LE PROVENÇAL: VAN MARSEILLE TOT IN CUCURON!

U weet dat de redactie tegenstellingen ook niet schuwt. Dus waarom niet ook eens een blog die is geïnspireerd op zowel het woelige Marseille als het paradijselijke Cucuron? Waarom niet het onvergelijkbare, toch eens naast elkaar gezet?

Reputaties van plekken op de wereld, ontstaan in stilte, vestigen zich sluipend en zijn vervolgens nauwelijks nog te veranderen. Ze kunnen zeer verscheiden zijn én ook hemelsbreed gaan verschillen van de realiteit.

Zie Marseille met zijn wat “twijfelachtige” reputatie. Waarvan het veranderen een taai werkje blijkt te zijn dat veel tijd en zweet kost. Helaas: voor het verknallen ervan, zijn een paar akelige incidenten van één mafioso-duo al genoeg. Dat weten we in Marseille als geen ander!

Maar ja, als je in Frankrijk, -het land van de jaloezie zegt men (ook al weer zo iets!)-, stad nr. twee bent (ná Parijs), én je probeert je te verheffen na een periode van grote neergang, dan vraag je natuurlijk om forse tegenwind. Dus is het hoog tijd voor wat mooie werkelijkheid en het afschieten van wat té foute cliché’s.

Zie hiernaast die onbezoedelde, liefelijke, reputatie van

Cucuron: dat mooie dorpje in de Luberon. Met ook zijn fraaie camping Le Moulin à Vent. Een waar paradijsje in het beheuvelde zuidelijke deel van de Vaucluse. Ook een beetje het woonlandje van de rijkere…. Waar het leven nog goed is en het boulen dé dagelijkse sport is gebleven... Maar als je het zuid-oosten van Frankrijk ook meemaakte met zijn fameuze onweren of zijn dagen met forse rukwinden, dan weet je de vele mooie kalme dagen des temeer te waarderen.

Contrasten zijn deel van het leven, zie hier enkele tussen een wereldstad en een klein dorp  en enkele binnen een miljoenenstad en binnen een landelijke regio.  

Natuurlijk lieten we het ook niet na, om nog wat cliché-tjes toe te voegen: in de vorm enkele vakantie-actie-foto’s! De hele redactie van de beruchte Le Provençal, -dat al bijna 10 jaar oude media-verschijnsel-, genoot van zijn jaarlijkse bedrijfsuitstapje in zuidelijke, franse contreien. In Marseille en de regio rond Cucuron; en besloot om daarvan ook aan u lezers verslag te doen. Zie wat we ervan bakten tijdens de redactiemeeting in mei 2014.

Marseille: hoezo “altijd harde mistral en verzengende zon”?

Marseille heeft 2858 uur zon per jaar (ja: zo’n 8 uur per dag gemiddeld!). En zelfs in de winter is er zeker één dag zon op elke drie dagen. Dat is precies “meteorologisch” nagemeten tijdens de afgelopen 10 jaren. Dus discussie hierover is zinloos. En die van Aix-en-Provence, hadden maar 3 uurtjes méér… Maar zij hebben meteoboys “omgekocht”, dat weten we. Weg dus ook met Nice, met zijn bescheiden 2724 uurtjes zon!

We danken die uren zon vooral aan die aloude mistral, de droge, onrustige wind uit het noorden. Die aanraast door het Rhônedal. Dus laten we ook meteen die andere mythe over die “vreselijke mistral” hier, definitief de nek omdraaien. Officiële statistiek toont: Marseille doet maar 79 uur mistral per jaar! In Orange blaast die liefst… 109 uur! En Avignon is ook echt niks best. Dus dat onuitroeibare verhaal van die mistralperioden van 3, 6 of 9 dagen, moet dus ook van tafel. In 10 jaar (= 3650 dagen) gemeten: 127 keer mistral van drie dagen en 25 keer mistral voor 6 dagen. En 9 dagen mistral, komt dus… zelden voor! Als je in l’Estaque (noordzijde Marseille) woont, is het maar een heel klein beetje erger. Het feit, dat maar één keertje zo’n grote SNCM-ferry (de Napoleon Bonaparte dus), losraakte van zijn trossen in de haven van onze stad, bewijst met kracht, dat die mistralverhalen schromelijk zijn overdreven. Zij die recent de blog lazen over het regattabezoek bij forse mistral weten ook dat een tochtje in de Rade van Marseille met 100 km mistral, een uitdagend maar niet te versmaden avontuur is. En zeg nou zelf, wat is een havenstad met duizenden zeilboten nou zonder flink wat wind? Zo moest men vroeger op zee vooruit komen!

Dus please: stop dat gejammer over forse winden en brandende zon in Marseille. Gewoon:  “de kift” dus!

Hoezo “Marseille gevaarlijk”? Ook al je reinste gossip!

In 1903 zei de ultra-rechtse krant Lige de la Patrie, dat “die massa geïmmigreerde Italianen in Marseille ook al in “het leger van de misdaad” waren ingelijfd”. En ene J.M. Le Pen,

-ook zo’n lekkere jongen-, zei in 1986 nog dat: “die geïmigreerde bevolking van Marseille een vijver voor het terrorisme” zou zijn. Dat lijkt op die Nederlandse Achterhoekers, die klagen over misdadige marokkanen;  terwijl er geen enkele marokkaan blijkt te wonen!

Dat bijna elke marseillaan met een kalashnikov rond zou lopen, gelooft toch ook niemand? Dit is een nogal arme stad, en de munitie van zo’n Kakov is echt peperduur. We zitten nu, -half mei 2014-, op maar 7 drugsdoden. Wat een

ietsje meer dan gemiddeld is. Maar Amsterdam (niet zo groot als Marseille) zat gedurende vele jaren echt stevig hóger! En in de VS schieten pubers meer mensen neer, dan hier de drugsmaffia doet. Die dat overigens netjes “in noord doen”, in hun eigen buurten dus. En recent zelfs steeds vaker “buiten de stad”, dus in het groen. Waar zij hun villa’s tegenwoordig gelukkig hebben.

