CYNISME OF SPINOZA?

In Syrië staat de teller op 7500 doden en Assad schiet vrolijk verder; niemand durft hem te stoppen. De christenen in zijn land, staan achter hem, want zonder de snipers van Assad zijn zij aan de beurt, vrezen ze… De VS stopt “pas” in juni met olie tappen in Damascus…, want pas dan is hun alternatief voor die gemiste olie op juiste toerental.

De Russen en de Chinezen hebben, om zeer eigen redenen, geen zin om Syrië in de V-raad te zien veroordelen voor moord en doodslag: de Russen leveren de wapens en hebben in het MO daar hun enige militaire basis en de Chinezen kunnen elke druppel olie gebruiken, ook die uit Syrië dus. Dus zetten ze hun vetorecht steeds weer in… En de hele wereld kijkt geschokt en machteloos toe (?).

Israël en Iran zenden hun killers/bommenleggers, met staatsopdracht en staatsgeld, naar diverse landen waar ze elkaars diplomaten en geleerden “wettig” opblazen. En Obama tekende eind 2011 een wet waarin “nieuwe Guantanamo's” gewoon geoorloofd blijven… Nog ruim 160 gevangenen wachten al jaren op een aanklacht (!) en een eerlijk proces in de “Cubaanse” zon van Guant…

EU-landen “dwingen” nu het Griekse volk,-dat fors werd bedonderd door hun politici en bestuurders-, op de knieën. Terwijl ook zij de ogen sloten voor jarenlang sjoemelende Griekse regeringen en vanaf het moment dat ze de eurozone inkwamen. Van den Broek, toen Brussels buitenlandman, was er ziedend over… hij wist dat Griekenland nauwelijks een industrie had , zo corrupt was als wát met europees geld, … en al de helft van zijn bestaan (sinds 1830!) failliet was… Nu het gevolg van dit alles er volop is, dwingen wij daar ontslagen “en masse”af, ook pensioenverlagingen van 25% en verlaging van het minimumloon met 20% en nog meer ….  Het volk slaat intussen woedend alles plat en wreekt zich op politiek en politie en noemt Merkel zelfs een nazi. De sociale chaos en het anarchisme loeren op kansen,  nú en zeker tijdens, en zelfs ná de verkiezingen.

Opgehangen Armeniërs

Frankrijk wil het ontkennen van genociden (met name die op de Armeniërs in 1915 door de Turken die en een beetje geholpen door de Duitse keizer) strafbaar stellen. En Turkije dreigt met het ergste en wil niet toegeven.  Dit land wil(de?) in de EU en is een model, een “voorbeeldland” voor veel islamitische landen waar de jeugd religie en staat wil scheiden…

Het westen is, wereldwijd, dé grote wapenleverancier en dus vlogen westerse soldaten in diverse oorlogen de eigen producten om de oren. Duitsland is ook een hele grote, maar weigerde in Libië mee te doen, en zo de ondergang van Benghazi te helpen voorkomen en die van Khadaffi te bevorderen...

Sarkozy vocht wel, en als een leeuw, en met anderen uit het westerse kamp, tegen Khadaffi die hij pas nog in de tuin van het Elysee zijn tent liet opbouwen. Omdat die Khadaffi de grootste olieplas van Afrika had en Frankrijk dichtbij ligt en geen olie heeft. Tony Blair uit Engeland wilde die doden van Lockerbie ook wel wat sneller  vergeten om dezelfde “energetische redenen”. Ook daar sloeg men óm en ging meevechten,  toen die Khadaffi dreigde te worden vervangen door een “onduidelijke” oppositie… Want die moet je te vriend moet houden, want ze zouden namelijk kunnen winnen en wat dan met die olie?

Bush en co zagen Saddam aan voor een gek met “massavernietigingswapens” maar vonden er geen één… Intussen weten we allen dat ze logen, die Amerikanen en Britten, en de “preventieve oorlog in Irak” enkel om “energietechnische redenen” uitvoerden. Nu, 10 jaar later,  zijn er nog dagelijks vele doden na al honderdduizenden doden en gewonden eerder, en iedereen vluchtte en vlucht nog steeds…

Het westen predikte een superliberale wereldeconomie mede om de armoede in de wereld te verjagen, maar hief intussen óók, met grote willekeur, invoerrechten op importen uit doodarme landen… Om de eigen industrie te beschermen. En dat konden die armen zich niét veroorloven in omgekeerde zin.

