ZZP-ER, DAT IS HET OUDSTE BEROEP!

ZZP-ER, DAT IS HET OUDSTE BEROEP!

 

HIJ BESTAAT DUS: DE VAKBOND VOOR ZZP-ERS

 

Wij leerden dat prostitué het oudste beroep zou zijn, maar men vertelde ons niet dat ook al hun klanten “kleine zelfstandigen waren”!

Omdat  de rijken daarvoor toen al “hofdames /courtisanes” in dienst hadden..

Waar we nu naar op weg zijn, is zeer bekend terrein: de samenleving van onze voorouders. Zij “vergaten” ons dat te vertellen, maar sommige van ons  “kinderen van echte middenstanders”, zagen dagelijks thuis aan hun ouders wat dat inhield..

Als ik vroeger mensen selecteerde voor jobs vroeg ik steevast, wat hun ouders voor de kost deden. Omdat kids van de middenstanders vaak mentaal anders waren, dan die van ouders “die naar kantoor of de baas” gingen om te werken. De carrieres van de eersten, liepen niet zelden duidelijk anders en sneller.. Mentaliteit heeft bij “zelfstandigen” vaak een andere kleur: omdat “the struggle for survival” de overheersende kracht is..  

“Het laatste en goede nieuws voor ZZP-ers komt, niet uit zeurend Nederland of elders uit de EU. Maar uit de VS en dat die “slaperige (europese) ZZP-ers” dat niet eerder ontdekten of navolgden, laat zien hoe men was ontwend om zelf voor positieversterking te zorgen! In Europa  weten nog weinig mensen echt nog hoe dit moet!

Zo’n 70 jaar geleden waren ZZP-ers bij ons gewoon ook de grote meerderheid en in 70% van de wereld is dat nu nog zo.. Weer is het westen is de grote uitzondering en weer beseft men dat eigenlijk totaal niet.. En oordeelt er desondanks lustig op los, graag ook met  fingerpointing naar  allen om ons heen.  In Frankrijk  schiet het al over de 1 miljoen en er zijn jaarlijkse groeicijfers in twee getallen. De VS zit al op 53 miljoen En stijgt het nog sneller. 

In Nederland zien we het in alle sectoren waarbij de bouw en de informatica merkwaar-dig genoeg topscorers zijn.

Wereldwijd zijn India en de VS toppers de de EU komt met het UK op de tiende plaats net na Canada.

De grootste groeiers  zie je in Griekenland, Armenië, Portugal en China een interessante melange. Landen met onrust en/of economische crises.  

Zo staat het nu en hoe was het vroeger, met  wat nu ZZP-ers/Freelancers/Independants heet?

Even terug in de tijd om de ontwikkeling even wat te overzien.  Vòòr de industriële revolutie (19^e eeuw) waren 99% van de werkende “ZZP-ers”: keuterboeren, veehandelaren, landarbeiders, bakkers+slagers, kooplieden, vaklieden , keukenmeiden/poetsvrouwen, soldaten/beveiligers, dieven en rovers en herbergiers/kroegbazen. En enkele werkten als dagloners voor de paar nobelen en landbezitters.

Aangevuld met de clerus en de kloosters, enkele “ambtenaren”, vakmensen voor onze kleding, het bouwen en de productie van onze huisraad, sieraden, transporteurs en zij die zorgden voor ons vertier in kroegen, cabarets en hoerententen.

 

Dus: vroeger werkten meeste mensen werkten zelfstandig, voor eigen rekening en risico.. Daar komen we bijna allen qua achtergrond ook vandaan. Mijn opa`s waren resp. fiets- (+ electrische apparaten en benzineverkoper ) + postkantoorhouder in het dorp en de ander metselaar en vaak werkend in het nabije Duitsland Mijn vader was meubelmaker/timmerman en werkte in loondienst. Zijn broers alle ook: onderwijs, leger en industrie.. Idem de broers van mijn moeder. Mijn oma`s werkten beide flink mee:  een in het postkantoortje en de ander in groentetuin en met vee houden (koe + varken + kippen). Slechts twee van mijn tantes werkten: een in de kruidenierswinkel en een ander bij een kleine busvervoerder en later een staatsbedrijf.. De vrouwen werden na soms dienstmeisje te zijn geweest steevast huisvrouw en moeder. Van mijn generatie waren slechts twee  (van de 10 )  zelfstandig werkenden nog eigen baas. Van de kinderen slechts even twee en nu  nog een van de 7 in totaal... .