Hier in het centrum vliegen u dus geen kogels om uw oren. Daar rent u hoogstens zo’n collierdiefje op de vlucht omver en soms raakt u er uw portemonnee kwijt. Maar dat gebeurt enkel “onnozele toeristen” die, -punt één-, meestal veel rijker zijn dan een marseillaan en die ,-punt twéé-, ook echt te koop lopen met hun rijkdom! Als u een beetje oppast, bescheiden blijft, goed om u heen kijkt en uw schatten goed wegbergt, gebeurt u helemaal niets! 

En wat die rond-racende kleine zwarte autotjes met luide sirene en blauw zwaailicht in de autocabine, doen? Wel dat is onze: “cowboy-politie”. Vanwege die zuinige parijzenaars, hebben we hier namelijk echt wat “te weinig blauw op straat”. Dus moeten wij het allemaal puur “repressief oplossen” hier, waarbij luidruchtig rondscheuren van “hot naar haar”, natuurlijk niet vermeden kan worden. Daarbij komt nog: per kilometer stadsweg woont hier zowat 8 à 10 keer méér volk (vanwege de hoge gebouwen met 8 etages!) dan elders. Dus hoor je hier, -op een kilometertje rondwandelen-, gewoon ook 10 x zoveel “repressieve actie”, dan in een kleine stad of een dorp! Idem wat die rondscheurende ambulances betreft natuurlijk. Maar dat betekent ook niet een abnormaal hoog aantal hartinfarcten per inwoner! Weest u zich daar dus bewust van als u hier wandelt. En stel uw “foute” impressies en conclusies dus bij!

De redactie kan, -vier man sterk-, getuigen dat deze wereldstad met dorpse trekjes, wel haar eigen handleiding heeft, maar verder vredig is en enkel wat lawaaierig aan doet ……

Cucuron; het Eden van Zuid-Frankrijk

Cucuron ligt, stil en mooi in de heuvelen van die vredige

Luberon. Er is ook Mistral maar hier gematigd en ook de zon is hier volop, maar wel wat vriendelijker schijnend. Passend bij de zachte heuvelen. Verder lijkt het maar in heel weinig op dat woelige Marseille. Dat metalig klikken van de botsende Jeux de boulesballen hier, lijkt gelukkig in de verste verte niet, op het ontgrendelen van een kalasjnikov. Dus geen maffia te zien tussen de wijnboeren…

Hier vliegen kleine en kleurige vogels rond de bomen en je ziet hier geen bosjes stadsduiven die vechten om kruimels. Ook krijsende zeemeeuwen ontbreken hier geheel. Natuurlijk herinnerden we ons, -op bezoek op de Camping Le Moulin à Vent bij de Nederlandse redactiehelft Theo en Marina-, best

met weemoed ook het mooie Mormoiron. Vroeger het woon dorpje van Leon en Mieke, meer noordelijk, aan de voet van de Mont Ventoux. Waar we op “Le Brilhas”, 10 jaren genoten van de uitgestrekte wijnvelden, afgezoomd met rijen olijf- en amandelbomen. Le Moulin à Vent is ook zo’n oase van rust, waar je onder aangename conversaties het mooie glas heft, onder vrienden. En waar je, ná een hapje of er net ervóór, -maar wel uit de zon-,  een kalm spelletje petanque speelt. Tot 15 punten officieel, maar waarom niet ook een enkel keertje tot 12 ? Mooie Fanny, met haar zachte derrière om te kussen, deert het immers ook niet?

En dan dat heerlijke eten in die lokale uitspanningen. Marseille heeft naast zijn niet te imiteren bouillabaisse ook wereldwijd de beste pizza’s. Zelfs betere dan in Napels zegt men hier, waar veel nazaten uit deze stad leven. Maar ook wat op je bordje serveert in Victor, bij de Pharo en in Cadenet op twee steenworpen van Cucuron en in La dependance de la Poule aux Roulotte, is niet mis.  

Dat alles in één weekje, dat begon in Marseille en eindigde

op Le Moulin à Vent bij Cucuron in de Luberon. Met menu’s van Marokko, -via dat echte traditionele Provençaalse gerecht La Daube-, tot aan de fusion keuken van Mieke. Gevolgd in Cadenet door een smakelijke Côte de boeuf “et sa garniture traditonelle”, nadat  een amuse geuele van moules met groentemix de papillen had doen ontwaken. De “home-salad” van Marina overgoten met lokale wijnen waren de heerlijke opmaat voor de avond en een ware landelijke nachtrust. Echt CUCUCU  dus: een zonnige mix van CUltuur, CUlinair en CUcuronse kout.

Zie, ter aankleding van de tekst, de foto’s van onze escapades door stad en land. Naar willekeur geknipt tijdens diverse escapades. 

Besluit van de redactie: we gaan gewoon dóór!

We vermoeien u niet met al die hoofdbrekens in de

redactievergadering. Wat voor u telt is de uitkomst. En die is, dat we gewoon doorgaan met dit wat eigenzinnige amusement. Waarin we enkel, van tijd tot tijd, lichte verbeteringen zullen nastreven. Of die noodzakelijke aanpassingen zullen aanbrengen, die de voortrazende wereld 2.0, ook van ons eist. We danken hen, die via een reactie blijk gaven van hun belangstelling en zeker ook zij die ons waardevolle tips aan de hand deden. Die leesbaarheid etc. zeker ten goede kwamen.  

Met dit uiterst beknopte resumé uit de aandeelhouders meeting, besluiten we. We wensen ons allen nog veel aangename dagen toe: u de lezers en het redactieteam. Dat nu alweer uitziet naar de shareholders-meeting 2015!    

Maar,

een kort woordje over de zon, die hier zo overvloedig schijnt,  is ook hier op zijn plaats. Dus hulde aan die weldadige verre gasbol, die vaak tot inspiratie dient en die ons alle zo belangeloos verwarmt. En die ons dagelijks doet beseffen, hoe oneindig groot onze leefruimte is; waarover we steeds meer aan de weet komen.

Deze zon verbindt ook de LP-redactieleden. Want het blijkt nog altijd dezelfde zon te zijn, die haar mooie werk doet. Zowel in Spaubeek in het Limburgse land als in Marseille, hoog boven het Gare Saint Charles. Deze zon vergroot de saamhorigheid en bevordert ook het regelmatig filosoferen. Tenslotte levert ze ook het bewijs, dat het gezegde: “Er is niets nieuws onder zon”, niets aan actualiteit verloren heeft.