Dit is een, onvolledige en willekeurige, greep uit de wereld waarin U en ik leven, en wie een pietsie is geïnformeerd, weet: “dat een nationaal belang (bijna) altijd rechtvaardigt dat je (ook) mensenrechten met de voeten treedt…”.  Wat helaas al een eeuwenoude praktijk is die bleef, ook al werden we erg beschaafd en gingen we in mensenrechten geloven en gingen we die zelfs elders “prediken”.

Het mensbeeld dat je daarachter moet vermoeden is bepaald niet iets wat je graag openlijk krijgt opgeplakt. Het is eigenlijk nogal schokkend en beschamend… zeker voor een moderne democratie met hoge welvaart en “veel arrogante oordelen over gewelddadigheden in die arme (achterlijke!)  en minder ontwikkelde landen”. De hypocrisie is meer dan schrijnend… en toch moeten wij er mee proberen te leven , bij voortduring en zonder te veel zelfverwijt en laat staan in een “open politieke discussie.

Dus de mens is slecht”en neigt gewoon naar het slechte? Of is gewoon wat simpel, opportuun en egoïstisch? Of wreed en enkel uit op een goed leven en winstbejag? En heeft een zeer selectief en kort geheugen en bepaald geen “indrukwekkend empathisch vermogen”?

Óf zijn wij gewoon dus álle zo, met álle (mede)mensen, of bestaan er “slechte en goede mensen”? Moeten we dat gewoon constateren en accepteren en maximaal hopen dat het ook “af en toe ook een beetje goed gaat”? Zo’n conclusie voelt niks prettig en is ook geen leuke borreltafel-item. 

Hoe kun je in déze medemens (en dus ook in jezelf!) blijven geloven als je het bovenstaande niet kunt ontkennen en moet onderschrijven, als je ook een beetje netjes wil oordelen en goed wil rondkijken? Nogal wat mensen pleegden zelfmoord in Europa tijdens de ontdekking van die wrede nazi-terreur, die het toppunt van cynisme en onmenselijkheid was. Wat moesten zij, de optimisten van weleer, anders doen? 

Baruch Spinoza

Iemand die dat probleem “oploste” en daarom als uiterst vriendelijk en vreedzame mens ,(veel tekort), door het leven kon gaan, -overigens in armoede en verguisd door zijn vroegere religieuze vrienden-, was de joodse geleerde uit Amsterdam/Voorburg, met de naam Baruch Spinoza. Zijn opvattingen en filosofie zijn nog steeds springlevend en indrukwekkend. Hij kreeg dan ook niet zómaar een uitnodiging om in Heidelberg hooggeleerd te gaan doceren; wat hij echter beleefd weigerde. Hij dacht na, schreef, discussieerde met vele wetenschappelijke toppers uit zijn tijd en sleep dagelijks lenzen om zijn brood te kunnen kopen. 

Hij had ook echt nooit de pest aan zijn medemens, nee, hij was uiterst begrijpend en optimistisch over zijn soortgenoten (en dus zichzelf!), over die mens als onderdeel van de natuur. Hij bleef zo een leven lang, -zonder een religie te onderschrijven-, en ook zonder een (traditionele) God of opperwezen te erkennen. Al deed hij dat laatste wel voorzichtig gezien het daaraan klevende gevaar in zijn dagen.

Hij zag de mens als een onvolkomen stukje van de natuur, die de hele dag van binnenuit geplaagd werd door impulsen van binnen dus uit zijn organisme… Die dus helemaal niet zelf koos uit “vrije wil”, nee, een mens die dus moest leren de goede impulsen “door te laten/te volgen” en “de slechte te onderdrukken”. Daartoe achtte hij een leven lang nodig vol met studie, denken en observatie.

Alle kwaad dan ook maar aan iedereen “vergeven”? Nee, dat kon echter ook niet in zijn visie: mensen moesten bij hun foute koers worden tegengehouden en, bij gevaar voor derden, zelfs echt daaraan worden gehinderd, door een “overheid”. In zijn visie als een bescherming van “die natuur”, die dat nodig had en verdiende.

