisaties tegen. Niemand zag het sluipende onheil aankomen, want er werd niet meer echt opgelet. Men rustte op de lauweren, want het geld stroomde nog binnen. Dus waarom je inspannen; het liep immers voortreffelijk? Dat gebeurde in de historie eerder. Denk aan die Romeinen met hun Europese rijk “avant la lettre”, aan de toonaangevende Grieken, aan Spanje en Portugal met hun koloniale wereldrijken en ook aan de Ottomanen… Ze waren oppermachtig maar er bleken “plotseling” kapers op de kust te zijn: in de gedaante van barbaren uit verre streken, rovende groepen, óf  in de gedaante van de buren, die best ook wat van die lekkere koek wilden. Óf van volken met een ander geloof, die ook vanwege hun  religie aanvielen. We noemden ze Saracenen, Noormannen,moren en Ottomanen..

-We maken dus nu mee dat ook “onze” staat ”lowcost” wordt, we zijn op weg naar de “lowcost-verzorgingsstaat”, terwijl we ook nog creperen in te hoge schulden.    

De moraal van dit verhaal?

Wel als álles (dus ook de staat!) lowcost is geworden, zijn we weer “gewoon, normaal”. Maar wel 20% in koopkracht afgezakt. Omdat de inflatiecorrectie werd stopgezet op salarissen etc., omdat er zelfs werd gekort op pensioenen en lonen, omdat ook uitkeringen werden verlaagd en ook omdat energie en wat andere zaken erg duur werden… Duitsland beleefde dit alles al begin 2000 onder Schröder, anderen (waaronder Nederland) volgden daarna ook, met veel veranderen en bezuinigen. En nú is het de taak van Hollande om dat ook in La Douce France te doen…

We moesten en moeten elkaar overtuigen en discussiëren over “hoe verder”; en dan liefst zonder geweld. Dat gaat niet meevallen. We moeten vooral onze jeugd helpen die verloren raakt. Moeten we terug naar het aloude familiemodel, waarin vader en moeder de zaak economisch dragen en opa en oma de kids hoeden en opvoeden…? En waarin de jongeren de ouderen naar hun laatste dag geleiden?

-En wat komt er ná al die grote veranderingen? Wel, dan zijn we eindelijk aangekomen in een soort nieuwe stabiele situatie. De crisis stopte en we vonden ons plekje “in the new World-order”. De BRICS bestaan dan niet meer, maar we kregen er wel de IOE (Integrated Old Europe of I Owe You) er bij… Met als hoofdstad toch Berlijn?    

Is er dan ook echt tijd voor een groot “mea culpa” en een groot leermoment? Zeker ook in de politiek en in ons maatschappelijk denken? We beleven weer eens een van die grote avonturen waar de geschiedenis van de mens zo rijk aan is… En we zullen ook weer óverleven.

Maar…

           als er eentje écht low-cost is (en altijd al was),  “avant le lettre”; dan is het natuurlijk weer die zon! “De koperen ploert” , zoals de Vlaming Stijn Streuvels haar ooit noemde. Hij dacht anders over haar dan ik. Want hij moest ooit in haar verzengende stralen werken op de vlaamse vlasakkers. En mogelijk kreeg hij daar toen ook “low-cost-achtig” voor betaald..

De zon van Mormoiron verwarmde mij bij wat “dolce far niente”, dus terwijl ik dit schreef en het zwembad me lonkte. De Mont-Ventoux, waar ik vroeger pal vóór woonde, verhief zich met zijn machtige silhouet in de vroege ochtendmisten… Het zou weer een zeer warme dag worden; de zon kent geen enkele crisis.

Ze is ook niks bang omdat we nu in Geneve dat “deeltje van God” vonden. Het beroemde boson van ene Higgs, die nu op 83-jarige leeftijd, nog mocht meemaken dat men “het” vond. Met een zekerheid van 99,999999%... zei men ons. Dit Godsdeeltje lijkt onze crisis ook niet op te lossen en lijkt gelukkig ook de zon niet te hinderen in haar edele arbeid.

Ik voelde een beetje woede in me opkomen, toen ik dacht aan wat die bankier van Goldmann Sachs zei: ”We are doing God’s work.” Terwijl hij dat nou net niét deed, want hij was enkel bezig met de mammon, het Gouden Kalf, met le flous… zeggen de maghrebiens hier. Ik vrees dat dit boson ook niks betekent voor onze politici: die hebben heel andere zorgen aan hun kop, dan te weten waar de massa van de kerndeeltjes vandaan komt. Dus Higgs kon ons ook niet helpen. Tenzij zijn wijsheid ook voor onze energievoorziening iets zou gaan betekenen. Ik denk daarbij aan de kernfusiereactor van Iter in Caderache…

Nee, het gaat bij ons nu om iets heel anders. Hoe kun je een aflopende cultuur en dito beschaving, die een gigasucces had (en nog best heeft…) en die (in meerderheid) afdwaalde van alles wat nodig was om dat succes te verkrijgen en te behouden nou een zetje geven? Nu we niet meer lijken weten hoe we dat nóg eens kunnen doen om al het goede en mooie te behouden. Hoe moet je zo’n gigantisch mentaal veranderings- en empoweringssproces aanzetten en pushen in zo’n “oude” democratische samenleving,  die niet tegen haar eigen succes bestand bleek? Mea culpa….

Wel, nu is het hoog tijd voor uw zonnebadje. En u kunt tijdens dat baden en bruinen mijn gefilosofeer over lowcost naar believen wat herkauwen en het zelf wat uitbreiden of… verwerpen.

Ik wens u weer veel “lowcost zon” toe, want dat helpt in elk geval iets bij het verbeteren van de wereld!

14 juli 2012.