Dus zoek ook nu uw eigen warme zonneplekje op;  waar dat ook moge zijn. Denk daar na over de mooie dingen van de vakantie. Óf lees wat uit de werkjes uit het Le Provencal-archief. Tegenwoordig kan dat ook al op een tabletje, via een ander schermpje of zelfs op uw TV-scherm!

Weer veel mooi weertje toegewenst van,

de verzamelde redactie op vakantie.

Cucuron-Marseille, mei 2014.

   

RIJKE STINKERDS OPGEPAST: PIKETTY IS OPGESTAAN!

Zijn boek ”Capital”, verscheen al in 2013 in het Frans en nu in het Engels. Het kon zo een “World bestseller” worden. De jonge briljante (linkse) econoom Piketty, wordt nu ook zelf snel rijk. Zijn timing van het publicatie-moment, blijkt marketing-technisch gezien zeker ook “malin” (=slim, gewiekst, zoals fransen dat zeggen). Immers we leven in een tijd van razendsnel stijgende inkomensverschillen. Waarbij de VS dé koploper zijn, maar ook China en India zich ook niet laten kennen! Natuurlijk geeft Piketty ook aan wat hiertegen moet worden ondernomen. Waarmee zijn boodschap ook een “politieke” wordt. Terwijl zijn boek vooral een gedegen “theoretisch economisch kunststuk” is.

Opvallend is, dat hij niet ingaat op de sterke afname van armoede en honger op de wereld, in de laatste 15 jaren. Wat de verdenking oproept dat zijn betoog teveel “westelijk van kleur” is.

Lees over wat hij echt schreef in zijn boek, en stel vast dat u dát in de media niet altijd zo begreep. Maar dat mag eigenlijk op vandaag, niemand meer echt verbazen…  

 

Tien jaar data verzamelen en analyseren..

Piketty met zijn medewerkers spitten zowat alles door, wat iets kon zeggen over “de ontwikkeling in de inkomens(on)gelijkheid”, sinds het begin van de industriële revolutie. En dat alles werd zeer intelligent op een rij gezet. In de 18^e en 19^e eeuw was, -en dat leerden we al van dat schokkende boek “Oliver Twist” van ene Charles Dickens-, geld en bezit bijna geheel in handen van enkele rijke families. Die deze toestand handig en met harde hand deden voortbestaan, samen met de (hen toen goedgezinde) overheid. Dat veranderde maar langzaam tot de twee wereldoorlogen van de 20^e eeuw waren uitgevochten. Denk maar aan de grote depressie van de 30-er jaren en aan wat daarna volgde.

Die inkomensongelijkheid veranderde dramatisch en snel, ook al deden de politiek en de overheden daar veel aan met hun progressieve belastingsystemen. Piketty signaleert, dat op vandaag, die zélfde vroegere tijden, -met hun snel toenemende verschillen in welvaart-, weer volop terug lijken te zijn.

Zo stelt hij goed gefundeerd vast, dat enkel in de periode van 1945 tot ca 2010 sprake was van een “niet al te grote verschillen in welvaart”. Dus tót 50 jaar zo’n 50 jaren geleden en ook  weer vanaf nú, -want dat is ook zijn boodschap-, was het met een redelijke welvaartsgelijkheid eigenlijk nooit al te best gesteld. Waarbij echter meteen moet worden opgemerkt, dat als je nu wereldwijd kijkt: misère, armoede en honger in hoog tempo vermínderen. Maar, búiten het westelijke deel van de wereld! Deze constatering ontbreekt in zijn boek… Maar, wie weet, is dat een onderwerp voor een volgend boek: “Capital II”!

 

Hoe kwam Piketty tot zijn economische theorie over “kapitaal en ongelijkheid”?

Rijkdom blijkt, -als was er steeds deze ongeschreven wet-, altijd en op natuurlijke wijze, “sneller te groeien dan de totale economische productie (het BBP) doet”. Zijn wetje schrijft hij kort op als: r > g. Dus de snelheid (“rate of return to wealth”) waarmee rijkdom toeneemt is groter dan die van “de economische groei” (economic growth rate). Of nog pregnanter gezegd: de betekenis/invloed van de rijkdom neemt toe bij afname van de economische groei. Áls de overige factoren gelijk blijven: dus als er niet tegelijk sprake is van een explosie in de bevolkingsgroei en/of een pregnante technologische ontwikkeling. Eigenlijk zegt P. dus: er bestaat in onze samenleving “geen natuurlijke tegenkracht“ tegen die “concentratie van de rijkdom”. Nog anders gezegd: “Liberalisme leidt tot grote inkomensongelijkheid”…

Zijn waarschuwing is dus ook te raden: “Enkel de overheid kan dit, met een adekwaat fiscaal systeem, corrigeren”. En doet dit uiteraard ook om de politieke, sociale en economische instabiliteit, -die grote welvaartsverschillen meestal oproept-, te voorkomen of te bestrijden.

Dat lijkt pikant veel op wat die puissant rijken, als ene Bill Gates en Warren Buffet zelf vaker zeiden. Immers zij beweerden, bij herhaling, niets te hebben tegen stevig hogere belastingen voor de rijken. En geven dan ook aanzienlijke sommen weg, aan de arme medemensen.

 

Natuurlijk kreeg Piketty lawines van commentaar..

Er zijn economen die zich er over verbazen dat P. “klakkeloos = min of meer statistisch en empirisch”, aanneemt, dat:  “Gisteren weer de maat is voor de toekomst”.

Anderen zeggen dat toch ook die andere fundamentele theorie bestaat, die zegt dat: “Hoe meer er van iets (zoals rijkdom) is, hoe moeilijker het wordt om daar een goed rendement mee te maken”. Immers overvloed van iets doet, de prijs daarvoor dalen… En nog een ander commentaar is: “Vroeger werden vele rijk door te erven, maar op vandaag moeten rijken gewoon hard werken voor het behoud van hun rijkdom”.