Hij was natuurlijk niet de enige filosoof met een “eigen” mensbeeld; vele waren hem al voor gegaan en velen leefden ook in zijn tijd, naast hem. Met vaak heel andere, eigen opvattingen over “hun” soort. Vaak ook erg schokkende en erg cynische, en zelden waren het “optimistische”.

Spinoza leefde zijn (korte) leven conform zijn denkbeelden; in grote balans met zijn medemensen (ondanks een heel kwalijke behandeling door sommigen) en was voor alle een waar voorbeeld. Een goed mens vond men… , de Portugese joodse gemeenschap in Amsterdam uitgezonderd.

Dus mogelijk bestaat er toch een “houdbare” filosofie over ons mensen, die ons het leven met onszelf en de medemensen goed leefbaar  maakt. Immers, enkel als je dat lukt, kun je echt als een gelukkig mens leven. Het gewoon niet ver willen kijken en het ontkennen of negeren van negatieve kanten van je soort , is immers slechts een onwerkelijk “schijngeluk” koesteren. Wat op den duur niet overhoudt, zie ook de morele crisis van nu…. Na de dozijnen die er eerder waren. Toch is dat  “schijngelukkig zijn”, de meest favoriete keuze van de meeste mens; althans zo lijkt het vaak…

Niets dus voor die Spinoza, die de werkelijkheid echt zocht en die zeer leergierig bestudeerde. Vol liefde voor die complexe mens met zijn innerlijke driften en pulsen, die hij de hele dag de baas moest blijven.. Wat hij alleen ooit perfect zou kúnnen, door een continu en levenslang “ leren en studeren”.

Iemand die zo zijn leven kan vormgeven verdient, denk ik,  alle aandacht en waardering. Zó worden is iets waar naar het streven zou moeten worden gepropageerd en aangeraden. Doe dat dus “gewoon” en u bent al, zomaar,  in één eerste stap,  een gelukkige “spinozist”.

Maar,

kijk goed naar die wonderlijke natuur, waar U en ik een deel van zijn, en zie welk een schoonheid er in schuil gaat.  Respecteer haar en tracht haar complexe aard nog beter te begrijpen en voel je zo meer  “één deeltje van dat mooie geheel”. Gedraag je ernaar, ondanks de moeite die dat eist.

Vergeet zo ook je eenzaamheid: je bent echt een deel van iets heel groots en moois, waaraan je met vele “verbindingen” vast zit. Je bent een deel van iets eeuwigs, iets moois, dat altijd zal blijven ook al verandert het voortdurend.

Dat doet weer denken aan die zon: die warme en geliefde representant van die natuur. Die zoveel stimuleert aan moois en goeds, maar die ook kan beschadigen bij “overmatige ontmoetingen”. En die zo hoog is en toch zo dichtbij.

U zoekt ook iets “hogers” , dat u richting geeft, warmte ook en troost? Noem het voor mijn part  een soort van “God”;  probeer het dan eens met “die natuur van Spinoza”. Immers U behoort er zelf toe: u werd er zelfs uit geboren en u zult er, hoe dan ook, ooit in rusten. En wat is er eigenlijk mooier dan deze gedachten,  zittend in die koesterende zon. Lees dus wat Spinoza-wijsheid in die zon en voel op uw huid het gelijk dat hij zou kunnen hebben. Of beter; dat u “zijn gelijk” zou kunnen accepteren, omdat het elk cynisme wegdrukt. Immers, cynisme is de vijand van de zon, de natuur en van ons mensen.

Deze “prediking” wilde ik u uit de Marseillaanse zonnige hemel meegeven. Het zou kunnen helpen om het dagelijkse keiharde nieuws te accepteren,  te begrijpen. Immers u ziet altijd om u heen  “dé natuur, úw natuur, ja dus “úzelf” in actie…. Met alle grilligheid, verdriet en alle moois wat er bij hoort…  

Dat moet een goede gedachte zijn, om warmpjes met wat zon, oud bij te worden.

,9 maart, 2012.