De bevolkingsdynamiek.
De pest kon tot voor niet zo lang
geleden grote ravages in de bevolking aanrichten: soms ging de helft van een
stad of regio dood in een paar maanden. In
Marseille weten we daar alles van: we eren hier nu nog Monseigneur Belsunce
voor zijn zorgen voor de pestlijders van 1721. Tegenwoordig zien wij de Aids-epidemieën
in delen van Afrika en weten ook van de zeer moorddadige Spaanse griep in het
begin van de 20e eeuw… Ook weten we van hongersnoden,-vaak door
klimaatrampen veroorzaakt zoals in de 13e eeuw in Frankrijk-, die ontstonden
omdat 50 jaar lang (!) de winters ijzig koud waren en de zomers kletsnat. Ze
richten toen ook grote schade aan in de bevolkingspyramide… De grote oorlogen idem;
zeker WO I (hier “la grande guerre” genoemd), kostte landen als Duitsland en
Frankrijk een groot gat in het mannelijke part van de bevolking; miljoenen
jongere mannen stierven in de loopgraven. Wat dat economisch betekende, toen de
bevolking of in zijn geheel te klein werd of erg scheef werd in zijn
samenstelling, dat weten ze in Frankrijk dus heel goed en uit eigen ervaring.
De normale bevolkingssamenstelling..
Een “normale” bevolking ziet er qua
leeftijdopbouw uit als een klokvorm: jong en oud zitten aan de klokranden en zijn
redelijk gelijk (en in de minderheid) en in het midden van de klok is het vol
en drukjes. We weten dat een bevolking in onze tijden stabiel van opbouw blijft,
als er per vrouw ca 2,1 kind wordt geboren. Twee mensen,- pa en ma-, laten dus
twee kids na en dan gaat alles zijn gewone gangetje. In andere tijden met heel
andere hygiënische omstandigheden en zonder geboorteregeling, was het krijgen
van bijna 10 kids geen uitzondering. Maar daarvan stierf ruim de helft al heel
jong… En als je de 50 jaar haalde was je een grote uitzondering. Let wel, dat
was nog zo goed 100 jaar geleden!
Nu is deze “normale opbouw” verstoord
in veel landen: er zijn te weinig jongeren en een (te) grote groep ouderen; de
klokvorm trok dus steeds meer scheef. Het langdurig wegblijven van epidemieën,
oorlogen en hongersnoden, de veel betere hygiëne en medische verzorging en de betere voeding, maar vooral ook de
dramatische daling van het geboortecijfer naar iets van 1,3 kind/vrouw, deden
de klok erg krom trekken. Welvaart, vrede en weinig rampen veroorzaakten nu een
ander soort van “ramp”: want de ontgroening en de vergrijzing overvielen ons.
Eigen keuze dus…
Het wordt al heel lang begrepen, dat
een moderne economie met relatief hoog welvaartsniveau laten draaien, echt alleen
lukt als je voldoende jeugdige, creativiteit,
kracht en dynamiek hebt en ook genoeg ondernemingslust. Want je moet het
doen met high-tech producten en met export die anderen (nog) niet kunnen maken,
zie nu Duitsland. En ook oppassen met onevenredig veel, erg veel kostende en
zeer weinig consumerende ouderen… Dus met een scheve demografie kom je uiteindelijk
in een demografische crisis terecht. Zie al vele jaren, het drama van Japan:
hét grote “voorbeeld”. Heel veel ouderen daar (die vaak tot 70 jaar werken!),
heel weinig jongeren, 220% van het BNP als staatsschuld, nauwelijks een
immigrant in het land en een snel wegzakkende industrie en export door gebrek
aan managers en techneuten met dash.