Dus zijn er ook best lezers en experts die P. van ideologische bijbedoelingen verdenken . En die zijn werk dus niet primair of alleen “economisch–wetenschappelijk” vinden. Sommigen noemen zijn beweringen zelfs “economisch schadelijk”. Verstokte liberalen, of erger nog libertijnen, zien in zijn geschrift zelfs een bedreiging voor de welvaart van alle!

Zijn vakgenoten zijn het er bijna unaniem over eens, dat Piketty en Co, -hoe dan ook-, een knap staaltje economische analyse voorleggen. Een ware bijdrage aan de wetenschap dus.

De VS-kanonnen uit de economie Stiglitz en Krugman delen de aanbeveling van P. helemaal niet en Stiglitz noemde hem zelfs:  “weer zo’n foute Marx”.

De pragmatici van Goldman Sachs deelden de beursbedrijven ook even in. Een groep die levert aan “de rijken” (Tiffany’s, Whole Foods, etc.) en de andere die verkoopt “aan de armen (Family Dollar, Dollar General, etc). De beurswaarde van de 1^e groep, de rijke, ging +80% in 5 jaar, maar die van de “arme” schoot liefst met 290% omhoog! Merci, Monsieur Piketty!  

Maar, nogal wat journalisten zijn er van overtuigd dat P. bereikte dat zijn inzichten en overtuigingen merkbaar van invloed zullen zijn op de economische en sociale debatten; nu en in de toekomst. P. zette dus minstens een stevig discussiepunt neer!

 

En wat denkt uw blogger er van?

Ach, hij is slechts een “eenvoudige bedrijfskundige”. Die ooit veel economie moest leren, en die ook ervoer in een lange adviespraktijk. Maar natuurlijk wordt je zo geen “theoretisch topeconoom”. Dus neem de volgende commentaren met de nodige omzichtigheid tot u!

Eerst maar wat economisch getint commentaar:

-Alle experts weten dat Clinton en andere, -al in 1993 beseften-, dat de mondialisering betekende dat de rijke landen zouden verarmen en het de armen beter zou gaan. Iemand zei, -daarbij konigin Marie-Antoinette parafraserend, die sprak over “brood en brioches”- : “Ook al zijn ze (het volk) niet rijk meer, ze hebben nu wel veel schuld om af te lossen”.

-Piketty had toch echt moeten wijzen op het opmerkelijke feit, dat armoede en honger wereldwijd dramatisch zijn verminderd, tijdens de laatste 20 jaar! Dat meet je niet expliciet via zijn methodiek, maar de bekende “index van Gini” toont dat zeer pregnant. Dit is een  sociaal-economisch succes van formaat, dat positief oogt náást die toegenomen welvaarts-verschillen die de mondialisering ons óók bracht.

-P. zou ook moeten aangeven, dat naast die “wereldkampioen in welvaartsverschil de VS”, China en India strijden om plek twee! Ook Afrika (van Algerije tot Soedan) en ook Rusland doen hier niet onder: overal waar olie/gas zit zien we het.  

Nu wat commentaar vanuit het gezichtpunt: de menselijke natuur

Schuilt er niet ook een antwoord in de “menselijke aard, natuur”? Dus in wat “de drijfveren worden genoemd, in het beestje dat “mens” heet? Immers “economie is een sociale, een gedragswetenschap”, wat mensen niet altijd lijken te beseffen. Het is de “wetenschap van de schaarste” en van “wat de mens daarmee of daaraan neigt te doen”.

Zo kom ik eerder op wat een nieuwe Freud er van zou kunnen zeggen. En minder op de idee van “een nieuwe Marx” . Want zo wordt P. natuurlijk nu al genoemd!

Onze natuur, dat is het geheel van “driften, down, deep under”. Waarbij punt één is: overleven! En daarom ook de sterkste willen zijn en dus naar power streven. En naar “vijanden” er onder willen houden. Darwin had het toch vooral over “de sterkste overwint, om zo de soort in stand te houden”?

Daaruit is ook te verklaren dat mensen proberen bezit te verzamelen. Omdat “geld en bezit” ook macht, veiligheid en overleven” garanderen. Zie straks maar, als blijkt dat men u enkel nog wil opereren, als u zelf de (voor de verzekering te) hoge kosten betalen wil…. Ik bedoel maar.

Dus:  moeten P. en de zijnen het meer zoeken in psychologie, psychiatrie, filosofie, ja zelfs religie. Denk aan boeddhisme en christendom.

Er verscheen ooit (in 1970?) een boekje van een Nederlandse econoom over economen. Met de titel: “Dat stomme economenvolk met zijn heilige koeien”. Lees dat eens, het moet nog ergens op het internet te vinden zijn!

Ook zou het boek: Morgen is al begonnen, van ene Dessertine (Fr.) kunnen helpen. Daarin wordt betoogd dat de grote schuldige niét de financiële wereld is. Die zou enkel “het monster” zijn, dat onze vele fouten uit het verleden bloot legt. Dit boek behandelt een  nieuw economische model, van “de 4 revoluties”. In: de landbouw, de genetica, de energie en de ICT… De auteur maakt een tocht langs: crowdfunding, fablabs, 3D-printing, genetische technologie en ook consumptievermindering… . (Zie ook L’Express mei 2014).

Kortom: Piketty heeft het vooral over “het westen”, extrapoleert (en ook op empirische wijze) het verleden en roept geen andere (sociale) disciplines te hulp. En mijdt ook een echte verkenning van de toekomst, die al lang lijkt te zijn begonnen.

Maar, dit alles doet natuurlijk niets af aan zijn indrukwekkende theoretische analyse! Maar het betekent ook dat P. te snel en op te smalle basis tot aanbevelingen komt. Waarmee hij zich op glad, semi-wetenschappelijk, ijs begeeft. 

 

 

Maar,

Zie Encelade, die kleine satelliet van Saturnus. Waar onderzoekers, -die werken rond de reizende sonde Cassini-, afwijkingen in het zwaartekrachtveld ontdekten. Spannend, want dat kan betekenen, dat er een grote oceaan zit onder zijn ijsoppervlak. En als er dan ook nog vele mineralen daar zijn vastgesteld, komt onmiddellijk die “koorts” weer boven: Zou er hier leven kunnen zijn? Opnieuw een mogelijkheid om meer geld te vinden voor verder onderzoek, want vele financiers hebben die “koorts” ook. Ook op andere manen van Saturnus, zoals Titan en Europa, wordt water vermoed… De goudkoorts heerst bij de ruimte-onderzoekers.