 

Voor onze ouders was het allernieuwste,-vooral voor de mannen-, het vast gaan werken voor een kleine of grote baas! De les is dus: pas drie generaties geleden verdwenen het leeuwendeel van de eeuwige ZZP-ers. En kwam de verzorgingsmaatschappij er aan, waarbij de grote bedrijven lokaal ook vaak voorop gingen. Met hun eigen huisvesting, vaak hele arbeidersbuurten waren van hen  en soms zelfs met (gedwongen!) winkelnering. Zie Philips in Eindhoven duizenden arbeiderswoningen en zijn ETOS-winkelketen. Zie ook de enorme huisvestingsprojecten van de Staatsmijnen in Limburg en de “gratis” kolen voor de medewerkers. Vroeger was het dus ook: deels  “loon in natura of goederen/diensten kopen” van je eigen baas. Die dat in je beloning verdisconteerde.. Medische voorzieningen en ook pensioenen kwamen vaak ook van de grote werkgevers voor de staat er aan begon.. Die deed dat overigens als eerste ook bij de eigen ambtenaren voor anderen aan de beurt kwamen! Van “de wieg tot aan het graf verzorgd zijn”deden eerst grote bedrijven en daarna steeds meer de staat. En we zagen hoe dit in omgekeerde volgorde de laatste decennia ook weer werd terug gedraaid.

Het franse EDF doet dat in Frankrijk (en elders andere ook) nu nog: electra kost hun personeel maar 10%. Idem Airfrance met zijn tegen gereduceerde prijs reizen voor familieleden. En zie ook de lagere hypotheekrente voor bankmedewerkers of lagere premies voor medewerkers van verzekeraars. De alles verzorgende baas.

 

In de huidige wereld, -buiten het westen-, is de overgrote meerderheid nu nog “kleine zelfstandige”. Boertjes en winkelhouders zijn de grootste groep voor ”voedselproduktie en –distributie” en dan komen nog de staatsdienaren, waarvan vele soldaten zijn. .

 

We lopen dus eigenlijk gewoon “wat terug in de tijd”, wat de structuur van : het dagelijkse brood verdienen” betreft…En merken dus hoe taai dat leven van onze voorouders-, en nu ook nog voor het grote merendeel van de wereldbewoners-, was en is.

Vakbonden kwamen later: ze waren door gilden vooraf gegaan. Als de eerste  “beroeps-belangenvereniging”, met vakregels en “ballotage”. Want ze waren vooral corporatief bedoeld: als bescherming voor hun leden door “vereniging van alle”..

De westerse mensheid, vooral de doorgeschoten europeanen, moeten nu stevig in de achteruit gaan rijden. Wat altijd lastiger is dan vooruit en ze ontdekken dat ze snel weer gaan lijken op de overgrote rest van de wereld..

 

De steeds groter en meer open geworden wereld waarin markten zeer uitgestrekt werden en vele verre kanten en concurrenten verschenen, dwong de grote “nu internationale” bedrijven (en later ook staten!) tot grotere flexibiliteit. Men moest zeer snel kunnen reageren en zich kunnen aanpassen in die uitgestrekte en verrassende markten.

Men startte met wat  “outsourcing” ging heten: dus alle minder vitale delen af stoten en het slechts zelf behouden van de “core business”. Alles wat niet “core” was werd op contractbasis ingekocht bij toeleveranciers. Want een contract opzeggen of daarin verandering realiseren gaat natuurlijk veel sneller als het niet een “eigen activiteit met eigen mensen betreft”. 

“Lean and mean”, “small is beautifull” dat werden de nieuwe slogans. Handen vrij en alle energie maximaal richten op concurreren en innoveren, om snel te kunnen reageren en te anticiperen in een veel kleinere en wendbare boot op de verrassende, woeste wereldzeeën Dat werd snel tot HET vereiste om te kunnen overleven, te expanderen en te innoveren . Het werd het begin van steeds meer toeleverende bedrijven: van automatisering (van salarisverwerking en basisadministraties) tot ramenlappen/poetsen en van managementadvies tot beveiliging van terreinen en gebouwen.

Een gigantische differentiatie vond plaats in de wereld van de onderneming. En dat proces zette zich steeds verder door. Zo ver dat zelfs een deel van de uitvoerders van de kernactiviteiten van de onderneming werd ingehuurd op contractbasis. Zo kon je de uitvoeringscapaciteit sneller aanpassen aan crises conjunctuurschommelingen en en harde concurrentie. Zo kwamen we aan de ZZP-ers van nu..

Van boze opzet was dus geen sprake: in een open moderne wereld ontdekten bedrijven gewoon hoe ze moesten veranderen om (beter) te overleven.

Van de oude stad Eindoven,- vroeger een ware Philipsstad-, is nu niets meer over. Schouwburg, bibliotheek, voetbalclub, de Etoswinkels het is er niet meer te vinden onder het Philipsembleem. Idem bij die  Staatsmijnen in Limburg! De nieuwe chemiegigant heeft zelfs de oude bulkchemietak (het vroegere hart!) compleet verkocht aan arabische investeerders (Sabic).

Men werd tot een fijnchemiebedrijf, ging in genees- en voedingsmiddelen en voedings-supplementen.

Een totale ook geslaagde metamorfose, met een vracht van toeleverende bedrijven en ook ZZP-ers..         

Kortom: de ZZP-er was een belangrijk, noodzakelijk fenomeen om in de grote, wereldwijde veranderingen verder te kunnen..