Er waren altijd en overal
migratiestromen
Dan is er nog dat andere intrigerende
element: de migratiestromen… Altijd sjouwden er grote stromen mensen over de
aardkloot. Op zoek naar eten, beter leven, vrede en (godsdienst)vrijheid. Het
doodarme Ierland liep ooit leeg richting VS. En het aflopen van het koloniale
tijdperk bracht ook grote volksverplaatsingen mee, zeker in Frankrijk. Uit
Spanje en Italië, later uit Turkije én Joegoslavië en daarna uit de Maghreb
kwamen “onze” gastarbeiders… Luxemburg bestaat intussen voor de helft uit… Portugezen! Want Europa had zelf te weinig goedkope arbeiders om haar economie
op toeren te brengen of te houden. De meeste immigranten bleven, zeker toen we ook de familiehereniging voor
gastarbeiders mogelijk maakten. Deze migratie-moves deden onze bevolkingsopbouw
vaak veel goed… Tót we integratieproblemen voelden opkomen, omdat er te snel
een bepaalde groep te groot werd met een wat meer afwijkende cultuur en
religie… Dat vonden we nogal wat anders dan die katholieke Zuid-Europeanen die
in de 50-er jaren kwamen! En even later stond het dus bol van integratie-discussies…
en politiek gedoe over “niet-aangepaste immigranten”. In Duitsland en elders
gingen de Turken,-vaak vooral de goed opgeleide-, al terug omdat ze zich niet
meer thuis voelden in het westen.
Recent nodigde Merkel bij haar bezoek
aan Spanje de (beter opgeleide!) jonge Spanjaarden, Italianen en Grieken openlijk
uit om in Duitsland te komen werken… Om daar in de high-tech industrie (auto’s
en “de Maschinenbau”) de snel vallende gaten te vullen. Want dat hoogpolige tapijt
op de fabrieksvloer en fysiotherapie op het werk konden de Duitse oudjes, bij
BMW en elders, niet nog langer aan het werk houden. Immers, de gigantische
export vooral naar Azië, waar de Duitsers economisch op draaiden, moet overeind
blijven. Intussen gingen al duizenden goed opgeleide Zuid-Europese jongeren
naar Duitsland en Engeland…. En dat eigenlijk maar zo’n 50 jaar ná hun arme
niet-geletterde landgenoten in de 50- en 60-er jaren van de vorige eeuw. Het
integratiedebat verstomde intussen en de hoofddoekjes-kletskoek verdween intussen
weer uit de politiek… Onze welvaartsredding kreeg de hoogste prioriteit en onze
bevolkingspyramide kreeg zo niet veel injecties meer…
Het westen en de demografie
We beleven nu in het westen dus een
periode van vergrijzing en ontgroening… In bijna alle Europese landen viel het
geboortecijfer fors terug: Frankrijk is de enige uitzondering… Elders vindt er
een grote aanwas in de bevolking plaats vindt: zie vooral Afrika en het MO.
Maar in de Maghreb zien we ook al een sterk dalend geboortecijfer: als de
welvaart stijgt én de vrouwen beter worden opgeleid, gaat die hoge kinderaanwas
snel terug… dat is overal gebleken.
Ziehier wat kerngegevens met vooral
Duitsland en Frankrijk als accent. Als het geboortecijfer in Duitsland (maar
ook in Nederland!) niet snel verandert (dat is nu 1,4 kids/vrouw!), dan zal men
in Berlijn nog maar 66 tot 73 miljoen Duitsers kunnen tellen in 2050. Nu zijn
het er 82 miljoen! Daarvan zal dan 40% ouder dan 60 jaar zijn: 2 op de 5 dus…In
Parijs is men zeer gelukkig, met een geboortecijfer van bijna 2,1 kids/vrouw,
waardoor hier in 2050 daar 74 miljoen inwoners zullen worden geteld (nu zijn
het er 65 miljoen). Dus straks is er hier 1 op de 3 ouder dan 60 jaar (=33%)…
En dat leidt tot heel andere koek in Europa: namelijk méér Fransen dan Duitsers!
Ai, ai!
Demografische spanningen tussen landen in
één valutazone
We moeten ons goed realiseren dat deze demografische
verschillen ook heel verschillende beleidsaccenten oproepen in de twee Europese
reuzelanden. Duitsland met zijn vele oudjes vreest de inflatie, want die is de
vijand van oudjes met geld. Maar ook de vriend van jongeren die graag willen
lenen… Berlijn moet dus reserveren om de pensioen te betalen, maar zonder
genoeg jongeren zijn de Duitse pensioenen op den duur onbetaalbaar… Frankrijk
heeft “genoeg jeugd” en krijgt die pensioenlast dus veel beter verteerd. Maar
moet wel weer oppassen met zijn erg hoge sociale uitgaven zoals
gezinssubsidies, crèches en huursubsidies. Die nodig om zijn andere demografische
structuur te financieren.