Zoek nog even de zon op, en vraag u af wat het bestaan van “ander leven” voor u zou betekenen. In elk geval, dat het dagelijkse geraas van onze generatie, meer tot zijn ware proporties zou worden gereduceerd. Want we zullen dan de vergelijking moeten ondergaan met die andere levende wezens…

Weer genoeg mooi weertje toegewenst, waar u ook bent,

Van de verzamelde redactie,

 

Cucuron-Marseille, 24 mei 2014

KAMELEONS, POPULISTEN EN GEWONE MENSEN.

Op zo’n titel kom je enkel als je Leon heet. Mogelijk ook omdat je ooit met zo’n verkleurend beest werd vergeleken. Wat je het beste als compliment kunt opvatten. Immers een kameleon verschiet van kleur, om te overleven. Of overkomt dit bewoners van “die grote stad in gigantische metamorfose”,

-Marseille dus-, eerder dan andere? Pusht je het daar vier jaren wonen, tot nadenken over diepgaand veranderen? Dat zou best eens kunnen…      

Gedragen wij mensen ons ook als kameleons? Veranderden wij in de loop der eeuwen echt en werden we zo bétere wezens? Een intrigerende vraag, omdat ook de maatstaven in de loop der tijden veranderden. Meestal wil een vraagsteller

niet terug naar de dagen dat onze voorvaderen de bomen verruilden voor de begane grond. Maar denkt hij aan een recentere periode. Bijvoorbeeld: ”Werd de mens echt beter, na die nieuwe boodschap van ene Jezus Christus?  De brenger van nieuw inzicht over wat “goed en kwaad” was”. Want, “Bemin uw naaste gelijk u zelve”, klinkt nogal anders dan het: “Oog om oog, tand om tand” van de voorgangers. Dus waarom niet eens geprobeerd om per blog, -en “en publique”-, bij deze vraag stil te staan? Ging de mensheid nou echt vooruit of hield het eigenlijk toch niet over?

Wat zeiden onze opvoeders er over?

Natuurlijk werd er vaak over deze vraag gedacht en zeker ook geruzied. In serieuze gesprekken en aan de borreltafels. Want we zouden graag willen, dat hierop een positief antwoord bestaat. Wat ook zou betekenen, dat het nóg beter kan worden met ons..

Zou de beroemde evolutietheorie van ene Darwin, niet ook voor ons gedrag kunnen gelden? Helaas ontbreekt in zijn geschriften daarover een expliciete kwalificatie. Een serieuze wetenschapper, -wat Darwin zeker was-, waagde zich liever niet aan zo’n netelige kwestie.

Waarom nu niet aan de opvoeders gedacht? Zouden zij vinden dat onze opvoeding hielp om van ons betere mensen te maken? Het feit dat kinderen moeten worden opgevoed, lijkt overigens het bewijs, dat een mens niet als “goed of slecht” wordt geboren. Maar langdurig moet worden gekneed tot iets wat men “goed of beter” acht. Dus zit het “goede” bij ons mensen kennelijk niet (via de genen of zo ) er bij geboorte ín gebakken…

Mijn oude moeder zei vaak, -bij het lezen van de krant of TV kijkend-, dat: “het er op vandaag veel slechter bij stond dan vroeger”. Zeker als ze nog een nare gebeurtenis in het nieuws vernam. Mijn tegenvraag, “Waarom dan al die eeuwenoude dorpjes met van die hoge muren waren omringd”, deed haar even twijfelen. Maar deed haar nooit van mening veranderen.  

Een geschiedenisleraar, had het over “beschaving”. En zelfs over “beschavingen”, dus meervoud. Wat suggereerde dat de mensheid “geleidelijk beschaafder werd” of zelfs van beschaving wisselde. Dus dat wij mensen, er stapsgewijze “op vooruit zouden gaan”. Vond hij dus dat de mensen, in de loop der tijden, in hun vóórdeel veranderden? Mijn herinnering helpt me hier niet echt, maar dit zou een belangrijke aanwijzing kunnen geven.

Verandert niet de mens, maar wel “de mensheid”?

Een woordenspel? Of zit hier toch een crux? Denk maar aan: “De kleren maken de man” en aan: “verzachtende of bezwarende omstandigheden”. Waarover rechters bij vonnissen plegen te spreken. Hieruit blijkt immers dat ook de “wetgever” er van uitgaat, dat er naast “schuldig zijn” ook “de omstandigheden rond de daad” meewegen in een eindoordeel.

Dat opent de weg naar de idee, dat de mens “an sich” niet goed of slecht is, maar dat “zijn gedrag” dat wél kan zijn. Omdat gedrag mede door de omstandigheden wordt bepaald, die een mens lang niet altijd in de hand heeft. Eigenlijk een prettig idee: mensen zijn meestal best goed en aardig, elk op zijn manier. Maar wát ze doen of láten, wordt nogal eens bepaald door omstandigheden op het moment van de actie.

Predestinatie bestaat niet. Dat vinden de meeste van ons: de mens heeft altijd een keuze want hij beschikt over een “vrije wil”. Maar de omstandigheden kunnen de keus wel sterk beïnvloeden. Zowel die op het moment van de “misstap”, maar ook eerdere omstandigheden kunnen een mens “geleidelijk” op een slechter pad brengen.

Zo redenerend lijkt het “juiste antwoord” gevonden te zijn. De mens is “an sich” niet goed of slecht, maar wordt “voor even”, door de omstandigheden die hem vormden of op het moment dwingen, tot “een goed of een slecht exemplaar“.

Daarbij is het complicerende, dat die “omstandigheden” meestal door een ander mens “individueel” of in een groepsverband geschapen werden of worden. Daarom wordt een mens ook weer als “een goed exemplaar erkend”, nadat hij zijn straf heeft uitgezeten. Zelfs als je ooit een politicus hebt vermoord, geldt dat. Dat leerden we kort geleden opnieuw.    

Dus “de omstandigheden maken de mens”?

Dat klinkt mooi “menselijk” en is ook wel prettig om te horen! Maar het betekent ook, dat je voor het maken van je keuzes voor: “bij wie je wil hóren en voor welke ideeën je gaat” ook zelf verantwoordelijk blijft. 

Dus zit de crux mogelijk daarin. “Wie vólg je, welke ideeën neem je over, met wie ga je in zee en wie steun je”. Zijn dat dus niet de vitale keuzes? Want bij deze keuzes bepaal je ook impliciet “waar je tégen bent en ook tegen wié”.

Nog een stapje verder gedacht: Als je jezelf als “nieuwlichter” op stelt, een afwijkende of nieuwe opinie uitdraagt en daarvoor ook bij andere werft, ben dan je eigenlijk niet nog in sterkere mate verantwoordelijk? Ook voor wat dáár van komt?  Immers dán ga je zelf, actief, voor “het veranderen” van die eerder genoemde omstandigheden. Die daarna ook andere mensen zullen beïnvloeden.

Werp je jezelf op als “leider of ziener” en tracht je anderen te overtuigen, van een andere keuze of een andere wereld, dan wordt je medeverantwoordelijk voor de gevolgen van die ideeën. Dat zagen we in Neurenberg en ook bij het fusilleren van ene Mussert  van de NSB.

Het betekent dus dat je goed moet nadenken over de ideeën waar je voor kiest of die je zelf ontwikkelt. Én ook moet beseffen wat je eigenlijk doet, als je “het voortouw neemt” en je verheft boven de anderen. Dus als je hen: “wil leiden of voorgaan”..

Dus zou de geschiedenis van het populisme kunnen helpen bij de zoektocht naar het  “beter worden van de mens”. De proclamatie van “de rechten van de mens”, voortkomend uit de Verlichting, die een hoeksteen van de democratie werden, was een essentiële zet tegen  het populisme. Gekozen bestuurders, die aan het volk verantwoording verschuldigd waren en die bij liegen of bedriegen moesten vertrekken… Het aantal volksmenners en hun soms  beroemde dan wel beruchte redes, is legio. Ene Hitler en

later Goebbels, ene Mussolini, ene Poujade in Frankrijk waren de eerste experts. Later zagen we Rudi Dutschke (RAF), Jean-Marie Le Pen (FN), Flip uit Vlaanderen, Jorg Haider, Berlusconi en zijn huidige clowneske opvolger. Ook Viktor Orban in Hongarije en Sarah Palin van de Teaparty, en in de Nederlandse lijn ooit boer Koekoek en nu zonder twijfel Geert Wilders.

Hoe breder de massamedia opkwamen, hoe sterker het populisme ging bloeien. Nu iedereen via “een google-tje” elk feit in een minuut kan checken, groeit en bloeit het

populisme als nooit tevoren. Sterker nog: die media werden een machtig wapen in de handen van populisten. Zie weer Berlusconi, maar ook ene Murdoch, huidige media-molochen. Je kunt het zien als de machinisten van moderne populisme-fabrieken. Politici kunnen die inhuren, zoals de republikeinse partij in de VS dat graag doet. Maar ook Obama c.s. wisten hier van wanten.             

Dus politici en populisten opgepast!

Noblesse oblige, betekent mogelijk ook, dat je zorgvuldig moet optreden als je “mensen vóór” wilt gaan. Of wordt hier enkel gedoeld op iets wat werd geërfd, dus op de verplichtingen die iemands afkomst meebrengt?

Welbewust feiten verzwijgen of verdraaien, -wat bijna de

definitie is van populisme-, is dus geen sinecure. Want dat is eigenlijk “omstandigheden willen veranderen”. En, zonder de overtuiging, dat die goeds zullen brengen. Dus tot iets zullen leiden wat “ons mensen goed zal doen”.

De vrijheid van expressie en denken, is hier ook van essentieel, democratisch belang. Maar die vrijheid is geen absolute. Veroorzaken uitgesproken woorden en gedachten maatschappelijk “niet acceptabele schade” aan mensen of aan hun waardigheid, dan kan de rechter je straffen. Ná een proces waarin ieder zijn gedrag op  behoorlijke wijze kon verdedigen.   

Dus ja: “Omstandigheden maken de mens”. Maar ook: “Hij/zij die zich verheft, neemt meer dan de gewone verantwoordelijkheid voor het gedrag van de mensen die hem/haar volgen”. Dus als je dat niet zorgvuldig doet, ben je een schadelijke kameleon.

De wetgever (ons parlement) dacht kennelijk ook zo, toen het “haatzaaien” bij wet verbood. Er zijn landen waar “belediging van een religie” een wettelijke overtreding is. Nederland kende tot voor kort ook het wettelijke “verbod op de godslastering”. Een bekend PVV-er werd  al voor haatzaaien aangeklaagd; en vrijgesproken. De vrijheid van het woord, won het.

Veel lastiger ligt het, als politici zich niet zozeer met beledigende woorden, maar door hun gedrag schuldig maken aan “volksverlakkerij” = een volks woord voor misleiding. Dus aan het opzettelijk onjuist voorstellen van zaken, meestal door feiten weg te laten of die te verzinnen. En misbruik te maken van een situatie waarin een mix overheerst van “onwetendheid en boosheid/frustratie”. Enkel de oppositie en de vrije pers kunnen dan tegenwicht bieden. Maar aan elke een TV zit een knop en een krant hoef je ook niet te lezen..    

Dus hoe zit dat nu met die kameleons?

Wie gelooft er nou echt dat Wilders niet gewoon wéét, dat de islam géén achterlijke godsdienst is? Zo’n 1,2 miljard mensen hangen die aan en moslims betonen regelmatig dat de tolerantie een groot goed is in hun religie. Maar hier is zeker sprake van een criminele minderheid die een geloof misbruikt. Maar wie noemt het katholicisme nou achterlijk, omdat zij ook ooit die wrede inquisitie instelde?

Gelooft u deze politicus ook nu echt als hij beweert, dat het Franse FN en de Oostenrijkse FPÖ niets van doen hebben met antisemitisme? Toch zegt hij het met droge ogen en ook bij herhaling. Omdat hij blind op wraak belust is: en nu tegen de EU,  op 25 mei!

Helaas: hij rekent gewoon weer op de linke mix (van blinde boosheid en ook “achterlijkheid”?). Die je ziet in een deel van zijn achterban.

Kennelijk zijn er dus ook soorten kameleons. Zij die van kleur veranderen om zich te beschermen maar ook andere die dat doen om te misleiden. Ons mensen rest dus niets anders dan te hopen op een goede opvoeding, op genoeg “goede mensen” die ons willen leiden en op het onszelf stellen van de goede vragen. Gelukkig zijn er ook “trucjes” die ons daarbij kunnen helpen!    

Tel eenvoudig hoe vaak een voorman echt bereikt waarvoor hij ooit zei te staan. Tel ook hoe vaak hij “nieuwe of andere oorzaken” van dezelfde problemen aanwees. En bezie hoe hij omgaat met medestanders, zijn politieke collega’s en met de pers!

Blijken die scores aanzienlijk hoger dan die bij andere van zijn soort? Wel, dan heeft u zeer waarschijnlijk van doen met een dol geworden kameleon! Die eigenlijk niets anders kán dan voortdurend veranderen. Van onderwerp, van schuldige en als het moet ook van kleur…

Dat zijn symptomen van een ernstige, moderne ziekte! Waartegen gelukkig ook een vaccin bestaat. Gezond wantrouwen, een redelijk geheugen voor gedragingen en af en toe eens wat “na-googelen”. En wat denkt u van deze scherpe test: “Zou je de betrokkene ooit benoemen als je executeur testamentair”?     

Maar,

sommige amateur-astronomen zijn ongerust. Omdat die mysterieuze, grote rode en snel roterende vlek op Jupiter, nu snel aan zichtbaarheid verliest. De diameter werd al langer kleiner: die was ooit 40.000 km en binnen een eeuw werd het 20.000. Nu meet men nog maar 15.000 km. Is dit een teken van de aanstaande ondergang van deze al zolang bewonderde rode gasbol? Die je al met een kleine telescoop zo mooi kunt zien.

Gelukkig komen er vooralsnog geruststellende geluiden uit

professionele kringen. Daar waarschuwt men voor vertekeningen in de waarnemingen. Omdat er vele wolken en nevels het zicht naar daar belemmeren, voor waarnemers op de aarde. Die “rode tornado” daarboven, blijkt overigens ook langzamer te roteren dan hij vroeger deed. Maar er blijft vooralsnog toch twijfel…

Dus: hoog tijd dat telescoop Hubble er eens naar kijkt! Van die zijde is beloofd dat het in de komende maanden gaat gebeuren. Daarna zal de sonde Juno, -die er ook langs komt-, nog even meehelpen. En ook Galileo, -die al vanaf 2011 die kant op reist-, zal in juli 2016 Jupiter bereiken en dan ook meekijken. Dus die rode Jupiter  zal werkelijk niet ongemerkt kunnen eclipseren… 

Het is aandoenlijk om weer te zien, hoe de mensheid zich zorgen maakt over events in het zo verre heelal. Is het niet een beetje een vlucht uit de werkelijkheid? Om niet teveel te hoeven kijken naar de narigheid dichterbij? Dat wordt kennelijk steeds verleidelijker. Zie de groeiende belangstelling voor de wereld, die miljarden lichtjaren van ons is verwijderd.

Mogelijk is er ook hier sprake van zo’n “kameleon-effect”?

Daar zou u ook wat over kunnen mijmeren op uw plekje in de warme, bijna-zomerse, zon… 

Hoe dan ook: wij wensen u, -waar u ook bent-, weer veel mooi weertje toe.

17 mei 2014.

SPELEVAREN OP DE WOESTE BAREN

Landrotten uit de buurt van Maastricht, verander je echt niet zomaar in mediterrane zeelieden. De Maas heeft niets van die blauwe Mare Nostrum. Toch kun je, ook op gevorderde leeftijd en als landrot,

nog worden aangetast door het virus van de zee, de zeilen en de wind. Die woeste baren, -zeker als ze worden bewogen door een mistral van 100 km-, en met daarop een school zeilboten vol fanate waterratten

die proberen elkaar de loef af te steken, kunnen stevig vat op je krijgen. Zie wat een echte regatta, op wild geworden water, met twee bedaarde landrotten aanrichtte! 

Een woeste Paasregatta 2014

“Ça va bouger”, zei de monsieur, die ons over de wiebelende steiger begeleidde om op de “ALIZÉ” (de calanqueboot) te

stappen op paaszaterdag 2014. De mistral van ruim 100 km/uur deed alles bewegen. Dus moesten we al voorzichtig zijn op die drijvende steiger waaraan de boot met veel moeite aanlegde. Met zo’n

150 pretzoekers voeren we even later de Vieux Port uit: en ons was waarlijk niet te weinig beloofd! Maar de 150 regattaboten, met hun 1500 bemanningsleden uit 17 landen, deerde

dat nauwelijks.

Natuurlijk was er ook “le parrain”, de peter van deze regatta. Deze keer was het de zeilbonk Lionel Péan, een zeilgigant uit de 70-er jaren en een legende voor zeezeilers. Hij deed mee aan de OS in Japan (1964) met zijn Flying Dutchman en is nu eigenaar van Musto, de groot fabrikant van kleding voor zeezeilers. Met hem als gids op die Alizé kon het dus niet stuk!