Een deel van het  ondernemingsrisico kwam bij de toeleveranciers en ZZP-ers te liggen. Zij kregen daarvoor grote vrijheid een open markt terug. En moesten daar (zoals altijd) ook met eigen risico voor betalen. Beter gezegd: ZZP-ers kregen ook enorme kansen op een voor hun betere job.. 

Een zegen voor “de ondernemende vakman”  onder hen en natuurlijk tegelijk een vloek voor hen die in het leven punt èèn ”leuk werk zochten in een beschermende omgeving”. Die categorie vakmensen verloor dus aanzienlijk aan “markt”.

Het gaat om een essentieel element dat in onzekere tijden ook (massa)ontslagen vermindert en voorkomt. Eigenlijk gewoon maatschappelijke risicospreiding: die je nu ook al vindt tot in de huidige pensioenfondsen en ziektekostenverzekering.

We gingen/gaan dus terug naar de wereld van onze voorvaderen, die we slechts ¾ eeuw, dus maar heel even, konden veranderen in iets “quasi-paradijselijks”. Dat niet kon blijven omdat er veel meer mensen hun deel van de westerse welvaart vroegen. Dat ze ook verkregen en dat een deel van hen nu bij ons komt  “halen”. En: ook als een soort ZZP-er..  Gelukkig op het moment dat het westen dringend verjonging en dynamisering behoeft”. Gewoon ook om te overleven.  De stap naar de ZZP is een sluitstuk van een lang veranderingstraject en ook, zeer verrassend, een nieuw begin voor autochtonen en allochtonen.... .

 

Het initiatief van ene Sarah Horowitz, ook ZZP-er,  werd in de VS een groot succes!

Zij richtte de “vakbond op voor ZZP-ers (fr: autoentrepreneurs)”op, ook voor start-uppers  en ze kreeg ook leden onder “zelfstandige beroepsbeoefenaars”. Van consultants tot uber-chauffeurs en van verhuizers tot informatici. Vele soorten Freelancers… van zeer diverse  soorten dus.

 

De idee voor The Freelancers Union (vakbond) was er al in 1995.


Sarah wilde niet lijken op het model van de bestaande VS-vakbonden. En vanwege een wettelijk verbod je “vakbond te noemen” zonder vergunning, werd het een Vereniging van Onafhankelijken.  Nu zijn er al 300.000 leden, want ze was zeer actief.  

Het logo op haar kantoor met 35 mensen is de bijenkorf. Zij stond in Businessweek, Forbes, Esquire en werd breed bekend. Haar grootvader was vakbondsman (kwam uit Europa begin 20^e eeuw), haar vader was vakbondsadvocaat,  en haar moeder werkte voor een onderwijsvakbond. De appel en de boom..  

Zij studeerde sociale geschiedenis (op Cornell), ging naar Harvard en weet alles van de europese vakbonden. Maar pas op haar ideeën zijn eigentijds! Zij is overtuigd van het goede van “de vrije markt” en is voor de freelancer ook als fenomeen.  

De VS kent er nu 53 miljoen van: het zijn  gewone “werkers”, die ook behoefte hebben aan gezondheidszorg, pension en huisvesting. De wereld van de onderneming paste zich aan de tijd aan waardoor de freelancer meer opkwam. Maar er ontstond een gat tussen de oude en de nieuwe werkers, dat moest dicht.


Zij onderhandelde over verzekeringen voor  gezondheid, tandverzorging, werkeloosheid en richtte ook zelf de Freelancers Insurance Company op, die vooral op gezondheid gericht is. Daarbij kwamen nog  twee gezondheidscentra in New York voor Freelancers.  

Ze is ook gecharmeerd van de idee van de “mutuelles” zoals Nicolas Colin in Frankrijk.
Ze weet veel over Frankrijk ook en vindt dat franse vakbonden leven in een lang vervlogen tijd. Wat je daar hoort, hoor je nooit bij jonge amerikanen! Want die denken vooral aan hun kids en eigen veiligheid en echt niet aan 35 of 36 uur werken of maximaal x uur per dag en rusttijd van x uur na y uur werken..  Ondenkbaar.

 

Ze weet ook Laurent Berger en zijn boek “Permis de construire” uit 2015. Die schreef daarin ook over haar en prijst haar: omdat ze “De oude en de nieuwe wereld wist te combineren en  bleef niet steken in een zinloze strijd tegen het nieuwe onvermijdelijke".  Laurent weet dat deze VS-idee overplanten naar Frankrijk botsen zal met de bestaande corporaties en ook het statuut van de independants (RSI).

 

De financiering van haar “bedrijf” heeft Horowitz eenvoudig opgelost: want contributie is wettelijk verboden in de VS.  In de verzekeringspremie zit gewoon een opslag voor haar werkzaamheden. En ze krijgt geld van foundations als. de Ford-foundation!

Ook vecht ze hard om de volksvertegenwoordigers serieuzer te betrekken bij de problemen van de freelancers.


 Die vaak het gevecht om de betaling van hun facturen niet kunnen betalen. Ze heeft contact met Hillary Clinton en niet met Trump. En over de franse vakbonden zegt ze: “Do it yourself”.

 

(Mede naar een art. in LE POINT juni 2016)