Deze importante demografische
verschillen binnen dezelfde valutazone, zijn even lastig als de grote publieke
schulden en het verschil in concurrentievermogen. Bijvoorbeeld: straks moeten de Duitsers bij de Fransen gaan
lenen om hun pensioenlast te kunnen betalen…
Demografie en Europese politiek
De scheve demografie vraagt dus ook om een Europees beleid. Allereerst meer
arbeidsmobiliteit dus: jongeren moeten naar het werk tóe gaan… Franse werkeloze
jongeren dus, hup, op naar Duitse banen!
Daarnaast is de afstemming van de familiepolitiek in de beide landen
gewenst. (Dat steekt ook achter die wens van Berlijn, dat de Fransen hun
sociale uitgaven snel moeten trimmen!). De Duitsers moeten nodig hun bevolkingsgroei
stimuleren en zo dus ook hun sociale uitgaven verhogen. En beide landen moeten
een goed gestuurde en afgestemde immigratie optuigen. Ook vanuit andere
continenten en niet enkel uit oost of Zuid-Europa. Zie dat aloude
migratiebeleid van de VS, dat zeer goed op zijn demografie let. En dat streeft
naar een gestage groei in de richting van 400 miljoen inwoners!
Demografie is dus essentieel voor
welvaart.
Na dit alles te hebben geponeerd is het
eigenlijk best verbazingwekkend dat Europa heel laat ontdekte dat het al ruim een halve
eeuw lang een ernstige scheefgroei liet ontstaan in zijn
bevolkingssamenstelling… Al hadden we natuurlijk nooit eerder meegemaakt, dat
mensen zo oud kunnen worden bij hogere welvaart en bij een hoog niveau aan
medische technologie en zorg. Dat mensen nu 25 of langer tot de niet-actieven
kunnen behoren is voor de mensheid echt nogal nieuw. Ook dat je kunt studeren
tot je 25e voor je aan de arbeid gaat… De actieve tijd werd dus naar
verhouding wel erg kort: nog maar zo’n 35 à 40 jaar dus 50% van een
mensenleven…
Blinde populistische politici en klagende
burgers
Eigenlijk is het verbazingwekkend dat
westerse landen (maar echt niet het op migratie gebouwde VS!) zo laks zijn
geweest met hun demografische beleid. Demografie blijkt essentieel voor
welvaart en dat was echt al lang bekend.
Het is verbijsterend dat Europa dat
liet waaien. Teveel Europese landen zijn dus enorm laks geweest. Dat gebeurt in
Nederland (en ook elders) nu nóg: in de
politiek zwijgen de populisten in alle talen over het alarmerend lage
geboortecijfer maar staan wel lekker populair over de korte termijn te zaniken
(behoud van AOW, pensioenleeftijd, rente-aftrek, etc). Voorbeelden als
Duitsland, -waar Nederland nota bene zeer sterk economisch op spoort-, of als Japan
waar heel duidelijke lessen te leren zijn, hoor je in Den Haag zelden noemen. Politici
gedragen zich als blinde goalgetters, op weg naar een andere enorme kuil… En intussen
wijzen ze Europa af en denken ze zeker niet na over immigratie. Mede omdat die
belachelijke hoofddoekjeskramp hun dat nog steeds verbiedt.
Tenslotte
Wie regelmatig mijn blogs en Le
Provençal las weet dat deze blogger al jaren geleden ontdekte hoe important
demografie is voor een economie; zeker
voor een moderne neo-kapitalistische! Datzelfde geldt voor het onderwerp
migratie: dat is een echt besturingsknopje aan de welvaartsmachine geworden.
Ook al leidt massa-migratie soms tot
integratieproblemen en heeft het onze generatie sterk getekend. Helaas, xenofobie
is even oud als de mensheid en komt vooral boven, als er sprake is van één
minderheid die groeit naast één grote meerderheid. Overigens veel minder als er
sprake is van een ware mix van vele minderheden: zie de VS… Én als er ook nog sprake is van economische
moeilijkheden, stijgende werkeloosheid en grote onzekerheden en instabiliteit
in de wereld, worden vele gewoon bang voor vreemdelingen.
Mensen veranderen soms heel sterk in
opvatting en gedrag, vooral door snelle welvaartswisselingen.