Het schuimende water buitengaats

Bij het uitdraaien van de Vieux Port werd ons duidelijk, dat het echt sensationeel zou

worden voor landrotten: de Alizé bokte als een lentejonkie. Maar het werd pas serieus, toen we buitengaats kwamen. Een bemanningslid met binnenpret, deelde spuugzakjes uit. En zei dat iedereen zich vast moest houden, bij verplaatsingen op de boot. Mijn eega ging dus achter het glas in de kajuit. Ik nam me voor wat rond te zwerven met fotocamera en videoflip om mijnnek. We moesten op de zuidelijke Rade zijn, waar de grote boten, van start zouden gaan op zo’n kilometer uit de haven. De tocht daarheen werd een woeste dans op de opgetilde golven en enkele passagiers werden wit om de neus. Ze hadden even geleden nog net gelachen, maar dat was nu voorbij. Nou zijn wij van bij Maastricht, ook bepaald geen zeelui met enkel die Maas in de buurt! Maar van 4 jaren Marseille met aardig wat zeereisjes wisten we iets van “de essenties”. Sta wijdbeens, hou je steeds vast met minstens een hand, en beweeg soepel mee op alle gezwaai. Ga in geen geval naar dat zwiepende water turen, daarop staat onmiddellijke misselijkheid als straf. 

We arriveerden na felle tango’s en wat hoekige Weense walsen bij de startplek. Onze Alizé voer “gewoon” om de regatta heen. Zo kom je op enkele meters van de zeilers en hun boten. Echt spectaculair, heel wat anders dan in je fauteuil voor de TV! Twee verankerde scheepjes vormden de start en finish-lijn, die meters verticaal bewoog. Mr.Péan vertelde ons haarfijn wat er ging gebeuren: hij zat “on top” in de stuurhut naast onze kapitein.

Regatta kijken op woest water

Daar was de start voor de tientallen boten, die natuurlijk vliegend is. Het is een kunst op zich om correct te starten; dus redelijk tegelijk over de startlijn te gaan. Maar de jury vond het OK en dus gingen de boten er vandoor. Op zoek

naar de boeien die moesten worden “gerond”. Tot onze schrik zagen we zowat plat liggende boten, waarop een deel van de bemanning “gewoon” in rij op de hoge kant zat. Ze kwebbelden gezellig lachend terwijl hun boot de zwaarste capriolen maakte! Dat stelt je dan toch wel gerust… Want er is natuurlijk niet veel aan de hand voor een ware zeeman of –vrouw. Het was fascinerend hoe deze boten, met hun torenhoge bezeilde masten toch overeind blijven. En zelfs af en toe ook nog hun spinnaker (dat bolle zeil aan de

voorzijde) bij zetten. Grote zeilboten in een vliegende dans op woeste golven. Een fantastisch gezicht. Ons respect voor zeilers en het zeilmaterieel nam flink toe. En ook de bewondering voor de kapitein van de Alizé, die feilloos door dit zeilgeweld heen voer. Hij wist zelfs even “quasi-stil” te gaan liggen, zodat wij niet helemaal werden geklutst. Roer en motor moeten het hier dus doen, in de handen een zeer ervaren kapitein. Hij bezorgde ons dikke pret. En wie weet ook voor de wat bleke en niet echt fitten onder ons.    

Plaatjes schieten en naar “binnen”

Het maken van foto’s werd een soort van zoekplaatje, met slechts die ene hand vrij. Loslaten was vragen om gecompliceerde beenbreuken! Herhaaldelijk knipte ik “lucht met water” en was er op de foto geen boot te vinden. Zo’n 30% van de foto’s moesten later in de “dustbin” worden gedumpt: niets te zien of iets zeer wazigs.. U begrijpt hoe de foto’s zijn gemaakt, die u ziet! Na 1,5 uur, en best wat zieke passagiers en gevulde spuugzakken, keerde de Alizé huiswaarts. Om de volgende lading avonturiers op te halen… Het binnenvaren van de Vieux Port werd een glijdend pleziertochtje: welk een zalige rust en vrede!

We stapten behoedzaam van onrustige boot, geholpen door vier handen en liepen langs de wachtende op de kade. Die keken best wat ongerust naar ons… Dus staken we onze duimen op en zeiden: Ç’est magnifique la-bas! Na een wandelingetje over een niet bewegend trottoir, stapten we in onze bus. Een passeerden even later ons mooie museum het MUCEM. Dat onbeweeglijk had toegekeken.

Ach, voor echte zeelieden is dit

alles natuurlijk peanuts. Maar wij snappen nu veel beter hoe het is en voelt, als de mistral op gemiddeld 140 zit. Hoe je dan op een boot als de Alizé kunt varen, is ons nu een raadsel. Wat dat dramatische

monument voor de verdronken zeelieden (voor het Palais du Pharo) moet uitdrukken en waarom al die “ex-voto’s” in de basiliek van La Bonne Mère aan de muren hangen, is nu ook beter door ons begrepen.

Maar,

de mega-meteoriet van Yucatan, die daar zo’n 65 miljoen jaar geleden neerkletterde, was mogelijk een kleintje, vergeleken bij al die andere gedurende 3 miljard jaren. De krater van 478 kilometer diameter, doet vermoeden dat hij zelf een diameter had van 37 km. Bij de botsing zijn duizenden miljarden tonnen rots gewoon verdampt in de atmosfeer. Die vielen later terug op de aarde, als

giga-druppels van steen. Er moeten in die vele jaren, duizenden asteroïden zijn neergeknald op onze aarde. De meeste sporen daarvan zijn door de erosie verdwenen. Als zoiets als in Yucatan, nog eens zou gebeuren, overleven we het als mensheid echt niet… Dat ervoeren die dino’s, waarvan de kids van vandaag zo gecharmeerd zijn, ook ooit.

De zon zag dus, hoe duizenden rampen zich voltrokken op onze aarde, in vele miljarden van jaren. Dat zou de klimaat-verontruste en andere, eigenlijk wat moeten “geruststellen”. Het heelal waarin we leven, kent eigen regels en zijn werkelijkheid van giga-krachten. Die wij mensen nog nauwelijks begrijpen. En laat staan dat we er iets aan zouden kunnen veranderen… We kunnen enkel trachten ons tegen de gevolgen van een aantal rampen wat te beschermen.

Filosofeer daar wat over in de warme stralen van die hete gasbol. Om zo nog beter te beseffen hoe nietig wij mensen zijn als deeltje van die machtige natuur. Terwijl we tegelijk ook, o zo knap zijn geworden, en steeds meer gaan begrijpen en kunnen veranderen. 

We wensen u, waar u ook maar bent, in de Franse, de Nederlandse of nog een andere zon, veel mooi weertje toe..

10 mei 2014