En mensen blijken dus steeds opnieuw nauwelijks
bereid op tijd te kijken naar “hun” lange
termijn: de korte termijn, hun dagelijkse leven, is gewoon punt één. Politici
volgen de meerderheid meer dan dat ze die sturen… Nu snappen we weer langzaam
dat een bevolkingsopbouw bijsturen ook een beleid op zeer lange termijn
vereist. Mensen stimuleren om genoeg kinderen op te willen voeden is niet
eenvoudig en bevolkingsgroei realiseren zonder immigratie is erg lastig en
traag. Pas na ruim 20 jaar (nu vaak 30 al!)
worden jonge mensen tegenwoordig ouders….en hun kinderen idem. Dus twee
generaties, dat is veel te weinig om een bevolking weer echt te doen toenemen…
In ruim 50 jaar (dat is dus tot 2065 bijna!), kun je dus weinig bereiken zonder
immigratie. Zie Duitsland waar het zeer moeilijk blijkt te zijn om het
geboortecijfer te liften en waar Merkel nu jong en werkeloos Zuid-Europa
“uitnodigt” om de bevolkingsbrand te komen blussen. En dat moet ook een beetje
gauw gebeuren… dat weet ze nu.
Maar…
De zon heeft ook geen kindertjes; althans we
vonden er nog geen. Of ben ik gewoon slecht ingelicht en zijn er nog 1 miljoen
zonnetjes in het heelal? De demografie van het heelal is een van de vele
gebieden waarop ik bepaald beperkt thuis ben. Of is de zon misschien bang
geworden van de Big Bang en wil ze na die klap zelf nooit gaan bevallen?
Er zijn mensen die een verband zien tussen
een hoog geboortecijfer en hoeveelheid zonneschijn. Immers zie die warme landen
in Afrika en het MO waar de kinderen met een dozijn of zo worden geboren per
familie… Om ook met halve dozijnen te sterven door slechte medische zorg… Wat
preciezer gekeken blijkt dat niet de zonneschijn en de warmte daar iets mee te
maken hebben, maar wel de armoede, de droogte en de honger en de lage opleidingsgraad
van de vrouwen. Want zie de Maghreb waar de welvaart nogal steeg de laatste
jaren en vrouwen ook al (deels) prima zijn opgeleid. En waar het geboortecijfer
dus onmiddellijk daalde tot nu iets van 2,5-3 kids/vrouw…. Maar een klein
beetje hoger dus dan in Europa. Daar is de zon dus echt niet debet aan.
De zon heeft daarentegen wél iets van
doen met migratie denk ik. Vele koude noorderlingen emigreerden (zoals uw
blogger) naar warme zonnige streken… En de armen uit zonnige streken als de
Sahel, waar de droogte hen arm houdt, trachten vaak illegaal naar landen met
meer welvaart en minder zon te vluchten. Waarbij er niet weinig omkomen… De
vlucht naar en weg van de zon en de droogte is dus wel een voorbeeld van de invloed
van de zon op de demografie.
Op 14 juli j.l. was er een ongewoon
sterke zonnestorm, te vergelijken met die van 1859 en 1921… In 1921 viel in een
groot deel van Noord-Amerika de stroom langer uit… Daardoor wordt ook de
luchtweerstand hoger waardoor het ISS 300 meter per dag zakken zal en
vliegtuigen moeten omvliegen wat erg duur kan zijn. En piloten moeten
communiceren met de oude korte golfradio want iets anders werkt niet meer.. Men
verwacht de komende maanden serieus enkele stevige zonnestormen die erg veel
narigheid kunnen veroorzaken in onze moderne elektronische wereld. Gaat nou die
zon onze demografie toch stevig beïnvloeden dan? We moeten het maar gewoon afwachten.
Want de natuur toont ons dagelijks dat niet alleen de mens de baas is op onze
aardkloot.
Wel, nu is het hoog tijd voor wat
zonnestralen op uw bast. Maar pas op als u zuidelijk bent en laat uw behangetje
niet te fors verschieten. Dus niet té lang filosoferen tijdens dat baden en
bruinen want dat doet u in meditatie verzinken….
Ik wens u weer veel aangename zonnestrelingen
toe. Want dat helpt in elk geval iets bij het positiever denken over onze wereld.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten